Để có thể học được cách làm chủ lương tri, thật hữu ích nếu chúng ta biết được khi làm chủ thì trông thế nào và có cảm giác ra sao. Nó giúp chúng ta có được một hình ảnh.

Tôi còn nhớ cách đây vài năm, tôi đã gợi cho hai con gái tôi một hình tượng.

Margie và Stéphanie cả hai đứa con tôi đều đang diễn tập một chương trình ca nhạc tại trường. Margie đang học lớp 6 và phải hát cho một đội đồng ca của trường với một bài hát trích trong “Beauty and the Beast” (Người đẹp và con quái vật), còn Stephanie thì phải tập diễn cho một chương trình năng khiếu cấp phổ thông cơ sở với một bài hát của Mariah Carey có tựa đề “Hero”.

Cả hai đều đều nghị tôi nghe chúng hát thử. Tôi đã nghe và bảo rằng thuần về âm nhạc thì chúng hát khá hay. Cả hai đều có chất giọng tốt và ca rất đúng tiết tấu; nhưng vẫn còn thiếu một thứ gì đó; đó là cái hồn – cái tố chất – một thứ động lực kích hoạt.

Tôi bảo chúng cứ thả lỏng một tí, không sao cả, sao cho hòa mình vào trong bản nhạc. Tôi khuyên chúng nên hát đi hát lại, tập đi tập lại nhiều lần cho đến một lúc nào đó sẽ “làm chủ” được bài hát. Lúc đó, chúng sẽ có cảm giác bài hát hoàn toàn thuộc về chúng, từng lời từng lời tuôn ra một cách mạnh mẽ và tự nhiên.

Margie ghim lên tường phòng nó một mảnh giấy rồi đánh dấu lên đó mỗi khi nó tập hát bài đó. Nó cứ tập đi, tập lại nhiều lần.

Stephanie cũng tập đi tập lại nhiều lần, nhưng sao bài hát vẫn nghe thật khó chịu và chưa chắc chắn lắm, không hề thấy khá hơn.

Nhưng cả hai đứa con tôi vẫn tiếp tục tập.

Cuối cùng đến ngày hòa nhạc của Margie thì nó thật tuyệt. Nó nổi bật hẳn với phần lĩnh xướng solo vì nó hát như có sức lửa trong người, trong khi các cô cậu khác trong buổi tối đó hát như các rô bô bé nhỏ rụt rè. Các buổi tập thêm liên tục của Margie đã giúp nó làm chủ được bài hát.

Sau đó tới ngày hội diễn năng khiếu của Stephanie, nhưng nó hát vẫn không đạt. Các buổi tập dượt thêm của nó cũng không thấy nâng cao khả năng biểu diễn của nó lên thêm tí nào.

Và tôi có một sáng kiến. Tôi đến một cửa tiệm video và tìm được một cuộn băng cũ sao chép tư liệu âm nhạc về cuộc đời của Janis Joplin. Cuộn băng ghi lại một buổi trình diễn hòa nhạc của cô ấy mà tôi may mắn có mặt tối đó – buổi biểu diễn ca nhạc tại Liên hoan nhạc pop Monterey cùng với ban nhạc “Big Brother and the Holding Company”.

Tại thời điểm của buổi hòa nhạc, tôi dừng chận tại Đồn Monterey của quân đội Hoa Kỳ. Vào cuối buổi chiều hôm đó, tôi ngồi một mình ở hàng ghế thứ tư khi Janis “chọc thủng” thế giới âm nhạc với màn trình diễn tác phẩm “Gông cùm”. Thời điểm đó cũng được ghi lại trong phim “Monterey Pop” (Nhạc pop tại Monterey) với hình ảnh Mẹ Cass Elliot cùng dự buổi ca nhạc đó há hốc miệng kinh hoàng khi nhìn Janis Joplin biểu diễn.

Janis Joplin hôm ấy như đang bốc lửa. Tôi chưa bao giờ thấy một cảnh tượng như vậy. Không một nữ ca sĩ nhạc rock hăng say, cuồng nhiệt nào hiện nay có được một tinh thần y như vậy, bởi vì Janis chưa bao giờ cuồng nhiệt như đang cơn bốc lên như thế.

Tôi nạp cuộn băng video vào cho Stephanie và Margie xem, và tôi đã quay băng đến đoạn trình diễn bài “Gông cùm”. Chúng tôi cùng xem, và như thường lệ, tôi cảm thấy cay sè và ứa nước mắt khi xem.

Tôi có cảm giác đó, cái cảm giác mà tôi vẫn thường có khi chứng kiến cảnh “làm chủ” được tinh thần. Tôi đã cảm nhận nó khi thấy anh chàng trai trẻ Elvis lúc ban đầu. Tôi cũng thường có cảm giác đó khi xem cầu thủ điên cuồng, theo cách nói trữ tình, tên Chuck Cecil đá bóng. Tôi cảm nhận nó khi xem Michael Jordan chơi bóng rổ dù đang sốt vẫn nổi bật trên sân. Hay là khi đang xem Alvin Lee trong “Ten Years After anh ta Woodstock” (Mười năm sau tại Woodstock). Tôi cảm nhận nó khi xem Pavarotti hát bài “Nessum Dorma” và gần như muốn nổ tung với không khí vui tươi và náo nhiệt của bài hát. Tôi cảm nhận nó khi xem Marlon Brando trong phim One-Eyed Jacks (Jacks độc nhãn) và Jack Nicholson trong phim A Few Good Men (Một vài đàn ông tốt). Tôi cảm nhận nó khi nghe Buffy Ste. Marie hát bài “God is Alive, Magic is Afoot” (Chúa còn sống, phép mầu còn đó) trong tuyển tập Beautiful Losers (Những người thua thiệt cao cả) của Leonard Cohen. Khi bạn chứng kiến một người làm chủ được tinh thần thì bạn cũng sẽ có được cảm giác đó.

Những người làm chủ được tinh thần là những người chịu thiệt cao cả. Họ có thể chấp nhận mất tất cả. Họ là những người chịu mất mát vì họ quên hết nỗi sợ sệt bối rối. Họ mất đi tất cả ức chế. Họ cũng bỏ qua mối bận tâm về suy nghĩ của kẻ khác.

Đôi mắt của Stephanie cứ mở rộng dần khi nghe Janis Joplin hát. Niềm đam mê, sự hiến thân, xen lẫn cuồng nhiệt trong con người đàn bà bé nhỏ đó là một thứ mà chỉ có xác chết mới không biết rung động. Khi màn trình diễn kết thúc, trên màn hình hiện lên hình ảnh Mẹ Cass thốt lên chữ “Wow”, giống y như Stephanie đang thốt lên bây giờ.

Bài ca người anh hùng đã có trong bạn

Oliver Wendell Holmes nhận xét, “Đa số người ta xuống mồ còn mang theo âm nhạc bên mình”. Ông ấy nói đúng, đa số người ta làm như thế. Nhưng đó là vì họ chưa từng nghe loại nhạc đó. Đơn giản là họ không biết loại âm nhạc đó hiện hữu.

Không có gì trong bối cảnh tối hôm đó khiến Stephanie tìm được tinh thần của mình. Việc xem băng video về Janis Joplin đã chỉ cho Stephanie thấy tinh thần có thể được tạo ra.

Bạn có thể khơi dậy cái tinh thần tiềm ẩn bên trong bạn. Bất cứ lúc nào bạn muốn. Nó luôn tồn tại trong bạn. Stephanie có gì thì bạn cũng có thứ ấy. Janis Joplin đã có thứ gì thì Stephanie cũng đã có thứ gì.

Sắp tới, khi thấy tinh thần bừng lên trong ai đó, bạn không nên chỉ thán phục; hãy suy nghĩ cách bạn có thể làm tương tự. Không nên chỉ đứng trầm trồ khát khao nó mà hãy tìm cách nhân bản nó ra.

Bạn hãy tự thoại với chính mình. Hãy bắt đầu suy nghĩ về nó. Hãy tập nói, “Ta có thể làm điều đó!” mỗi khi thấy ai đó làm nên điều phi thường. Đa số người ta đều nói, “Wow, tôi không bao giờ làm được điều đó”. Với câu nói phủ định đó, họ đã tự tạo một lối mòn sâu thẳm trong suy nghĩ. Khi thốt lên “Tôi không bao giờ làm được điều đó”, họ đã khắc sâu thêm ám ảnh mình bị gắn kết vào một thứ gì đó tầm thường, vào một người nào đó xoàng xĩnh.

Bạn có thể tự giải thoát mình bằng việc thay đổi cách tư vấn mình về khả năng của bạn. Cái phi thường bạn thấy ở người khác cũng tồn tại trong chính bạn. Tôi có thể đoan chắc là bạn có thể tìm thấy nó ngay bên trong con người bạn, bất kể bạn là ai, bất chấp bạn muốn trở thành người như thế nào.

Stephanie đã tìm thấy nó trong Janis. Bạn sẽ tìm ra bạn trong Stephanie. Một ngày nào đó, tôi sẽ thấy tôi trong chính bạn. Vấn đề là phải thử nghiệm nó.