Một khi bắt đầu cải tạo bản thân thì bạn sẽ thấy có vô số cách để tác động lên mình.

Không có một thứ gì kích thích năng lượng nào như trường hợp kích thích của tác động đơn thuần. Đó là một tâm trạng mà tiểu thuyết gia Vladimir Nabokov đề cập đến khi viết “Bạn cảm nhận một thứ cảm giác huyền bí hoang dại đến rợn người, của một sự hồi sinh nào đó ở bên trong, cũng giống như một người chết vụt sống lai nhờ vào viên thuốc lấp lánh hào quang được nhào nặn thật nhanh trước mắt bạn”.

Một nạn nhân ngược lại, lại có cảm giác trái nghịch với tiếp cận cảm hứng. Họ cảm thấy chán nản. Sự chán nản sinh ra thật tự nhiên từ ngôn ngữ mà nạn nhân dùng để biểu lộ suy nghĩ về cuộc đời.

Các nạn nhân thường nhận xét: “Cuộc đời này bất công quá. Tôi không dùng đời, mà đời sử dụng tôi”. Rồi họ lại suy nghĩ “Tôi không đòi phải được sinh ra. Không ai hỏi tôi trước về việc này”.

Có điều gì bất lợi hoặc gây thất vọng xảy ra thì các nạn nhân lại tìm cách diễn đạt theo kiểu “Đời là thế!”, “Đời là thế đấy: lên cao vào tháng tư, rồi lại rớt xuống vào tháng năm.”

Từ ‘đời’ luôn được dùng để giải thích những điều bi thảm, gây thất vọng lớn. Sau một hồi suy nghĩ và nói chuyện về cuộc đời thì nạn nhân trở nên mỏi mệt, chán chường. Đó là một đề tài làm họ suy sụp.

Một nạn nhân có thể đến sở làm vào ngày thứ hai với cánh tay băng bó treo trước ngực. Khi bạn hỏi chuyện gì đã xảy ra thì anh ta sẽ nói: “Tôi đang sửa cái máy lạnh trên mái nhà thì bị rơi xuống. Nhưng… đời là thế. Không việc này xảy đến thì cũng sẽ là một việc khác thôi. Có đúng vậy không? Cuộc đời là một chuỗi dài những chuyện xui xẻo!”

Nó là thế! Nhưng chỉ bởi vì bạn nói nó là như thế.

Vì các nạn nhân thường dùng một thứ ngôn ngữ nội tại phản ánh một cố gắng vô ích để làm vừa lòng người khác nên họ gần như luôn luôn kết thúc câu chuyện làm phật lòng người khác. Họ còn tìm cách trả đũa những người họ căm ghét bằng cách nói xấu sau lưng người đó. Không ai thích sống một cuộc đời hoàn toàn phụ thuộc vào kỳ vọng của người khác.

Krishnamurti đã nói: “Chúng ta thường kháo nhau về chuyện thiên hạ vì chúng ta chưa quan tâm đầy đủ đến quá trình tư duy và hành động của chúng ta.”

Người biết làm chủ, trái lại, không hề bị ám ảnh bởi quan điểm của người khác. Người làm chủ không mảy may run sợ trước người khác. Do đó, người làm chủ cảm thấy tự do hơn khi tiếp xúc và tìm hiểu người khác.

Ngay cả khi phải đối diện với một nạn nhân chưa được điều chỉnh hoàn hảo và đang tìm cách để sai khiến họ, thì người biết làm chủ vẫn không cảm thấy bị xúc phạm. Cuộc đời của người làm chủ không dựa trên suy nghĩ của các nạn nhân.

Dưới mắt người làm chủ thì ai cũng đều là thầy mình. Mỗi một sự kiện, nếu được suy nghĩ thấu đáo, đều có khả năng trở thành một bài học kinh nghiệm: “Ngay những người bi quan cũng có điều gì đó để dạy cho tôi. Ngay từ những kinh nghiệm tồi tệ nhất cũng có thứ tôi cần phải học.”

Khi hát bài ca hùng hồn ‘You learn’ (Học tập), Alanis Morisette đã nắm bắt được tinh thần của người làm chủ:

Khi buồn, bạn học

Những lúc uất ức, bạn học

Khi cười, bạn học

Lúc chọn lựa, bạn học

Khi cầu nguyện, bạn học

Lúc hỏi han, bạn học

Trong cuộc sống, bạn luôn học

Nhưng dường như các nạn nhân chẳng bao giờ học cả. Họ luôn đặt câu hỏi, khi ngoái nhìn lại các sự kiện “Tại sao điều này luôn xảy ra với tôi?”

Đó là lý do nạn nhân thường cảm thấy mình bị tổn thương rất nhiều. Bởi lẽ họ đang sống với một trình độ tinh thần quá thấp khiến mỗi phản ứng của họ chỉ theo cảm xúc thay vì theo tư duy. Nạn nhân thường hay tự ái, vì thế họ rất dễ bị tổn thương. Đó là một vòng lập của những phản hồi không thuận lợi kéo họ tụt xuống những nấc thang của chiếc thang cảm xúc với mỗi một ý tưởng tiêu cực.

Người làm chủ thì ngược lại, bao giờ họ có thể xem việc người khác không tôn trọng mình như một thử thách để cuối cùng đưa họ lên cao hơn. Người làm chủ cũng giống như một chiếc diều, dù ngược gió vẫn đi lên. Chúng ta hãy nghiền ngẫm lời của Michael Jordan nói về những năm cuối cùng anh chơi cho đội MBA:

“Hãy thử thách tôi. Hãy nghi ngờ tôi. Đừng tôn trọng tôi. Hãy nói tôi đã lớn tuổi. Hãy nói tôi không thể tiến xa hơn. Tôi muốn các anh nói như thế.”

Bạn có thể xây dựng mình thành một người luôn nghĩ về mọi việc trên đời như một khoảng thời gian học tập – một nguồn thử thách hết sức quý giá. Bạn có thể dùng những biến cách trong tư duy, “Tôi sử dụng cuộc đời,” và “Đời chỉ là một cơ hội.”

Bạn sẽ thức giấc thật sớm buổi sáng và ngay lập tức chào đón hơi thở của cuộc sống. (Nên nhớ, ý nghĩa nguyên thủy của từ ‘tinh thần’ là ‘hơi thở.’)

Cám ơn một ngày mới, bạn sẽ học các xem ngày hôm nay như một cuộc đời trọn vẹn trong thế giới vi mô. “Tôi sinh ra với ánh nắng ban mai và tôi sẽ chết đi cùng với ánh sáng trong ngày vì tối nay, tôi sẽ ngủ.” Bạn sẽ vui sướng khi đồng ý với nhà hiền triết Seneca, người từng nói: “Hãy xem mỗi ngày là một cuộc sống riêng biệt.” Hoặc như nhà tư vấn – hiền triết John Wooden đã nói “Hãy biến mỗi ngày thành một kiệt tác của riêng mình.”