Tôi đã nghe nói tuần lễ để cô geisha tập sự chuẩn bị làm lễ nhập môn giống như thời gian khi con sâu biến thành con bướm. Lời ví von nghe thật hay nhưng tôi không hiểu tại sao người ta lại ví như thế. Bởi con sâu bướm chỉ việc làm kén rồi ngủ một giấc trong kén, còn tôi thì trải qua một tuần mệt bở hơi tai. Đầu tiên, tôi phải làm tóc theo kiểu nàng geisha tập sự, kiểu “trái đào nứt”. Vào thời ấy ở Gion có nhiều thợ làm tóc, Mameha thường làm tóc tại một nơi rất đông khách. Tôi phải đợi gần hai giờ mới đến phiên mình. Mùi tóc bẩn tràn ngập cả phòng. Kiểu tóc lộng lẫy của giới geisha lúc bấy giờ quá cầu kỳ và tốn kém đến nỗi không ai đi làm một tuần quá một lần. Vì thế tóc của họ cũng hôi ngay cả khi họ rẩy nước hoa lên tóc.

Cuối cùng đến phiên tôi, đầu tiên người thợ làm tóc để đầu tôi tựa lên cái bồn gội lớn, với tư thế đó, tôi cảm thấy như ông ta sắp sửa chặt đầu tôi. Rồi ông ta xối nước ấm và xát xà phòng lên đầu tôi. Từ “xát” chưa đủ để miêu tả hết công việc của ông ta, vì mấy ngón tay của ông cào cấu vào da đầu tôi như người nông dân cào đất ruộng của họ vậy. Nhìn lại thời ấy, tôi hiểu lý do tại sao. Gàu trên đầu là vấn đề khó khăn nhất của người geisha, không có gì làm cho họ mất vẻ hấp dẫn bằng, và không có gì làm cho mái tóc của họ dơ bẩn bằng. Người thợ làm tóc đã có lý do chính đáng để làm thế, nhưng sau một lát, đầu tôi ê ẩm đến phát khóc. Nhưng ông thợ vẫn nói:

– Nếu cô thấy muốn khóc thì cứ khóc, cô hiểu lý do tại sao tôi để đầu cô lên bồn gội rồi.

Tôi nghĩ đây là lời nói đùa rất ý nhị vì sau khi nói xong, ông ta cười ha hả.

Khi đã gội đầu xong, ông ta bảo tôi ngồi lên mép chiếu, lấy cái lược gỗ chải lên tóc tôi cho đến khi cổ tôi đau nhừ vì phải ghì lại mỗi khi ông ta kéo lược trên tóc tôi. Cuối cùng, khi thấy tóc thẳng thớm rồi, ông ta chải dầu hoa trà lên tóc, làm cho mái tóc thơm ngát. Tôi sợ chưa hết các giai đoạn gay cấn, và quả vậy, ông ta lấy thỏi sáp ra. Mặc dù tóc đã chải dầu hoa trà thơm lừng, nhưng khi thoa sáp vào tóc, ông ta phải dùng thanh sắt nóng cho sáp mềm ra. Quả con người là con vật thông minh, cho nên người thiếu nữ mới chịu ngồi yên để cho người khác chải sáp vào tóc mà chỉ biết khóc lặng lẽ thôi. Nếu người ta làm thế cho một con chó, thế nào nó cũng cắn cho toạc tay ra.

Khi tóc đã thoa sáp đều rồi, người thợ làm tóc chải tóc phía trước ra sau, rồi chải cả đầu tóc lên thành một cái núi lớn, trông như cái gối để găm kim trên đỉnh đầu. Khi nhìn từ phía sau, cái gối găm kim này có đường nứt ở giữa như bị chẻ ra làm hai, vì thế mà kiểu tóc này có tên là “trái đào nứt”.

Mặc dù tôi đã để kiểu tóc “trái đào nứt” này nhiều năm, nhưng vẫn còn một thứ tôi không biết, mãi cho đến một thời gian sau mới có người cho tôi hay. Đó là cái nùi – mà tôi gọi là cái gối găm kim – được thành hình bằng cách vấn tóc quanh một miếng vải. Ở phía sau nùi nơi có chỗ nứt, người ta thấy miếng vải lòi ra. Miếng vải có thể có hình vẽ hay màu sắc, nhưng của người geisha tập sự thường là màu đỏ, ít ra cũng phải một thời gian sau mới thay đổi. Một buổi tôi có người đàn ông nói với tôi:

– Hầu hết các cô gái còn thơ ngây không biết kiểu tóc “trái đào nứt” có ý nghĩa khêu gợi như thế nào đâu. Cô hãy tưởng tượng có người đàn ông đi sau lưng cô geisha, những ý nghĩ tục tĩu nảy ra trong óc anh ta, khiến anh ta muốn thực hiện những ý nghĩ đó. Rồi anh ta thấy mái tóc “trái đào nứt” trên đầu cô ta, mái tóc có một miếng vải đủ lớn nằm trong một cái khe…cô nghĩ đến cái gì?

À, tôi không nghĩ đến cái gì hết, tôi nói với ông ta.

– Cô không sử dụng trí tưởng tượng à?

Một lát sau tôi hiểu ra, đỏ mặt e thẹn, thấy thế ông ta cười khà.

Trên đường trở về nhà, tôi quên phắt da đầu đau nhức như đất sét quên chuyện người thợ dùng dụng cụ để nắn nó thành đồ gốm sứ. Mỗi lần tôi nhìn bóng tôi trong tủ kính ở các tiệm hàng, tôi cảm thấy tôi trở thành một người rất nghiêm trang, không còn bé bỏng nữa mà đã trở thành thiếu nữ. Khi tôi về đến nhà kỹ nữ, bà Dì khen lấy khen để kiểu tóc của tôi. Ngay cả Bí Ngô cũng không chịu được, cô đến nhìn tôi một lần, ánh mắt khâm phục, nhưng chắc Hatsumono sẽ giận lắm nếu cô ta biết được. Còn anh có biết phản ứng của Mẹ ra sao không? Bà nhón chân để nhìn cho kỹ – vì tôi đã cao hơn bà – rồi phàn nàn rằng có lẽ tôi nên đến tiệm làm tóc của Hatsumono hơn là tiệm của Mameha.

Cô geisha tập sự nào mới đầu cũng rất hãnh diện vì mái tóc của mình, nhưng ba bốn ngày sau là họ bắt đầu đâm ghét. Vì chắc anh đã biết, khi làm tóc xong về nhà, cô ta mệt phờ người, sẽ nằm lăn ra ngủ khì, kê đầu lên gối, thế nào đầu tóc cũng xẹp xuống. Khi thức dậy, cô ta phải đến tiệm làm tóc lại ngay. Cho nên cô geisha tập sự phải học cách để giữ mái tóc cho khỏi hư. Cô ta sẽ không dùng cái gối bình thường nữa, mà dùng cái gối đặc biệt gọi là Takamakura, loại gối tôi đã nói cho anh biết rồi. Cái gối này có hình như cái nôi để cho ta tựa gáy lên đấy. Mặc dù trên gối có chêm một lớp vỏ trấu, nhưng cổ vẫn đau nhừ như kê trên đá. Cô gái nằm ngủ, mái tóc sẽ hở lên trên, nhưng khi thức dậy, có thể cô ta di chuyển đầu sao đó khiến cho mái tóc chạm vào chiếu khiến nó xẹp đi. Trường hợp của tôi, bà Dì đã giúp tôi tránh khỏi tình trạng này bằng cách để một cái khay bột gạo dưới mái tóc của tôi, khi ngủ mà đầu tôi gục ra sau thì tóc sẽ chạm lên bột gạo, bột dính vào sáp sẽ làm hư mái tóc. Cho nên tôi phải cố giữ đầu cao lên khi ngủ. Tôi đã thấy cảnh Bí Ngô phải trải qua thử thách này. Bây giờ đến phiên tôi. Mỗi khi thức dậy vào buổi sáng thấy tóc bị hư, tôi phải đến xếp hàng ở tiệm làm tóc đợi đến phiên bị hành hạ.

Chiều nào trong tuần chuẩn bị làm lễ nhập môn của tôi, bà Dì cũng mặc cho tôi áo quần đủ bộ của một geisha tập sự và tập cho tôi đi lui đi tới trên hành lang đất trong nhà kỹ nữ để tôi quen dần. Mới đầu rất khó đi, tôi cứ sợ ngã nhào ra phía sau. Thiếu nữ thường mặc áo có nhiều trang trí hơn người già, nghĩa là màu sắc sặc sỡ hơn, vải màu mè hơn, nhưng chiếc khăn quàng bụng cũng dài hơn. Người phụ nữ đứng tuổi thắt khăn quành phía sau theo kiểu mà chúng tôi gọi là “nút trống”, vì cái nút có hình một cái hộp nhỏ gọn gàng, cái nút này không cần nhiều vải lắm. Nhưng các cô còn trẻ vào khoảng hai mươi, họ quàng dải thắt lưng theo kiểu văn nghệ hơn. Trong trường hợp nàng geisha tập sự, kiểu này là kiểu thời trang hấp dẫn nhất thường được gọi là dải darari – “dải lủng lẳng” – được bím thành cái nút cao lên tận đầu xương bả vai, và đầu mút dải lủng lẳng gần phết đất. Áo kimono không cần phải có màu sáng, nhưng dải thắt lưng hầu như luôn luôn có màu sắc tươi sáng. Khi người geisha tập sự đi trước mắt anh trên đường phố, anh không để ý đến cái áo kimono mà chú ý đến dải thắt lưng lủng lẳng óng ánh sáng – với một phần cái kimono ở trên hai vai và hai bên vạt áo. Để có được như thế này, dải thắt lưng phải dài, dài bằng chiều dài cả căn phòng. Nhưng không phải chiều dài của dải thắt lưng làm cho cô geisha khó mặc, mà chính trọng lượng mớii làm cho cô ta khó khăn, vì nó được làm bằng gấm thêu nặng nề.

Ngoài dải thắt lưng nặng nề, cái áo kimono cũng nặng vì hay tay áo quá rộng. Khi người mặc dang hai tay ra, tay áo thụng xuống làm thành hai cái túi. Cái túi thụng này chúng tôi gọi là furi, người geisha tập sự phải mặc áo tay thụng này một thời gian. Nếu không cẩn thận, cô ta có thể để tay áo lên mặt đất, và khi múa cô ta rất dễ dẫm chân lên nó, nên cô ta phải nhớ cẩn thận vấn chúng lên nhiều lần để khỏi vướng.

Nhiều năm sau, nhà khoa học danh tiếng của trường đại học Kyoto, trong một đêm quá say đã nói về bộ y phục của cô geisha tập sự như thế này “Loài khỉ ở Trung Phi được xem là loài linh trưởng điển hình nhất, nhưng tôi nghĩ cô geisha tập sự ở Gion có lẽ là loại linh trưởng có màu sắc tươi sáng hơn hết! ”

Cuối cùng ngày Mameha và tôi làm lễ kết tình chị em đã đến. Tôi tắm rửa từ sớm, mặc quần áo. Bà Dì giúp tôi hóa trang và sửa sang mái tóc. Vì sáp và chất hóa trang phủ lên da tôi, tôi thấy mặt tôi chẳng còn cảm giác gì hết. Mỗi lần tôi sờ vào má, tôi chỉ cảm thấy nằng nặng nơi ngón tay. Tôi làm thế nhiều lần quá khiến bà Dì cứ phải làm hóa trang lại. Sau khi nhìn vào gương, tôi thấy một người hiện ra rất xa lạ. Tôi thấy trong gương là một cô gái khác đang nhìn tôi. Cô ta đang điểm trang tuyệt mỹ của một geisha. Đôi môi đỏ tươi trên khuôn mặt trắng toát, hai má phớt hồng. Tóc trang điểm bằng hoa lụa và nữ trang có hình chùm lúa. Cô ta mặc kimono đen có huy hiệu của nhà kỹ nữ Nitta, từ dưới lai áo một con rồng thêu uốn mình vươn lên tận giữa hai đùi chân. Cái bờm thêu bằng chỉ có màu đỏ rất tươi, móng và răng của nó màu bạc và mắt màu vàng, vàng thật. Không làm sao tôi ngăn được nước mắt khỏi trào ra, tôi phải nhìn lên trần nhà để nước mắt khỏi trào xuống má. Trước khi ra khỏi nhà, tôi lấy cái khăn của ông Chủ tịch cho, nhét vào dưới dải thắt lưng để cầu may.

Bà Dì đi theo tôi đến tận nhà Mameha, tôi bày tỏ lòng biết ơn cô ấy, xin hứa sẽ kính trọng cô ấy. Rồi cả ba chúng tôi đến đền thờ Gion, ở đây Mameha và tôi vỗ tay xin cáo trước thần linh là chúng tôi sắp làm lễ kết tình chị em. Tôi cầu nguyện thần linh gia hộ cho chúng tôi rồi tôi nhắm mắt, cám ơn thần linh đã ban cho tôi điều tôi ước vọng từ ba năm nay, đó là trở thành geisha.

Lễ kết tình chị em được tở chức tại phòng trà Ichiriki, có lẽ đây là phòng trà nổi tiếng nhất tại Nhật. Nổi tiếng tại vì ở đây có một võ sĩ đạo danh tiếng ẩn náu vào những năm đầu thập niên 70. Hầu hết các phòng trà ở Gion đều nằm khuất sau mặt đường, ngoại trừ cổng vào đơn sơ, nhưng phòng trà Ichiriki nằm ngay mặt tiền, nó tọa lạc trên một góc đường đông đúc ở đại lộ Shijo, có tường bao quanh sơn màu hồng nhạt, với mái ngói che tường. Nơi này trông giống một lâu đài.

Đến họp mặt với chúng tôi có hai người em út của Mameha và bà Mẹ nữa. Khi chúng tôi gặp nhau ở vườn ngoài, một người hầu dẫn chúng tôi vào tiền sảnh rồi đi theo một hành lang thật đẹp chạy ngoằn ngoèo dẫn đến một căn phòng nhỏ trải thảm nằm phía sau nhà hàng. Chưa bao giờ tôi thấy đồ đạc quanh phòng sang trọng và đẹp như thế này. Đồ đạc bằng gỗ bóng láng, tường trát vữa láng mịn. Phòng ngát mùi thơm của phấn kuroyaki – một lọai phấn thơm làm từ gỗ thơm xay nhỏ có màu xám. Đây là lọai phấn thơm cổ truyền, ngay cả Mameha là người geisha có đầu óc bảo thủ cũng ưa loại nước hoa của Tây phương hơn. Nhưng nhà hàng Ichiriki vẫn thích lọai hương thơm kuroyaki, loại mùi hương đã được nhiều thế hệ geisha xử dụng. Ngay cả tôi bây giờ cũng còn giữ lại một ít trong cái chai gỗ, mỗi khi ngửi đến, tôi lại nhớ tới ngày hôm ấy.

Buổi lễ có bà chủ phòng trà Ichiriki đến dự, bà ta chỉ ở khoảng 10 phút. Một chị hầu mang đến một cái khay đựng nhiều tách sake, Mameha và tôi cùng uống chung. Tôi uống 3 hớp ở một tách rồi đưa cho Mameha, cô ấy uống ba hớp. Chúng tôi tiếp tục như vậy với ba tách rựơu, thế là xong. Kể từ khi ấy, tôi không còn là Chiyo nữa, tôi là nàng geisha tập sự có tên là Sayuri. Trong tháng đầu học nghề, nàng geisha trẻ này được xem là người “thực tập”, không được trình diễn múa hay giải trí với khách mà không có người chị cả, và chỉ làm việc ít thôi, còn thì đều dùng để quan sát và học hỏi. Riêng cái tên Sayuri của tôi, Mameha đã hội ý với người thầy bói khá lâu mới tìm ra được. Âm thanh của cái tên không thành vấn đề, mà ý nghĩa của nó mới quan trọng, cũng như các nét viết của cái tên – vì các nét viết của cái tên này mới đáng kể. Từ “Sa” trong tên tôi có nghĩa là “cùng nhau”, “Yu” có nghĩa là cung Dậu – cung này để quân bình ngũ hành trong người tôi và “Ri” có nghĩa là “hiểu biết”. Ông thầy bói đã tìm ra cái tên sao cho dung hòa với tên của Mameha, nhưng không có tên nào tốt có thể mang lại may mắn cho tôi được.

Tôi nghĩ Sayuri là một tên đẹp, nhưng cái tên cho tôi cảm giác kỳ lạ là con bé Chiyo không còn nữa. Sau khi làm lễ xong, chúng tôi vào phòng khác để ăn “Cơm đỏ”, cơm nấu gạo trộn đậu đỏ. Tôi xúc cơm ăn mà lòng không cảm thấy bất ổn, không mấy vui. Bà chủ phòng trà hỏi tôi một câu, khi nghe bà gọi tôi là “Sayuri”, tôi nhận ra có cái gì đấy làm cho tôi hoang mang bối rối. Tôi cảm thấy con bé có tên Chiyo từng chạy chân không từ hồ về nhà ngà say không còn nữa. Thay vào đó là cô gái có tên Sayuri với khuôn mặt trắng toát và đôi môi màu đỏ.

Mameha đã có kế hoạch chiều hôm đó dẫn tôi đi khắp Gion để giới thiệu với các bà chủ phòng trà và chủ nhà dạy kỹ nữ mà cô ấy có liên hệ làm ăn quen biết. Nhưng khi ăn trưa xong, cô ấy không dẫn tôi đi mà dẫn tôi vào một căn phòng của nhà hàng Ichiriki và bảo tôi ngồi xuống. Dĩ nhiên người geisha không ngồi trong khi mặc kimono, cái thế mà chúng tôi gọi là ngồi có lẽ những người khác gọi là quỳ. Khi tôi ngồi xuống, cô ấy nhăn mặt bảo tôi ngồi lại. Cái áo cồng kềnh khiến tôi phải đứng lên ngồi xuống nhiều lần mới đúng được quy cách. Mameha đưa tôi một thứ trang sức nhỏ có hình quả bầu, và chỉ cho tôi cách đeo nữ trang vào thắt lưng cho nó lủng lẳng. Trái bầu nhỏ, nhẹ khiến cô geisha phải chú ý đến thân hình nặng nề của mình, nhiều cô nhờ vào thứ này giữ cho mình khỏi bị té xuống.

Mameha nói chuyện với tôi một lát, rồi khi chúng tôi sắp sửa ra đi, cô ấy bảo tôi rót cho cô ấy một tách trà. Bình trà hết nước, nhưng cô bảo cứ giả làm như rót trà thật. Cô ấy muốn nhìn cách tôi giữ tay áo cho khỏi vướng ra sao khi rót trà. Tôi tin tôi biết cách và cố sức làm, nhưng Mameha tỏ ra không hài lòng cách làm của tôi.

– Cô rót tách của ai trước tiên? – cô ấy hỏi.

– Của chị! – tôi đáp.

– Trời ơi! Em không cần quan tâm đến chị, em cứ xem chị là ai đấy, chị là đàn ông hay đàn bà?

– Đàn ông.

– Tốt. Rót cho chủ một tách.

Tôi làm theo lời cô ấy, Mameha ngẩng mặt nhìn theo tay áo của tôi khi tôi đưa ra để rót trà.

– Tại sao cô thích làm như thế? – cô ấy hỏi – vì nếu cô đưa cánh tay quá cao như thế trông có vẻ hớ hênh.

Tôi rót lại với cánh tay hạ thấp. Lần này cô ấy giả vờ ngáp và quay qua nói chuyện với một cô geisha tưởng tượng đang ngồi ở phía bên kia.

– Em nghĩ chị đã cho em biết chị chán nản – tôi hỏi – tại sao em rót trà mà chị tỏ ra chán nản như thế?

– Vì cô không muốn tôi nhìn lên tay áo của cô, nhưng làm thế không có nghĩa là cô đoan trang. Đàn ông chỉ quan tâm đến một chuyện mà thôi. Cô hãy tin tôi đi, rồi cô sẽ hiểu những điều tôi nói. Có có thể làm cho họ sung sướng bằng cách để cho họ tin rằng họ được cô cho phép nhìn vài nơi trên thân thể của cô mà không ai có thể nhìn được. Nếu người geisha tập sự mà hành động như cô vừa rồi – rót trà như người hầu rót – thì anh chàng ngồi với cô sẽ mất hết hy vọng. Làm thử lại đi, nhưng trước hết cô phải đưa cánh tay cô cho tôi xem.

Tôi kéo tay áo lên tận khuỷu tay và đưa cánh tay ra cho cô ấy xem. Cô ấy nắm tay tôi, quay qua quay về, nhìn trên nhìn dưới.

– Cánh tay cô tuyệt đẹp, làn da thật tuyệt. Cô nên làm sao cho người đàn ông nào ngồi bên cạnh cô ít ra cũng có dịp trông thấy tay cô một lần.

Tôi tiếp tục rót trà lại nhiều lần, cho đến khi Mameha thấy hài lòng, tức là khi tôi kéo tay áo sao cho để lộ cánh tay một cách tự nhiên chứ không phải có ý đồ như thế. Nếu tôi xăn tay áo lên tận khuỷu tay, tôi sẽ trông lố bịch buồn cười, nên phải làm ra vẻ tình cờ mà kéo lên, đồng thời kéo sao cho ống tay áo rộng hở ra chừng vài ngón tay ở cổ tay, để họ có thể nhìn vào cánh tay. Mameha nói cái phần đẹp nhất của cánh tay là ở bên dưới, cho nên tôi phải cầm bình trà thế nào để cho đàn ông họ thấy dưới cánh tay hơn là ở phía trên.

Cô ấy yêu cầu tôi làm lại một lần nữa, lần này tôi giả vờ rót trà cho bà chủ phòng trà Ichiriki. Tôi để lộ cánh tay theo kiểu cô ấy nói, nhưng Mameha liền nhăn mặt.

– Trời đất, tôi là phụ nữ – cô ấy nói – tại sao cô lại để lộ cánh tay như thế? Làm thế không sợ tôi giận hay sao?

– Giận ư?

– Cô biết tôi nghĩ sao không? Cô phô bày ra trước mặt tôi vẻ đẹp trẻ trung của cô, trong lúc tôi già nua. Trừ phi cô làm thế để thỏa lòng kiêu căng…

– Sao gọi là kiêu căng?

– Tại sao cô có ý đồ để cho tôi xem phía dưới cánh tay cô? Làm thế giống như cô để cho tôi xem phim trong đùi chân của cô. Nếu tôi nhìn vào những nơi ấy thì hay quá rồi. Nhưng để cho tôi xem những nơi ấy là có ý đồ kiêu căng!

Tôi rót thêm vài lần nữa, cho đến khi tôi thành thạo các phương pháp thích hợp như cô ấy chỉ vẽ. Khi Mameha thấy đã vừa ý, cô ấy nói hai chúng tôi cùng đi ra phố.

Tôi đã ăn mặc đúng kiểu của người geisha tập sự nhiều giờ rồi. Bây giờ tôi phải tập đi khắp Gion với đôi giày mà chúng tôi gọi là okobo. Giày cao và làm bằng gỗ, với dây giày sơn màu rất đẹp ôm lấy bàn chân. Nhiều người cho rằng đi giày này rất lịch sự, vì nó có hình thuôn thuôn như miếng chêm, cho nên phần đế giày hẹp bằng nửa phần trên mặt giày. Nhưng tôi thấy đi giày này rất khó khăn. Tôi cảm thấy như mang hai mái nhà dưới chân.

Mameha và tôi ghé khoảng hai mươi phòng trà và nhà kỹ nữ, nhưng nơi nào chúng tôi cũng chỉ dừng lại vài phút thôi. Thường thường có người hầu ra mở cửa, và Mameha lịch sự yêu cầu gặp bà chủ, rồi bà chủ đến. Mameha nói với bà ta “Tôi muốn giới thiệu với bà cô em út của tôi, cô Sayuri” – rồi tôi cúi chào thật thấp và nói “Thưa bà, trăm sự nhờ bà” – bà chủ và Mameha sẽ nói chuyện với nhau vài phút, rồi chúng tôi kiếu từ. Vài nơi, chúng tôi được mời uống trà, chúng tôi nán lại chừng năm phút. Nhưng tôi sợ uống nhiều nước nên chỉ thấm môi vào tách rồi thôi. Mặc kimono mà phải vào phòng vệ sinh là cả một vấn đề khó khăn, tôi chưa đủ kinh nghiệm trong việc này.

Đi chừng một giờ là tôi thấy mệt rồi, nhưng tôi phải cố gắng hết sức để khỏi lộ vẻ mệt mỏi của mình khi đi với cô ấy. chúng tôi phải đi nhiều nơi mới được. Vào thời ấy, tôi đoán có chừng ba bốn chục phòng trà hạng nhất ở Gion và hàng trăm loại nhì. Dĩ nhiên chúng tôi không đi hết được, chúng tôi đến chừng 15 hay 16 phòng trà hạng nhất, những nơi mà Mameha thường đến để giải trí. Còn các nhà kỹ nữ thì có đến hàng trăm nhà, nhưng chúng tôi chỉ đến vài nơi mà Mameha có quan hệ mật thiết thôi.

Sau ba giờ chiều, chúng tôi hoàn tất. Tôi muốn về ngay nhà để ngủ một giấc, nhưng Mameha đã có kế họach buổi tối rồi. Tôi phải tham gia cuộc vui lần đầu với nhiệm vụ của một nàng geisha tập sự.

– Đi tắm đi – cô ấy nói với tôi – chắc cô ra mồ hôi nhiều rồi, và phần trang điểm không còn tốt nữa.

Hôm ấy là một ngày mùa thu nóng bức, mà tôi thì làm việc cật lực.

Trở về nhà kỹ nữ, bà Dì giúp tôi cởi áo và bà thương tình để cho tôi ngủ khoảg nửa giờ. Bà Dì đã có thái độ tử tế lại với tôi, vì tôi đã hết mắc phải những lỗi lầm ngu ngốc và tương lai có vẻ sáng sủa hơn Bí Ngô. Ngủ dậy, tôi vội đi tắm liền. Đúng 5 giờ tôi đã mặc áo quần và trang điểm xong. Chắc anh biết tôi rất kích thích vì tôi đã từng thấy Hatsumono cũng như Bí Ngô trải qua những giờ khắc như bây giờ. Tối hôm đó rất quan trọng đôi với tôi vì đây là lần đầu tiên tôi đến dự buổi đại tiệc được tổ chức tại Khách sạn Quốc tế Kansai. Đại tiệc là những buổi tiệc chính thức rất long trọng, khách ngồi sát nhau thành hình chữ U trong căn phòng lớn trải thảm, khay đồ ăn để trên bàn trước mặt họ. Các nàng geisha có mặt ở đây để giúp vui, đi quanh giữa phòng – nghĩa là họ di chuyển bên trong dãy khay thức ăn có hình chữ U, họ đến trước mặt khách, quỳ xuống rót rượu sake và nói chuyện vài phút. Công việc này không mấy hấp dẫn, và vai trò người geisha tập sự như tôi lại càng kém phần hấp dẫn hơn vai trò của Mameha nữa. Tôi đi lè kè bên cô ấy như cái bóng. Mỗi khi cô ấy giới thiệu mình, tôi cũng tự giới thiệu như thế, cúi chào rất thấp và nói:

– Tôi là Sayuri, mới tập sự, xin ra mắt quý ông – sau đó tôi không nói gì nữa và cũng không ai nói gì với tôi.

Đến cuối buổi tiệc, cửa một bên phòng mở ra, Mameha và một nàng geisha khác xuất hiện, trình diễn một vở múa có tên là Chi – Yo no Tomo – nghĩa là “bạn bè vĩnh cửu”. Vở múa rất hay, diễn tả cảnh hai người phụ nữ thân thiết gặp nhau sau một thời gian xa cách. Đàn ông vừa xỉa răng vừa xem, họ là nhân viên điều hành một công ty lớn sản xuất van cao su, hay là sản xuất cái gì đại loại như thế, họ tụ họp đến Kyoto để dự buổi liên hoan hàng năm. Tôi tin chắc không ai trong số họ phân biệt được sự khác nhau giữa vũ với mộng du. Nhưng phần tôi, tôi rất thích thú. Giới geisha ở Gion thường dùng cái quạt khi múa rất tài tình. Mới đầu cô ấy đóng quạt lại, quay một vòng, vừa quay vừa vẫy cái quạt uyển chuyển như để diễn tả dòng nước đang chảy qua. Rồi cô ấy xòe quạt ra, biến nó thành cái tách để cho người cùng múa rót rượu sake cho cô ấy uống. Vở múa không những đẹp về hình thức mà còn gây ấn tượng bởi tiếng đàn Shamisen điêu luyện.

Buổi tiệc chính thức thường không kéo dài lâu hơn hai tiếng đồng hồ. Cho nên đến khoảng 8 giờ, chúng tôi ra đường lại. Tôi định quay qua cám ơn Mameha và chúc cô ấy ngủ ngon thì bỗng cô nói với tôi:

– Tôi định để cô về nhà ngủ, nhưng trông cô còn có vẻ hăng hái quá, cho nên tôi đưa cô đến phòng trà Komoriya. Đến đấy, cô sẽ được nếm mùi loại tiệc không chính thức đầu tiên. Chúng ta có thể giới thiệu cô với mọi người ở đấy.

Tôi không thể nói tôi quá mệt không muốn đi nữa, cho nên tôi chỉ biết im lặng đi theo cô ấy thôi.

Khi trên đường đến đấy, Mameha nói cho tôi biết người đứng ra tổ chức buổi tiệc này là người điều hành Phòng trà quốc gia ở Tokyo. Ông ta biết hết những nàng geisha nổi tiếng ở hầu hết các khu geisha trên nước Nhật, thế nhưng khi nào Mameha giới thiệu tôi với ông ta, dù ông ta rất thân mật, tôi cũng không nên mong ông ta nói chuyện với tôi nhiều. Nhiệm vụ duy nhất của tôi là luôn luôn giữ cho mình đẹp đẽ và linh lợi. Cô ấy báo cho tôi hay:

– Cô hãy cố hết sức đừng để cho cô có vẻ không được mắt.

Chúng tôi đi vào phòng trà, người hầu dẫn chúng tôi lên một căn phòng ở tầng hai. Khi Mameha quỳ xuống để mở cửa, tôi không dám nhìn thẳng vào trong, nhưng tôi vẫn có thể thấy được bảy tám người đàn ông đang ngồi trên nệm quanh một chiếc bàn với bốn người geisha. Chúng tôi chào rồi vào trong phòng, và sau khi vào rồi, chúng tôi quỳ xuống trên chiếu để đóng cửa – vì đây là cách geisha vào phòng. Chúng tôi chào các nàng geisha trước, như Mameha đã dặn, rồi chào chủ nhân, bà ta ngồi ở góc bàn, sau đó mới chào khách.

– Kìa cô Mameha – một nàng geisha nói – cô đến vừa đúng lúc để kể cho chúng tôi nghe chuyện ông làm tóc giả Konda.

– Ôi, trời ơi! Tôi không nhớ tí nào hết – Mameha đáp và mọi người cười vang, tôi không hiểu họ cười cái gì. Mameha dẫn tôi đi quanh bàn để quỳ bên cạnh bà chủ. Tôi đã quỳ một bên.

– Thưa ông Giám đốc, xin phép ông cho tôi giới thiệu cô em út của tôi – cô ấy nói với ông ta.

Đây là dấu hiệu bảo tôi cúi người chào, xưng tên và xin ông Giám đốc bỏ lỗi. Ông ta có vẻ rất nóng tính, cặp mắt lồ lộ, người trông yếu đuối. Ông ta không thèm nhìn đến tôi mà chỉ gảy tàn thuốc vào cái gạt tàn đã đầy ở trước mặt và nói:

– Chuyện về cái anh chàng làm tóc giả Konda là chuyện gì thế? Các cô cứ nhắc đến chuyện đó suốt cả buổi tối mà không ai kể hết.

– Thú thật là tôi không biết! – Mameha nói. Cô geisha khác lên tiếng:
– Như thế tức là chị ấy quá bối rối nên không kể được thôi. Nếu chị ấy không kể được, chắc tôi phải kể.

Các ông có vẻ thích nghe kể, nhưng Mameha lại thở dài.

– Trong lúc nghe kể, tôi mời Mameha một tách sake cho cô ấy bình tĩnh – ông Giám đốc nói rồi rửa cái tách của mình trong tô nước đặt giữa bàn, cái tô nước đặt ở đấy dùng để làm việc ấy – rồi đưa cho cô.

– Chuyện như thế này –cô geisha kia nói – anh chàng Konda là thợ làm tóc giả giỏi nhất ở Gion, hay ít ra mọi người đều nói thế. Mameha thuê anh ta làm tóc đã nhiều năm rồi. Quý vị biết không, chị ấy luôn luôn có mái tóc giả tuyệt vời nhất. Cứ nhìn vào chị ấy là quý vị sẽ thấy.

Mameha nhăn mặt giả vờ giận dữ một cách khôi hài.

– Cô ấy có nụ cười nhạo quá tuyệt! – một ông nói.

– Trong một buổi trình diễn – cô kia nói tiếp – người làm tóc giả luôn luôn đứng sau sân khấu để giúp các cô thay y phục. Thường thường trong khi cô thay áo, thế nào cũng có thứ bị tuột ra, và rồi thình lình …lộ ngực ra, hay là lộ ra một dúm lông! Quý vị chắc biết những việc như thế này thế nào cũng xảy ra. Thế nhưng…

Một ông lên tiếng:

– Tôi làm việc ở ngân hàng đã nhiều năm. Vậy mà tôi lại muốn làm anh chàng làm tóc giả quá!

– Có nhiều chuyện đáng biết hơn là chuyện lo nhìn các cô hở hang. Thế nhưng Mameha luôn luôn hàng động đoan trang, chị ấy ra sau cái màn để thay đồ…

– Để tôi kể chuyện này cho – Mameha cắt ngang lời cô kia – Chị thế nào cũng gán cho tôi cái tên không hay. Tôi không phải đoan trang đâu. Konda thường nhìn tôi không ngớt, nên tôi đã mang vào tấm màn chắn. Cũng lạ là cái anh chàng Konda này không chọc một lỗ nơi màn để nhìn sang.

– Tại sao thỉnh thoảng cô không để anh ta nhìn một chút? – ông Giám đốc cắt ngang lời cô – Nhìn một chút cô có đau đớn gì đâu?

– Tôi không bao giờ nghĩ đến chuyện đấy – Mameha đáp – ông nói đúng, thưa ông Giám đốc, nhìn một chút đâu có thiệt hại gì đâu. Có lẽ bây giờ ông muốn chúng tôi để cho ông nhìn một chút phải không?

Nghe thế mọi người trong phòng cười ồ. Khi mọi người đã yên lặng trở lại, ông Giám đốc bèn đứng dậy, tháo chiếc dải nơi thắt lưng ông ta ra.

– Để tôi làm việc này xem sao – ông ta nói với Mameha – nếu cô cho tôi xem một lát.

– Tôi không đề nghị với ông như thế – Mameha đáp.

– Cô thế là hẹp hòi quá.

– Người không hẹp hòi không làm geisha được – Mameha nói – họ chỉ làm người bảo trợ cho geisha thôi.

– Vậy thì thôi, chẳng sao – ông Giám đốc nói rồi ngồi xuống. Phải nói là tôi thấy nhẹ người khi ông ta ngồi xuống, vì mặc dù tất cả những người khác có vẻ vui thích, nhưng tôi lại rất bối rối.

– Tôi kể đến đâu rồi nhỉ? – Mameha hỏi – À, đến chỗ một hôm tôi mang cái màn che vào, tôi nghĩ nhờ cái màn mà tôi khỏi bị Konda quấy rầy. Nhưng có một lần khi đi vệ sinh xong, tôi vội vã quay về, tôi không thấy anh ta ở đâu hết. Tôi hoảng hồn, vì tôi cần đầu tóc giả để diễn màn sắp đến, nhưng sau đó tôi tìm thấy anh ta ngồi trên cái thùng kê sát bên tường, trông có vẻ rất yếu và người toát đầy mồ hôi. Tôi tự hỏi không biết có phải anh ta bị đau tim hay không. Anh ta để cái đầu tóc giả bên cạnh, và khi thấy tôi, anh ta xin lỗi, rồi sau đó giúp tôi đội tóc giả lên. Sau buổi diễn ngày hôm đó, anh ta đưa cho tôi một mẩu giấy viết…

Đến đây, Mameha ngập ngừng không nói hết câu. Cuối cùng một ông lên tiếng hỏi:

– Sao? Tờ giấy viết gì?

Mameha lấy tay che mắt. Cô ấy quá bối rối nên không thể tiếp tục kể được. Mọi người trong phòng phá lên cười.

– Được rồi, để tôi kể cho qúy vị nghe tờ giấy viết gì – một cô geisha lên tiếng – tờ giấy viết có nội dung đại khái như thế này “Cô Mameha thân mến, cô là nàng geisha đẹp nhất ở Gion. Sau khi cô đội đầu tóc giả của tôi, tôi rất lấy làm sung sướng, tôi cứ giữ mãi trong phòng làm việc của tôi, ngày nào tôi cũng úp mặt vô trong đó để ngửi mùi tóc của cô. Nhưng hôm nay cô đi vào phòng vệ sinh, cô đã cho tôi hưởng những giây phút sung sướng nhất trong cuộc đời tôi. Trong khi cô ở trong phòng, tôi núp ngoài cửa, những âm thanh tuyệt vời khiến người ta cảm thấy ngứa ngáy, nghe còn hay ho thú vị hơn nước suối reo…”

Đám đàn ông phá ra cười vang khiến cô geisha phải dừng lại không nói tiếp được.

– Những âm thanh tuyệt vời khiến tôi cảm thấy ngứa ngáy, còn hay ho thú vị hơn cả tiếng nước suối reo..

– Anh ta không nói theo cách đó đâu – Mameha nói – anh ta viết như thế này “Những âm thanh tuyệt vời khiến người ta cảm thấy ngứa ngáy; còn hay ho thú vị hơn cả tiếng suối reo khiến cho tôi phồng ra, căng lên khi nghĩ đến thân thể lõa lồ của cô”

– Rồi anh ta nói với chị ấy rằng – cô geisha kia nói tiếp – sau đó anh ta không thể đứng nổi vì quá bị kích thích, và anh ta hy vọng một ngày nào đó anh ta sẽ được trải qua những giây phút sung sướng như thế nữa.

Dĩ nhiên mọi người cười vang, và tôi cũng giả vờ cười. Nhưng thật ra tôi cảm thấy thật khó tin những người đàn ông này – những người đã trả tiền rất đáng kể để đến ngồi ở đây với đám phụ nữ mỹ miều mặc áo đẹp đẽ đắt tiền – muốn nghe những câu chuyện loại bọn trẻ con ở Yoroido đã kể. Trong thâm tâm, tôi cứ tưởng họ sẽ nói những chuyện về văn chương, về kịch nghệ Kabuki hay những chuyện gì đại loại như thế. Và dĩ nhiên ở Gion đã có những buổi tiệc như thế này, và đây là buổi tiệc đầu tiên với loại vui đùa theo kiểu con nít của tôi.

Trong khi mọi người nghe câu chuyện của Mameha, người đàn ông ngồi bên cạnh tôi đưa tay lau chùi cái mặt dơ bẩn của mình và ít chú ý đến câu chuyện. Khi mọi người đã yên lặng, ông ta đưa mắt nhìn tôi một lát rồi hỏi:

– Mắt cô có phải khác biệt lạ thường không? Hay là tôi say quá hóa cuồng?

Có lẽ ông ta đã quá say, nhưng tôi nghĩ không nên nói thật với ông ta như thế. Nhưng tôi chưa kịp trả lời thì ông ta đã cau mày, rồi đưa tay gãi đầu thật mạnh khiến cho một lớp bụi tuyết thật mỏng bay xuống hai vai. Thì ra chính vì thế mà ông ta được mọi người ở Gion gọi là ông “Mưa tuyết”, vì ông ta có nhiều gàu. Ông ta có vẻ như đã quên câu hỏi, hay có lẽ không đợi tôi trả lời, vì ông ta hỏi sang tuổi của tôi. Tôi nói cho ông ta biết tôi 14 tuổi.

– Chưa bao giờ tôi thấy một cô gái 14 tuổi mà lớn như cô. Này, cầm cái này – ông nói và đưa cái tách sake uống hết rượu cho tôi.

– Ồ, không được thưa ngài – tôi đáp – vì tôi chỉ mới tập sự… – Đây là câu nói mà Mameha đã dạy cho tôi nói, nhưng ông Mưa tuyết không chịu nghe, ông ta cứ cầm cái tách không cho đến khi tôi lấy cái tách, rồi ông bưng bình rượu để rót cho tôi.

Tôi không được phép uống sake vì geisha tập sự – nhất là người mới hoc việc – phải tỏ ra mình còn bé bỏng. Nhưng tôi không thể không vâng lời ông ta. Tôi bưng cái tách không đưa ra, nhưng trước khi rót rượu, ông ta đưa tay gãi đầu, tôi khiếp sợ khi thấy một ít bụi gàu rơi vào tách. Ông Mưa Tuyết rót đầy tách rồi nói với tôi:

– Nào uống đi, uống nhiều vào.

Tôi cười nhìn ông ta, tư từ đưa tách lên môi – vì không biết làm gì nữa – bỗng thật nhờ trời, Mameha cứu tôi:

– Sayuri, hôm nay là ngày đầu của cô ở Gion, không được để say – cô ấy nói nhưng cô ấy cũng không muốn làm phật lòng ông Mưa Tuyết – chỉ nhấp cho ướt môi là đủ rồi.

Tôi làm theo lời cô ấy, chỉ nhấp ướt môi. Khi tôi nói ướt môi thôi, tức là tôi mím môi thật chặt đến đau cả miệng, rồi đưa môi lên tách sake cho đến khi tôi cảm thấy rượu chạm vào vành môi. Rồi tôi vội vàng để tách xuống và nói:

– Chà chà! Tuyệt quá!

Vừa nói vừa đưa tay lấy cái khăn trong dải thắt lưng. Tôi cảm thấy nhẹ người khi chấm cái khăn lên môi và tôi sung sướng mà nói rằng ông Mưa tuyết không chú ý đến, vì ông ta đang nhìn tách rượu trên bàn trước mặt ông. Một lát sau ông ta đưa tách rượu lên môi uống một hơi cạn, rồi ông đứng lên, xin phép đi vào phòng vệ sinh.

Người geisha tập sự phải đưa người đàn ông đi phòng vệ sinh và trở về với họ, nhưng không ai yêu cầu người mới vào nghề làm như thế. Khi không có geisha tập sự trong phòng, các ông thường phải đi một mình đến phòng vệ sinh hay thỉnh thoảng một geisha đi theo ông ta. Nhưng ông Mưa Tuyết cứ đứng yên nhìn tôi cho đến khi tôi nhận ra ông ta đang chờ tôi đứng lên.

Tôi không biết đường trong phòng trà Komoriya, nhưng ông Mưa Tuyết thì biết. Tôi đi theo ông ta dọc theo hành lang. Ông ta bước sang một bên trong khi tôi mở cửa phòng vệ sinh cho ông. Sau đó tôi đứng trên hành lang đợi ông ta, tôi nghe có tiếng người đi lên cầu thang, nhưng tôi không lưu tâm đến việc ấy. Lát sau ông Mưa Tuyết đi ra, chúng tôi về lại phòng. Khi vào, tôi thấy một geisha khác nữa vào nhập tiệc cùng đi có cô geisha tập sự. Họ quay lưng ra phía cửa, cho nên tôi không thấy mặt họ cho đến khi tôi theo ông Mưa Tuyết đi vòng qua bên kia bàn để ngồi vào chỗ cũ. Chắc anh biết tôi hết sức kinh ngạc khi nhìn thấy họ, vì bên kia bàn là người phụ nữ mà tôi rất muốn lẩn tránh. Đấy là Hatsumono, cô ta cười nhìn tôi, bên cạnh là Bí Ngô.