Sau một hồi nổi nóng với một cô gái trẻ vì cô đã không chuẩn bị tốt phòng ốc cho một lớp học của tôi, tôi ngồi thừ lại một mình và suy nghĩ về những điều mình vừa làm. Tôi vừa dạy cho cô ta một bài học hết sức nghiêm khắc về tính chuyên nghiệm, ý thức trách nhiệm về mối quan hệ với khách hàng, và tôi đã nhảy cẫng lên do điên tiết vì cô ấy. Và dù mọi điều tôi nói ra đều “có lý” nhưng tôi vẫn suy nghĩ tại sao mình để cho cảm xúc làm nổi giận đến thế vì chuyện ấy. Tôi tự hỏi nếu người phải sai lầm tương tự là một đàn ông, liệu tôi có nổi giận như vậy hay không?

Và dù là rất bối rối, tôi vẫn phải trả lời là không. Thật ra, một việc tương tự đã xảy ra cách đây vài tuần, lúc ấy một nam nhân viên trẻ trong khâu quan hệ khách hàng đã gửi sai ngày tháng các buổi hội thảo sắp tới cho khách hàng. Hôm sau, khi gặp anh ta trong hành lang, tôi bông đùa tỏ vẻ ngạc nhiên và nói: “Anh vẫn còn làm việc ở đây sao?”. Anh ta cười và xin lỗi tôi về sai lầm trước đó, và tôi đã bỏ ra chút thời gian diễn giải cho anh ta biết thông tin chính xác quan trọng như thế nào. Anh ấy tỏ ra thấu hiểu và không bao giờ tái phạm nữa.

Ngồi tại bàn và nhớ lại sự việc đó, tôi nhận ra mình đã không hề nổi giận chút nào. Tôi tự hỏi khác biệt trong cách xử sự đó phải chăng vì đây là một người đàn ông mà không phải là một phụ nữ.

Tôi lập tức gọi ngay cho Steve Hardison, người huấn luyện đồng thời là cố vấn cho tôi, thông báo về sự cố vừa xảy ra. Ông ta trả lời là tôi sẽ không bao giờ đối xử với phụ nữ cùng một cách như với nam giới nếu tôi chưa bỏ qua những điều trước đây mẹ làm cho tôi tức giận.

“Mẹ tôi ư?”, tôi hỏi lại ông ấy.

Và tôi bắt đầu xem xét lại vấn đề. Tôi chống chế: “Nhưng tôi đâu có đối xử với tất cả phụ nữ như vậy đâu”, và tôi bắt đầu kê ra một danh sách các phụ nữ mà tôi luôn ngưỡng mộ, kính trọng và đối xử tốt.

Ông ta trả lời: “Đúng vậy. Nhưng bạn có nghĩ họ phải làm việc cật lực như thế nào để được bạn kính trọng không. Còn bạn đã kính trọng ngay một người đàn ông chỉ vì ông ta là đàn ông”.

Tôi biết ông ấy nói đúng. Và, một cách miễn cưỡng tôi bắt đầu suy nghĩ về mẹ tôi.

Tôi luôn có hai tâm trạng khi nghĩ về mẹ. Đầu tiên, mẹ là người đáng yêu và đẹp đẽ nhất mà tôi biết, và những năm tháng đầu đời tôi sống để tôn vinh người mẹ (Cha tôi vẫn mãi xa nhà, vì còn trong quân ngũ, chiến dấu trong Thế chiến II).

Nhưng rồi thời gian trôi qua, mẹ tôi bắt đầu tuột dốc cùng với rượu chè và nghiện ngập thuốc an thần. Lúc đó, tôi không hề suy nghĩ gì về những việc xảy ra. Mẹ cứ thay đổi tâm tính và nhân cách mỗi ngày làm tôi phát khiếp. Cứ mỗi ngày, sau bữa ăn trưa, vì một nguyên nhân huyền bí và khủng khiếp nào đó, mẹ trở nên bất cẩn, ngớ ngẩn và dễ nổi cáu ngay trước mắt tôi. Ngày qua ngày, điều này không hề thay đổi. Thật vậy, dù còn là một đứa trẻ, tôi có thể nói tình trạng này mỗi ngày một tệ hơn.

Tôi tin tưởng không bao giờ tôi sẽ xóa được ảnh hưởng cú sốc này khỏi tâm hồn tôi, và tôi cũng tin rằng mình đã có nhận định hằn sâu trong tiềm thức, là tất cả phụ nữ đều như thế. Vâng, tất cả phụ nữ. Không thể tin được họ.

Tất cả phụ nữ đều giống mẹ tôi chăng?

Sau một lúc suy nghĩ thêm về vấn đề này, tôi gọi điện cho Devers Branden, một chuyên viên tư vấn ở bang California, và là vợ của tác giả Nathaniel Branden. Trước đây, tôi có viết nhiều trong một cuốn sách về những điều thần kỳ mà những lời khuyên và chỉ đạo của Devers đã mang lại cho cuộc đời tôi, và hiện nay, tôi biết mình lại rất cần bà ấy giúp đỡ.

Tôi nói với Dever: “Tôi nghĩ tôi cần phải tha thứ cho mẹ tôi. Tôi không nghĩ là mình đã thật sự bỏ qua cho mẹ, và tôi biết điều đó tác động rất lớn đến quan hệ giữa tôi và các phụ nữ khác. Do cách mẹ tôi trong cơn nghiện ngập đã đối xử với tôi mà giờ đây chất chứa trong tôi một thứ tư tưởng giận dữ và phản bội mạnh mẽ đến mức khó mà tha thứ cho bà được. Hiện nay, tôi không nghĩ mình có thể tin tưởng phụ nữ như tin nam giới được, cũng như phụ nữ phải tự chứng tỏ thật nhiều để tôi khâm phục. Tôi biết điều này hoàn toàn không đúng, và tôi thật sự chưa bao giờ thấy nó cho mãi đến tận hôm nay. Tôi phải tìm ra cách để tha thứ cho mẹ tôi”.

Devers quả thật dịu dàng, thông minh và mạnh mẽ như tôi nghĩ. Điều đầu tiên bà làm là đề nghị tôi quên đi toàn bộ ý tưởng ‘tha thứ’. Bà ấy chỉ rõ rằng bản thân từ ‘tha thứ’ hàm ý mẹ tôi đã thực hiện một hành vi tội lỗi. Rằng mẹ tôi đã làm một điều tội lỗi đối với tôi, rằng tôi đúng và mẹ tôi sai, và tôi là một nạn nhân.

Dever đề nghị tìm một từ gì đó mạnh mẽ và mang tính thường xuyên hơn từ ‘tha thứ’, một từ như ‘chấp nhận hoàn toàn’ – sự nhận thức hoàn toàn rằng mẹ tôi đã sống theo cách bà nhận thấy duy nhất khả dĩ, phụ thuộc vào cách bà nhìn thế giới này, rằng chắc chắn tôi đã làm y như bà nếu tôi có cùng những kinh nghiệm về cuộc sống, những sợ sệt và ước mơ như bà, rằng hành động đó dù thế nào cũng không chủ tâm nhắm vào tôi. Chấp nhận hoàn toàn. (Không phải tán thành, chỉ chấp nhận). Tôi nhận thức mình không phải là một nạn nhân bị nhắm đến. Tôi không phải là mục tiêu. Và rằng từ ‘tha thứ’ chỉ đào sâu thêm ý tưởng một hành động thật sai trái đã xảy ra. Rằng hành động tội lỗi ấy chủ ý nhắm vào tôi.

Ngay lập tức, Devers đề nghị tôi cho biết tôi yêu điều gì nhất nơi mẹ tôi. Tôi thật sự ngạc nhiên khi tôi có thể kể lại không ngừng từng chi tiết mẹ tôi đáng yêu như thế nào và cách bà từ bỏ rượu, rồi can đảm sống những năm tháng cuối đời như một phụ nữ độc thân sống hoàn toàn lạc quan, xây dựng lại tất cả quan hệ với con cái. Tôi nói mỗi rung động tôi từng có khi yêu một người nào đó hoặc yêu các con tôi, đều bắt nguồn từ người mẹ của tôi. Mẹ chính là tình yêu.

Nỗi giận mẹ trong tôi bắt đầu tan biến đi. Càng nói chuyện với Devers, tôi càng chấp nhận con người của mẹ. Đến nay, tôi đã đạt được điều mà Devers khuyên nhủ trước tiên – là một dạng chấp nhận, cao hơn sự tha thứ.

Steve Hardison đồng ý Devers có lý: “Tôi có thể hiểu ý bà ấy. Khi nói ta tha thứ cho ai đó, ta vẫn còn hàm ý về mặt luân lý, ta cao hơn họ – rằng họ đã làm một điều gì đó không phải với ta và ta chấp nhận hạ mình để tha thứ cho họ. Bằng hành động đó, chúng ta vẫn tự xem mình là nạn nhân”.

Tôi bắt đầu cảm thấy mình thật sự vĩ đại. Tôi tự hứa chắc với mình từ nay phải nhận thức rõ về những điều mình suy nghĩ về phụ nữ, và phải biết tập mở rộng cửa sổ tâm hồn với họ mỗi khi thấy họ sắp khép lại. Tôi cứ nghĩ mình đã hoàn thành một công trình mới, vô cùng quan trọng, nhưng thật ra, tôi vẫn chưa hoàn thành.

Người quản lý của tôi, Hardison, nói: “Còn một điều nữa phải làm. Bây giờ, bạn phải gọi tất cả những phụ nữ trong Công ty này lại và kể cho họ nghe những việc bạn dã trải qua suốt mấy ngày rồi. Hãy kể họ nghe hết, và hỏi họ xem có thể giúp được gì cho bạn trên con đường chấp nhận hoàn toàn hay không”.

Tôi bị sốc và thật sự sửng sốt vì ý tưởng này. Hardison vẫn thường hay có cách làm như thế. Ông ta tìm ra cách thức nhanh nhất và ly kỳ nhất để gây sốc đối với ai đó khiến họ phải thay đổi hoàn toàn.

Tôi không thể tưởng tượng ra phải làm như thế nào theo lời đề nghị của Hardison. Tôi rất bối rối vì điều này. Vì thế tôi cố gắng lẩn tránh ý tưởng đó. Tôi trả lời cho ông ấy biết tôi sẽ cố gắng thực hiện với từng người một. Nghĩa là tôi sẽ gặp riêng từng người phụ nữ trong công ty. Như thế sẽ có ý nghĩa hơn.

Ông ấy đồng ý một cách miễn cưỡng. Nhưng khi tôi chỉ gặp một người phụ nữ trong vòng hai tuần lễ, ông ấy liền thay đổi kế hoạch. Ông ấy có xu hướng thiên về hành động.

Ông ấy nói” “Hãy làm như kế hoạch ban đầu. Tôi sẽ ngồi cùng với anh trong buổi họp để hậu thuẫn cho anh”.

Tôi đồng ý thực hiện, và khi ngày họp đến, tôi ngồi với hơn 10 phụ nữ vây quanh và Hardison, tôi thấy trong bụng mình đánh lô tô. Nhưng tôi cũng bắt đầu phát biểu, và ngay khi tôi mở lời, tôi biết mình đang làm một điều đúng. Dù khá khó khăn nhưng tôi hiểu mình đang để quá khứ ở lại sau lưng mình.

Tôi kể về mẹ tôi và lời hứa mới đây của tôi, và tôi đề nghị mọi người giúp đỡ. Tôi hết sức ngạc nhiên về sự hưởng ứng của mọi người. Quý bà trong công ty đi quanh trong phòng họp, bỏ thời gian ra nói chuyện và vỗ về tôi. Nhiều bà nói rằng họ cũng gặp vấn đề tương tự với phái nam… rằng vì người cha của họ nên một mặt nào đó, họ cũng sợ đàn ông. Tôi thật sự cảm động về sự việc này. Trong lòng tôi thầm cầu mong mẹ tôi cũng có mặt ở đó. Và tôi nhận ra bằng nhiều cách, mẹ tôi có mặt ở đó cùng tôi.

Tự cải tạo để trưởng thành. Trưởng thành khi bạn có thể vượt lên trên, vượt thật xa mọi nỗi đau và ký ức của quá khứ để người khác không có gì đáng trách dưới mắt bạn. Tự cải tạo để quên đi những phán xét của bạn về người khác trong quá khứ. Không phải ký ức làm bạn đau khổ, mà chính là do bạn nhận định cái ký ức đó liên quan đến một điều gì ‘sai trái’.

Một khi tôi cảm thấy trong quá khứ mình bị người đời ‘hành tội’ càng nhiều, thì tôi càng không thể làm được việc tốt trong tương lai.