Mọi điều mà chúng ta đã đề cập đến trong cuốn sách này sẽ đưa đến thành công hay thất bại đều phụ thuộc vào khả năng bạn áp dụng nó vào cuộc sống. Quyết định sáng suốt là điều then chốt để đạt đến sự giải phóng cá nhân, hạnh phúc và thành đạt.

Điểm khởi đầu của sự giải phóng cá nhân là bạn phải hoàn toàn có trách nhiệm với chính mình. Bạn phải chấp nhận vị trí bạn đang có và con người hiện tại của bạn. Nếu muốn mọi thứ thay đổi, bạn phải là người thay đổi trước tiên. Suy nghĩ của bạn quyết định thái độ, tư cách đạo đức và hành vi, đồng thời những điều này lại quyết định phần lớn sự thành công hay thất bại của bạn trong cuộc sống. Bởi vì, bạn luôn có quyền tự do chọn lựa những gì chứa đựng trong trí tuệ nhận thức, nên bạn phải luôn hoàn toàn chịu trách nhiệm với hậu quả của những gì đã nghĩ ra.

Bạn có thể mơ những giấc mơ lớn, có thể học cách kiểm soát cả trí tuệ nhận thức và trí tuệ tiềm thức hay cải thiện quan niệm và thành tích của bản thân. Nhưng không có cố gắng nào trong số đó mang lại lợi ích lâu dài nếu bạn không nắm lấy trách nhiệm cá nhân.

Khi 21 tuổi, vì thi trượt trong kỳ thi tốt nghiệp trung học, tôi đã phải sống trong một căn hộ nhỏ hẹp và làm công nhân xây dựng giữa mùa đông lạnh giá. Tôi hầu như không có tiền. Tôi đã rời xa gia đình và không có ý định quay trở lại đó. Một đêm, ngồi một mình bên chiếc bàn bếp nhỏ bé, đột nhiên tôi có suy nghĩ rằng việc mình muốn trở thành như thế nào đều hoàn toàn phụ thuộc vào bản thân. Không ai làm hộ mình. Ai đó đã từng nói: “Bạn chỉ trưởng thành thật sự khi nhận ra sẽ không có ai đến cứu bạn”. Phát hiện này bỗng nhiên khiến tôi bừng tỉnh. Tôi đã thay đổi hoàn toàn.

Ngay từ nhỏ, bạn đã được giáo dục để tin rằng một ai đó hay một cái gì đó sẽ phải chịu trách nhiệm cho cuộc sống của bạn. Khi còn là một đứa trẻ, nếu bạn may mắn thì cha mẹ sẽ chăm lo cho bạn mọi việc. Họ chu cấp cho bạn thức ăn, quần áo, chỗ ở, các cơ hội giáo dục, sự giải trí, tiền bạc, chăm sóc y tế và bất cứ điều gì bạn cần. Bạn hoàn toàn được người khác chu cấp. Bạn là một người thụ động trong quá trình này.

Việc cha mẹ chu cấp trong những năm đầu đời là hoàn toàn tự nhiên và bình thường. Vấn đề bắt đầu khi mọi người bước vào tuổi trưởng thành mà vẫn trông đợi một cách vô thức rằng ở đâu đó, bằng cách nào đó và một ai khác vẫn chịu trách nhiệm cho họ. Nhưng từ tuổi 18 trở đi, và đôi khi sớm hơn, bạn phải tự chèo lái cuộc sống. Bạn là kiến trúc sư thiết kế cho số phận của mình. Cho dù cha mẹ bạn có nuôi dạy bạn thành công để trở thành người hoàn toàn tự lập hay không, thì từ thời điểm đó trở đi, họ sẽ không có cơ hội để nhìn lại. Từ lúc đó, việc bạn là ai, bạn có gì đều tùy thuộc vào bạn.

Một trong những mẩu truyện ngắn của Tolstoy viết về một nhóm trẻ con. Người ta nói với chúng rằng, bí mật của hạnh phúc được giấu sau vườn nhà chúng. Chúng có thể tìm thấy và sở hữu nó vĩnh viễn nếu như biết kiềm chế để không làm một việc. Đó là, chúng không được nghĩ đến một con thỏ trắng trong lúc tìm kiếm điều bí mật. Mỗi lần bọn trẻ đi tìm kiếm bí mật, chúng đều cố không nghĩ về nó. Nhưng chúng càng cố thì chúng lại càng nghĩ về con thỏ trắng, và lẽ dĩ nhiên, chúng không bao giờ có thể tìm ra bí mật của hạnh phúc.

SĂN THỎ

Mỗi người đều có một “con thỏ trắng”, và đôi khi, rất nhiều con thỏ trắng. Đó là những cái cớ bạn dùng để tránh đưa ra các mục tiêu rõ ràng và kiên định theo đuổi những điều mà bạn thật sự mong muốn. Vì chất lượng trong suy nghĩ quyết định chất lượng cuộc sống, nên bạn cần trở thành một người suy nghĩ lão luyện nếu bạn khao khát muốn thực hiện khả năng của mình. Một phần trong quá trình trở thành người suy nghĩ lão luyện là phải phân tích một cách khách quan những khối trí tuệ, hay những lý do mà bạn có thể sử dụng như cái cớ cho việc không tiến lên phía trước.

Một trong số những “con thỏ trắng” phổ biến nhất mà mọi người sử dụng để bào chữa cho các ý định hạn chế bản thân là: “Tôi còn quá trẻ”, “Tôi đã quá già”, “Tôi không có tiền bạc”, “Tôi không được giáo dục đầy đủ”, “Tôi có quá nhiều hóa đơn phải thanh toán”, “Tôi chưa sẵn sàng”, “Tôi không làm được việc đó vì sếp, bọn trẻ, cha mẹ tôi” hay các lý do khác.

Vậy “con thỏ trắng” của bạn là gì? Lý do bạn sử dụng để biện minh cho việc không tạo ra những thay đổi cần thiết nếu bạn muốn đạt mục đích và thực hiện được các giấc mơ là gì? Hãy đi “săn thỏ” trong chính cuộc sống của bạn. Hãy phân tích chúng cẩn thận để xem chúng có giá trị gì không. Nếu không, tống khứ chúng ra ngoài và đuổi chúng đi.

Dưới đây là một ví dụ đơn giản để kiểm tra những lý do của bạn. Hãy tự hỏi: “Liệu có người nào, ở đâu đó cũng gặp cùng vấn đề và khó khăn như của mình mà họ vẫn vượt qua được hay không?” Nếu câu trả lời là “có” thì lý do bạn đưa ra không có giá trị. Đó không phải là lý do chính đáng để bào chữa cho thất bại. Điều mà một người có thể làm được thì người nào khác cũng có thể làm được. Căn bệnh “lý do lý trấu” chắc chắn sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến thành công. Nếu bạn có bệnh này thì hãy quyết tâm loại bỏ ngay trước khi nó hủy hoại tất cả những hy vọng thành công của bạn.

LỐI THOÁT

Chấp nhận hoàn toàn trách nhiệm, từ bỏ mọi lời bào chữa là một việc làm không dễ. Đó là một trong những việc khó khăn nhất mà bạn từng cố thực hiện. Đó cũng là lý do tại sao hầu hết mọi người đều không thể làm được điều này. Nó giống như nhảy dù lần đầu tiên: cảm giác vừa sợ hãi vừa thích thú. Khi thoát ra khỏi những lời bao biện, cũng như khi nhảy ra khỏi máy bay, bỗng nhiên bạn cảm thấy hoàn toàn đơn độc, yếu thế. Tuy vậy, trong chốc lát, bạn bắt đầu cảm thấy phấn khích dồn dập, tim đập nhanh hơn, cảm giác cực kỳ hạnh phúc và tự do.

Bạn sẽ không bao giờ giũ bỏ được trách nhiệm. Điều duy nhất mà bạn có thể từ bỏ đó là sự kiểm soát. Và với luật kiểm soát thì bạn chỉ có thể cảm thấy hài lòng với bản thân khi kiểm soát được cuộc sống của mình. Nếu bạn cố làm cho ai đó hay cái gì đó phải có trách nhiệm, thì kết quả là họ sẽ kiểm soát cảm xúc của bạn. Bạn vẫn hoàn toàn có trách nhiệm, nhưng với việc từ bỏ quyền kiểm soát, bạn sẽ đánh mất sự thanh thản trong tâm hồn.

Tự chịu trách nhiệm là phẩm chất cốt lõi để trở thành một người có khả năng thể hiện đầy đủ tiềm năng, hoàn toàn trưởng thành. Những người giỏi thường chấp nhận cả lời khen ngợi và lời khiển trách. Mọi người thường chỉ chấp nhận lời khen ngợi, nhưng lại đổ lỗi cho các vấn đề là do kém may mắn, do người khác hay hoàn cảnh khác ngoài tầm kiểm soát. Những người thành công có ý thức mạnh mẽ về trách nhiệm với bản thân, mở rộng ra đối với công việc và với tất cả các mối quan hệ. Sự thất bại luôn luôn cố lẩn tránh trách nhiệm giải trình.

Đôi khi tôi đặt câu hỏi cho những thính giả tham dự buổi sêmina của tôi: “Bao nhiêu người trong số quý vị tự làm chủ?” Thường thì có ít hơn 20% số thính giả giơ tay lên. Sau đó, tôi chỉ ra đây là một câu hỏi đánh bẫy. Tôi nói với họ, sai lầm lớn nhất mà một người có thể mắc phải là nghĩ rằng mình làm việc cho người khác chứ không phải tự làm chủ. Tất cả chúng ta đều tự làm chủ, cho dù người ký vào các tờ séc thanh toán cho chúng ta là ai. Bạn là chủ tịch tập đoàn các dịch vụ cá nhân của riêng bạn. Bạn là người đứng đầu.

Có một mối liên hệ trực tiếp giữa việc bạn chấp nhận mức độ trách nhiệm cao bao nhiêu để đạt được kết quả với việc bạn thăng tiến đến đâu trong một tổ chức. Có sự liên hệ trực tiếp giữa một mặt là thu nhập, địa vị, vị trí, mức độ uy tín và sự thừa nhận mà bạn có được và mặt khác là lượng trách nhiệm mà bạn sẵn sàng chấp nhận, không cần bất cứ lý do biện minh nào, để đạt được các mục đích và mục tiêu trong công ty của bạn.

Đây là một ví dụ: Nếu bạn là một người chủ và có hai nhân viên, một người coi công ty như công ty của mình, còn người kia lại coi đó chỉ là một công việc, một nơi để mỗi ngày đến làm từ chín giờ sáng đến năm giờ chiều, thì bạn sẽ muốn thăng chức cho ai? Bạn sẽ muốn đầu tư vào ai? Ai là người mà bạn sẽ cử đi đào tạo thêm? Ai là người mà bạn sẽ tạo cơ hội? Tôi nghĩ câu trả lời rất rõ ràng.

BỘC LỘ BẢN THÂN

Thái độ trách nhiệm cá nhân là sự bộc lộ quan trọng nhất về bản thân mà bạn có thể làm được và về kiểu người mà bạn muốn trở thành. Mọi người có thể được xếp ở một vị trí nào đó trên cán cân, từ mức chấp nhận trách nhiệm cao tới mức chấp nhận trách nhiệm thấp, hay vô trách nhiệm.

Một người đầy trách nhiệm có xu hướng tích cực, lạc quan, tự tin, độc lập và tự chủ. Một người ở vị trí thấp nhất trên cán cân, với thái độ vô trách nhiệm, luôn tiêu cực, bi quan và yếm thế, đồng thời không có mục đích, sợ hãi, thiếu tự tin và dễ bị kích thích thần kinh hay tâm thần không ổn định.

Chuyên gia tâm thần học Thomas Szasz nói rằng: “Không có cái gì gọi là bệnh tinh thần cả; chỉ đơn thuần là các mức độ vô trách nhiệm khác nhau”.

Những người tự chịu trách nhiệm thường tích cực và khỏe mạnh về mặt tinh thần. Những người vô trách nhiệm lại có xu hướng tiêu cực và yếm thế. Sự quan sát này mang đến cho chúng ta một trong những khám phá quan trọng nhất cho lịch sử tâm lý con người và sự bộc lộ cá nhân.

Có sự liên hệ trực tiếp giữa việc bạn chấp nhận bao nhiêu phần trách nhiệm trong lĩnh vực nào đó của cuộc sống và việc bạn kiểm soát được bao nhiêu phần trong lĩnh vực đó. Ngược lại, có mối liên hệ trực tiếp giữa việc bạn kiểm soát được bao nhiêu phần trong một lĩnh vực nhất định với việc bạn có bao nhiêu tự do trong lĩnh vực đó. Trách nhiệm, sự kiểm soát và cảm giác tự do, hay tự trị, đều liên quan chặt chẽ với nhau. Ta có phương trình:

TRÁCH NHIỆM = SỰ KIỂM SOÁT = SỰ TỰ DO

Cũng có mối liên hệ trực tiếp giữa một mặt là trách nhiệm, sự kiểm soát và sự tự do và mặt khác là số lượng cảm xúc tích cực bạn có được. Nói cách khác, có sự liên hệ trực tiếp giữa mức độ trách nhiệm mà bạn chấp nhận với việc bạn thấy hạnh phúc và tích cực như thế nào. Việc tự chịu trách nhiệm và sức khỏe tinh thần có liên quan chặt chẽ với nhau. Chúng luôn ở thế cân bằng. Đây là phương trình ở dạng rút gọn:

TRÁCH NHIỆM = CÁC CẢM XÚC TÍCH CỰC

Còn những người có thái độ vô trách nhiệm, cảm thấy mình ít có quyền kiểm soát, hay hoàn toàn mất quyền kiểm soát. Họ cảm thấy mình có ít hoặc không có khả năng tạo ra sự khác biệt trong cuộc sống. Những người vô trách nhiệm cảm thấy mình bị kiểm soát bởi các thế lực bên ngoài và người khác.

Cảm giác không được kiểm soát khiến họ thiếu tự do, bị mắc kẹt. Một thái độ vô trách nhiệm, cảm thấy mất quyền kiểm soát và bị mắc kẹt gây ra các cảm xúc tiêu cực như sự buồn khổ, giận dữ và thất vọng. Vậy thì, dưới đây sẽ là phương trình ngược lại với phương trình trên:

VÔ TRÁCH NHIỆM = THIẾU QUYỀN KIỂM SOÁT = THIẾU TỰ DO

Phương trình dưới dạng rút gọn:

VÔ TRÁCH NHIỆM = CÁC CẢM XÚC TIÊU CỰC

CÁC CẢM XÚC “KẺ TRỘM”

Các cảm xúc tiêu cực là các cảm xúc “kẻ trộm” của cuộc sống. Chúng là nguyên nhân chính dẫn đến sự kém cỏi và thất bại. Chúng làm cho người ta ốm đau cả về mặt thể chất lẫn tinh thần, hủy hoại các mối quan hệ và phá hủy sự nghiệp. Chúng phủ bóng lên mọi việc người đó cố gắng làm. Các cảm xúc tiêu cực tước đi bất cứ niềm vui nào của một người khi đạt được một điều gì đó. Chúng hoàn toàn có hại và là kẻ thù lớn nhất của hạnh phúc loài người.

Việc loại bỏ các cảm xúc tiêu cực là công việc số một phải làm nếu ai đó mong muốn đạt được thành công. Sự thanh thản trong tâm hồn là lợi ích lớn nhất của con người, và nó chỉ tồn tại nếu không có các cảm xúc tiêu cực. Bạn không thể đồng thời vừa ở trạng thái tiêu cực vừa ở tình trạng yên bình. Cái nọ sẽ loại bỏ cái kia.

Vài năm trước đây, khi bắt đầu nghiên cứu về chủ đề này, tôi rất kinh ngạc khi khám phá ra hầu hết các vấn đề mà chúng ta gặp phải trong cuộc sống đều bắt nguồn từ các cảm xúc tiêu cực ở dạng này hay dạng khác. Tôi thấy rõ ràng, nếu bạn có thể loại bỏ các cảm xúc tiêu cực thì cuộc sống của bạn sẽ trở nên tuyệt vời. Tất cả các luật lệ về tinh thần được mô tả trước đây đều bắt đầu bằng những việc có lợi cho bạn. Trong một khoảng thời gian ngắn, bạn có thể đạt được nhiều hơn so với một người bình thường có thể làm trong hàng năm trời.

Mặt khác, việc không loại bỏ được các cảm xúc tiêu cực sẽ hủy hoại tất cả nỗ lực và lấy đi niềm vui thích từ những việc bạn có thể đạt được. Những cảm xúc tiêu cực có thể khiến các luật tinh thần chống lại bạn. Loại bỏ các cảm xúc tiêu cực là điều kiện quan trọng để có được sức khỏe dồi dào, hạnh phúc, tự do và thịnh vượng lâu dài.

Cho đến lúc đó, tôi vẫn luôn nghĩ các cảm xúc tiêu cực là phần tự nhiên và bình thường trong con người. Tôi nghĩ rằng, bạn không chỉ có cảm xúc tích cực mà còn có cảm xúc tiêu cực. Chúng là một phần của con người, được chấp nhận như điều không thể tránh khỏi, cũng giống như mưa hay ánh mặt trời.

Sau đó, tôi biết được con người sinh ra không có những cảm xúc tiêu cực. Đã bao giờ bạn thấy một em bé có cảm xúc tiêu cực chưa? Mọi cảm xúc tiêu cực mà chúng ta cảm nhận được khi trưởng thành, đều phải qua quá trình học hỏi, bắt đầu từ thời thơ ấu, trải qua một quá trình bắt chước, rèn luyện, mô phỏng và củng cố. Và khi học được các cảm xúc tiêu cực thì cũng như đa số mọi thứ, chúng ta có thể không học chúng và có thể loại bỏ chúng.

Nhiều người đã gặp nhiều khó khăn với vấn đề này. Họ bi quan quá lâu đến nỗi cảm thấy khó có thể chấp nhận việc các cảm xúc tiêu cực là hoàn toàn không cần thiết. Họ chống lại ý kiến cho rằng có thể loại bỏ chúng. Lẽ dĩ nhiên, luật niềm tin phát biểu rằng nếu bạn tin vào bất cứ điều gì, với cảm xúc, thì điều đó sẽ trở thành hiện thực. Nếu bạn hoàn toàn tin các cảm xúc tiêu cực là một phần cần thiết trong cuộc sống, thì chắc chắn chúng sẽ như vậy, và luôn như thế. Tuy nhiên, rất dễ để chứng minh rằng các cảm xúc tiêu cực không phục vụ cho một mục đích hữu ích nào cả. Nhận thức được điều này là bước đầu tiên để loại bỏ chúng.

CÁC CẢM XÚC TIÊU CỰC PHỔ BIẾN

Các cảm xúc tiêu cực phổ biến và dễ nhận thấy nhất là sự nghi ngờ, nỗi sợ hãi, tội lỗi, sự oán giận, sự đố kỵ, lòng ghen tỵ.

Người ta đã xác định được hơn 50 cảm xúc tiêu cực. Sự giận dữ có lẽ là cảm xúc tồi tệ nhất, nó là cảm xúc mạnh mẽ nhất và có sức phá hủy ghê gớm nhất. Khi được sinh ra, sự giận dữ luôn bộc lộ cả ở bên trong lẫn bên ngoài.

Nếu nó được bộc lộ ở bên trong, như khi bạn kìm nén hay kiềm chế các cảm giác giận dữ, bạn tự khiến mình mệt mỏi. Nếu bạn bộc lộ sự giận dữ ra ngoài, bạn làm tổn hại tới các mối quan hệ khác. Bạn khiến họ không vui, và trong các trường hợp cực đoan, còn có thể khiến họ bị mệt mỏi về thể xác.

Bạn cảm thấy thế nào khi giận dữ? Bạn suy nghĩ và lập luận như thế nào? Bạn cư xử với người khác như thế nào? Khi giận dữ, phải chăng bạn cảm thấy như thể có một đám mây đen tối bao phủ trí óc? Bạn có thấy mình không thể tập trung hay suy nghĩ mạch lạc không? Phải chăng trí óc của bạn trở nên hoàn toàn bị ám ảnh bởi đối tượng tạo ra sự giận dữ? Phải chăng bạn giận chính bản thân mình khi tái hiện lại những gì xảy ra, bạn đã sai như thế nào, và muốn làm gì để cân bằng lại?

Cơn giận càng tiếp diễn lâu thì càng chi phối tất cả, giống như một ngọn lửa cháy ngoài tầm kiểm soát. Nó có thể cướp đi giấc ngủ, bạn bè và công việc của bạn. Nó có thể khiến bạn cư xử và hành động một cách vô lý.

Có công việc nào thành công xuất phát từ sự giận dữ hay bất kỳ xúc cảm tiêu cực nào khác không? Câu trả lời rõ ràng là không. Các cảm xúc tiêu cực, bắt rễ từ sự vô trách nhiệm, thì không phục vụ cho một mục đích tốt đẹp nào cả. Vậy tại sao mọi người vẫn có quá nhiều cảm xúc tiêu cực? Trước hết, hãy trả lời câu hỏi đó bằng việc tìm hiểu các nguyên nhân chính gây ra cảm xúc tiêu cực.

ĐIỀU GÌ GÂY RA CÁC CẢM XÚC TIÊU CỰC

Có bốn nguyên nhân chính gây ra các cảm xúc tiêu cực. Nguyên nhân đầu tiên là sự biện minh. Sự biện minh xuất hiện khi bạn cố gắng thanh minh và giải thích lý do tại sao mình lại có cảm xúc tiêu cực này, tại sao mình được quyền giận dữ hay buồn chán. Sự biện minh và việc tự cho mình là đúng nuôi sống nhau, và chúng là các khía cạnh của cùng một quá trình lập luận.

Bất cứ khi nào bạn thấy bị lợi dụng vì một lý do nào đó, phản ứng đầu tiên của bạn là nổi cáu. Phản ứng tiếp theo là viện dẫn ra tất cả các lý do để biện minh rằng sự giận dữ là một phản ứng chính đáng. Bạn có thể nói: “Tôi hoàn toàn có quyền được giận dữ”. Bạn tìm kiếm những người sẽ đồng tình với lập luận và các cảm giác của mình. Bạn trình bày chi tiết sự việc để họ có thể thấy rõ ràng bạn không sai trong tình huống này. Thực tế là, nếu không thể biện minh cho bản thân và cho sự giận dữ thì bạn không thể tiếp tục giận dữ được.

Bạn có thể bắt đầu quá trình loại bỏ các cảm xúc tiêu cực chỉ đơn giản bằng cách không biện minh. Cự tuyệt với việc cho phép bản thân tạo ra đủ loại lý do biện minh cho mình. Khước từ chuyển sự phán xét sang người khác. Bạn sẽ thấy tất cả sự phán xét về người khác cuối cùng cũng đều dẫn tới một hình thức chỉ trích nào đó, và các cảm xúc tiêu cực như không khoan dung và giận dữ luôn đi cùng với sự chỉ trích đó. Nhưng khi bạn ngăn cản được sự phán xét, nghĩa là một hành động kiểm soát tinh thần, thì cũng đủ để ngăn cản sự xuất hiện cảm xúc tiêu cực.

Khi ai đó làm hay nói một điều gì đó khiến bạn phải phản ứng, hãy vô hiệu hóa xu hướng nổi cáu bằng cách xin lỗi người kia vì một lý do nào đó.

Bạn đã bao giờ đang lái xe trên đường thì bị một xe khác cắt ngang trước mặt chưa? Bạn có để ý thấy mình lập tức trở nên giận dữ? Thậm chí, bạn không nhìn thấy người lái xe này lúc trước đó, và người lái xe đó cũng không nhìn thấy bạn, bạn phản ứng như thể là người lái xe đó đã có âm mưu và vạch kế hoạch cẩn thận, và sau đó chờ đợi để phục kích khi mình lái xe qua. Nhưng, trong chốc lát, nếu bạn không tự nhủ là người lái xe đó đáng giận như thế nào và cười trừ, thì cơn giận sẽ nhanh chóng tiêu tan và biến mất.

Nguyên nhân thứ hai gây ra các cảm xúc tiêu cực là sự nhận định, hay việc nhận định mang tính cá nhân về mọi việc. Bạn chỉ có thể trở nên giận dữ về một điều gì đó tới mức có thể tự nhận ra và thấy rằng nó đang ảnh hưởng hay gây hại cho bạn theo một cách nào đó.

Khi ngừng việc nhận định mang tính cá nhân về mọi việc, bạn đã tự kiểm soát các cảm xúc của mình. Để làm được điều này, bạn nên luyện tập sự suy xét độc lập, bước ra khỏi tình huống đó và nhìn nhận nó một cách khách quan. Hãy cố nhìn nhận nó từ quan điểm của người khác. Khả năng “không nhận định” những gì diễn ra tạo ra sự bình thản và rõ ràng và khiến bạn giải quyết vấn đề hiệu quả hơn, cho dù vấn đề đó là gì.

Nguyên nhân thứ ba của các cảm xúc tiêu cực là sự thiếu suy xét. Bạn trở nên giận dữ khi thấy mọi người không cho mình cái có quyền được hưởng, mọi người không tôn trọng bạn theo cái cách bạn đáng được hưởng. Nếu trong một tình huống có tính chất xã hội là có ai đó thô lỗ, coi thường bạn hay không công nhận bạn một cách đúng đắn, điều đó có liên quan đến lòng tự trọng và bạn cảm thấy bị tổn thương, giận dữ, thủ thế. Đó là lý do tại sao một nhà thông thái từng nói: “Bạn không nên quá lo lắng về những gì mọi người nghĩ về mình, vì nếu bạn biết họ rất ít khi nghĩ về mình, có thể bạn sẽ cảm thấy bị xúc phạm”.

Bạn phải loại bỏ các cảm xúc tiêu cực. Bạn phải rút năng lượng của chúng bằng cách không biện minh cho chúng, không đồng nhất với chúng và không để hành xử của người khác khiến bạn bực mình. Nhưng cách nhanh nhất để loại bỏ các cảm xúc tiêu cực, ngay tức khắc, là đi thẳng tới gốc rễ và cắt bỏ nó đi.

Sự đổ lỗi là nguyên nhân thứ tư và cũng là nguyên nhân cuối cùng gây ra các cảm xúc tiêu cực, nó nằm tại gốc rễ của đa số các cảm xúc tiêu cực đó. Có lẽ 99% các cảm xúc tiêu cực phụ thuộc vào sự tồn tại của chúng trên khả năng bạn đổ lỗi cho một người nào đó hay một điều gì đó khiến bạn không vui. Ngay lúc bạn ngừng đổ lỗi, các cảm xúc tiêu cực sẽ chấm dứt, nó giống như rút phích cắm của các bóng đèn trên cây thông Nô-en khiến tất cả đèn lập tức tắt ngấm.

LUẬT THAY THẾ LẠI ĐƯỢC XÉT ĐẾN

Sự thay đổi đột ngột đơn giản bạn có thể tạo ra để bỏ qua các cảm xúc tiêu cực được giải thích bằng luật thay thế. Luật này phát biểu rằng, trí não nhận thức chỉ có thể nắm giữ một suy nghĩ một lúc, hoặc là tích cực hoặc là tiêu cực, và bạn có thể lựa chọn nó một cách có chủ định. Bạn có thể thay thế một suy nghĩ tích cực, mang tính xây dựng cho một suy nghĩ tiêu cực mang tính phá hoại. Nếu làm được như vậy là bạn đã có thể đẩy suy nghĩ tiêu cực ra khỏi trí não.

Dù bạn cảm thấy tiêu cực hay giận dữ vì bất cứ lý do gì, thì ngay lập tức, bạn có thể hủy bỏ suy nghĩ gây ra cảm xúc tiêu cực đó bằng cách nói kiên quyết: “Tôi có trách nhiệm”.

Đây là lời khẳng định mạnh mẽ nhất để kiểm soát tinh thần. Những từ ngữ này đưa bạn ngồi trở lại trên chiếc ghế người điều khiển cảm xúc. Những từ “Tôi có trách nhiệm” ngay lập tức chuyển tâm trí của bạn từ tiêu cực sang tích cực. Chúng cho phép bạn khẳng định quyền kiểm soát hoàn toàn các cảm xúc. Chúng khiến bạn cảm thấy bình tĩnh và thư giãn để nhìn nhận tình huống rõ ràng hơn nhiều.

Cho đến thời điểm này, nếu bạn vẫn giữ các cảm xúc tiêu cực thì bạn sẽ không thể phát triển hơn những gì đã có. Bạn không thể phát triển và tiến hóa lên các mức độ am hiểu và có hiệu quả cao hơn. Các cảm xúc tiêu cực giống như các lực hấp dẫn tinh thần đang níu giữ bạn trong thực tại. Bạn phải để chúng lại phía sau.

BẮT BUỘC, CHỨ KHÔNG PHẢI TÙY CHỌN

Sự chấp nhận trách nhiệm này, và đi cùng với nó là việc loại bỏ các cảm xúc tiêu cực, không phải là sự tùy chọn. Nó là sự bắt buộc. Sự phát triển của thái độ tinh thần tích cực đối với bản thân và cuộc sống, được mô tả bằng việc loại bỏ các cảm xúc tiêu cực, là cần thiết nếu bạn muốn phát triển năng lực tinh thần cao hơn. Các cảm xúc tích cực, mang tính xây dựng là nền tảng của hạnh phúc, thành đạt và cuộc sống bền lâu.

Để bắt đầu quá trình dọn dẹp trí não, bạn hãy ngừng lại trong giây lát và nghĩ về toàn bộ cuộc đời, quá khứ và hiện tại. Hãy phân tích mỗi ký ức hay tình huống khiến bạn cảm thấy tiêu cực theo bất kỳ cách nào, như thể bạn đưa nó ra ánh sáng. Sau đó hãy trung hòa bất kỳ tính chất tiêu cực nào có liên tưởng với nó bằng cách lặp đi lặp lại một câu rất đơn giản: “Tôi có trách nhiệm”.

Người ta thường hỏi: “Phải chăng, việc chấp nhận trách nhiệm cũng giống như chấp nhận sự buộc tội?” Câu trả lời là trách nhiệm luôn nhìn về phía trước, luôn hướng tới tương lai, còn sự buộc tội luôn nhìn về phía sau, về quá khứ, về một ai đó có lỗi.

Trách nhiệm nói “lần sau” hoặc “trong tương lai” hay “từ nay tôi phải làm gì?” Sự buộc tội lại nói “chính anh ta đã làm”, “cô ta đã làm” hay “giá như”. Trách nhiệm cho bạn cảm giác kiểm soát, tự lực. Sự buộc tội mang lại cho bạn cảm giác giận dữ, nản chí và ý muốn trả thù.

Một ai đó đâm vào ô tô của bạn lúc đèn đỏ. Theo luật thì bạn không có lỗi. Nhưng bạn phải có trách nhiệm với cách phản ứng trong tình huống đó. Bạn phải có trách nhiệm với đạo đức và hành vi của mình. Bạn có thể phản ứng lại bằng cách trở nên giận dữ, buồn phiền và dễ xúc động, hay cũng có thể phản ứng lại bằng cách trở nên chín chắn, bình tĩnh và có thể kiểm soát. Sự lựa chọn tùy thuộc ở bạn. Và việc bạn cảm thấy như thế nào sẽ được quyết định bởi cách bạn phản ứng lại, không phải cho phù hợp với tình huống. Có trách nhiệm hay vô trách nhiệm, quyết định là ở bạn.

NHẢ PHANH

Khi suy nghĩ về trách nhiệm theo những điều kiện này, bạn quyết định từ lúc này trở đi, bạn sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm đối với cuộc sống. Tuy vậy, hầu hết mọi người vẫn mang theo đâu đó ít nhất một trải nghiệm tiêu cực. Mỗi người có một cảm xúc tiêu cực ưa thích và sẽ không từ bỏ bằng cách chấp nhận chịu trách nhiệm đối với các cảm xúc, hay cho những gì đã xảy ra.

Bạn nói: “Nếu tôi biết được những gì người đó đã làm với tôi thì tôi sẽ không chấp nhận trách nhiệm”. Nhưng đây mới là điểm mấu chốt. Sự tiếp tục tồn tại của một cảm xúc tiêu cực trong trí não nhận thức và tiềm thức cũng đủ để phá hủy mọi cơ hội hạnh phúc của bạn. Chỉ một cảm xúc tiêu cực như đổ lỗi hay giận dữ cũng có thể ảnh hưởng tới sự thanh thản trong tâm hồn bạn.

Để minh họa cho điểm then chốt này, hãy tưởng tượng bạn vừa mới mua một chiếc Mercedes 600 SEL mới tinh từ cửa hàng, chiếc xe được thiết kế rất đẹp và máy móc thì hoàn hảo đến từng chi tiết. Chỉ có duy nhất một vấn đề với chiếc xe. Một lỗi trong quá trình lắp ráp hệ thống phanh và một chiếc phanh trước bị khóa cứng. Bánh xe không quay được. Bây giờ, giả dụ bạn quyết định mang chiếc xe đẹp đẽ đó ra chạy một vòng. Bạn vào trong xe, khởi động máy, vào số và nhấn ga. Nếu mọi thứ trên xe đều hoàn hảo chỉ trừ việc cái khóa bánh trước bị khóa cứng, thì điều gì sẽ xảy ra khi bạn nhấn ga?

Câu trả lời là chiếc xe sẽ chạy vòng vòng. Cho dù bạn có cố nhấn ga hay cố quay vô lăng thế nào đi nữa, bạn vẫn chỉ đi theo một vòng tròn mà thôi.

Thế giới mà bạn đang sống có nhiều người giống như chiếc xe mới đó. Bạn cũng có thể là một trong số đó. Họ có thể thông minh, ưa nhìn, được giáo dục tốt và có thể có mọi thứ, nhưng cuộc sống của họ chỉ quay vòng tròn, lúc nào cũng vậy. Điều này là do họ đang giữ chặt lấy ít nhất một trải nghiệm chủ yếu từ quá khứ, vì thế họ từ chối chấp nhận trách nhiệm. Họ vẫn đổ lỗi cho một ai hay một điều gì khác vì sự tổn thương mà mình phải chịu.

Tôi đã từng nói chuyện với những người ở độ tuổi 50, cả nam lẫn nữ, họ vẫn còn giận dữ và phẫn uất với một chuyện gì đó đã từng xảy ra từ thời thơ ấu. Sự cay đắng không được giải quyết này ảnh hưởng đến các mối quan hệ của họ với chồng/vợ, con cái, đồng nghiệp và bạn bè. Biểu hiện của nó là sự đau ốm, căng thẳng về mặt thần kinh, và trong các trường hợp thái quá, nó thậm chí còn dẫn đến việc chết sớm.

Liệu pháp tâm lý giúp mọi người giải quyết cảm giác giận dữ, tội lỗi và oán giận. Bệnh nhân được chữa khỏi bệnh là khi nhận biết được điều gì đang giữ họ lại, thành thật đối mặt với nó và để cho nó trôi qua. Bạn hãy nhận định các cảm giác tiêu cực đang nhằm vào một ai đó, chấp nhận trách nhiệm với tình huống và để nó trôi qua. Bạn sẽ phát hiện ra mình được chữa trị ngay khi làm được điều đó.

CHUYỂN TIẾP

Bạn trở thành con người như chủ định. Một khi bạn bắt đầu chấp nhận trách nhiệm với mỗi phần của cuộc sống, hãy khuyến khích bạn bè và đồng nghiệp cũng làm như vậy. Khi mọi người kể cho bạn về các vấn đề và sự thất vọng, hãy thông cảm và sau đó nhắc họ rằng: “Bạn có trách nhiệm”.

Ngày trước, Barbara, vợ tôi, đã muốn trở thành một cố vấn tâm lý và một nhà tâm lý học hay một người chữa bệnh bằng tâm lý liệu pháp. Cô ấy muốn giúp đỡ mọi người giải quyết vấn đề. Cô ấy rèn luyện bằng cách ngồi hàng giờ lắng nghe bạn bè và khuyên nhủ họ theo cách tốt nhất. Cô ấy hướng dẫn họ theo cách tốt nhất và đưa ra cách giải quyết những khó khăn của họ.

Khi nào tôi có dính dáng đến “các bài học khuyên nhủ” này, đặc biệt với bạn bè và đồng nghiệp, tôi đã cố tránh phân tích tỉ mỉ vấn đề và chỉ đơn giản rút ra cốt lõi của vấn đề bằng cách nói: “Bạn có trách nhiệm, bạn sẽ làm gì với nó?”

Barbara cảm thấy việc này quá giản đơn. Cô ấy nói tôi không hiểu hết sự phức tạp của các vấn đề khác nhau mà những người này đang gặp phải. Sau đó cô ấy rất ngạc nhiên khi thấy rằng họ hành động ngay sau đó, và khẳng định họ có trách nhiệm và làm việc gì để giải quyết vấn đề đều tùy thuộc ở họ.

Bây giờ Barbara và tôi có một câu nói đùa thường trực. Khi Barbara ăn trưa cùng một người bạn đang gặp vấn đề hay một khó khăn cá nhân, tôi sẽ hỏi cô ấy khuyên người đó làm gì. Cô ấy đáp lại: “Em phải cho cô ấy ‘lời khuyên’ ”.

Nó đơn giản, hiệu quả, và cũng dễ dàng hơn nhiều với những người liên quan. Lời khuyên là: “Bạn có trách nhiệm, bạn sẽ làm gì với nó?”

Trở thành bác sỹ trị liệu bằng cách liên tục nhắc nhở mình: “Mình có trách nhiệm”. Sau đó, đưa ra lời khuyên cho những người gặp vấn đề. Hãy chỉ nói rằng: “Bạn có trách nhiệm, bạn sẽ làm gì với nó?” Hãy để tự họ giải quyết phần cuộc sống còn lại, còn bạn sống cuộc sống của mình.

LUYỆN TẬP HÀNH ĐỘNG

Hãy lấy một tập giấy và vẽ một đường từ trên xuống ở chính giữa. Ở bên trái, lập danh sách những người hay hoàn cảnh mà bạn vẫn có cảm giác tiêu cực. Hãy đánh số thứ tự.

Ở phía bên phải tờ giấy, hãy viết một loạt các câu nói bắt đầu bằng: “Tôi có trách nhiệm với việc này bởi vì…” và hãy hoàn thành chúng. Hãy làm như vậy với mỗi mục và cố gắng hết sức. Hãy thẳng thắn và trung thực. Hãy viết ra mọi lý do tại sao bạn phải có trách nhiệm với những gì đã xảy ra. Hãy làm tương tự như vậy với mỗi tình huống tiêu cực trong quá khứ và hiện tại.

Khi hoàn thành bài luyện tập này, bạn sẽ rất kinh ngạc khi cảm thấy tích cực và có khả năng kiểm soát. Bạn sẽ tự do thoát khỏi những gánh nặng về tinh thần đã mang từ lâu.

LOẠI BỎ CẢM XÚC TIÊU CỰC

Bí quyết vàng để có được sự thanh thản và thành công, đặc biệt trong các mối quan hệ của bạn với người khác, được chứa đựng bên trong con người và phản ứng của bạn với thế giới xung quanh. Có một nguyên tắc không thể thiếu cho sự phát triển nhận thức cao hơn và sử dụng tất cả các khả năng tinh thần. Nó sẽ khiến bạn loại bỏ tất cả các loại cảm xúc tiêu cực và đảm đương trách nhiệm cho mọi việc. Nguyên tắc này sẽ giải phóng bạn khỏi gánh nặng từ vô số vấn đề trong quá khứ, trở lại thuở ấu thơ. Nó sẽ phát triển trong bạn một tính cách tốt đẹp, cao quý và biến bạn trở thành người được mọi người quý mến. Hàng nghìn sinh viên của chúng tôi nói rằng việc luyện tập nguyên tắc này đã cách mạng hóa cuộc sống của họ và bạn sẽ được học nó trong chương này.

Mọi thứ mà bạn có lúc này là kết quả của cách thức suy nghĩ quen thuộc. Như trong luật phù hợp đã nói, thế giới bên ngoài là một sự biểu thị vật chất cho thế giới bên trong. Mọi thứ bạn nhìn thấy xung quanh mình − sức khỏe, các mối quan hệ, công việc, gia đình và thành tích – là sự biểu hiện của các sản phẩm từ trí não bạn.

Hành vi, thái độ, các giá trị và thói quen suy nghĩ đều là những kiến thức phải trải qua quá trình học tập mới có được. Khi mới bước vào thế giới, bạn chưa có những thứ này. Bạn học được chúng nhờ quá trình tiếp nhận đầu vào và lặp lại, qua nhiều năm. Và bởi vì chúng là những thứ học được, nên chúng ta có thể không học chúng. Bạn có thể không học thói quen suy nghĩ đang có nhưng không phù hợp với con người hay mục tiêu bạn mong muốn.

Một cảm giác lạc quan là điều kiện tiên quyết cho sự thành công và hạnh phúc. Và đa số chúng ta đều bị quấy rầy bởi các loại cảm xúc bi quan, đặc biệt là sự tức giận, sợ hãi, ngờ vực, đố kỵ, oán giận, cáu kỉnh, thiếu kiên nhẫn, không khoan dung và lòng ghen tị. Cho dù chúng ta có ý định tốt thì những cảm xúc tiêu cực này có xu hướng xuất hiện bất ngờ, thường là tại những thời điểm có thể là tồi tệ nhất, và khiến chúng ta hành động theo cách mà sau này thấy hối hận.

Các cảm xúc tiêu cực là các cảm giác và phản ứng được học giống như những thói quen. Chúng cũng có thể bị gạt bỏ nếu bạn có chìa khóa để mở ổ khóa giữ chúng tại đó. Tuy vậy, để loại bỏ chúng thì trước tiên bạn phải hiểu các nhân tố tâm lý tạo ra cơ sở nuôi dưỡng cho các cảm xúc tiêu cực.

CƠ SỞ NUÔI DƯỠNG

Cũng như việc bạn sinh ra mà không có khái niệm về bản thân, bạn được sinh ra mà không có các cảm xúc tiêu cực. Bạn học được các cảm xúc tiêu cực khi lớn lên. Bạn thường học các cảm xúc tiêu cực phổ biến nhất trong gia đình. Bạn bắt chước các cảm xúc tiêu cực và phản ứng của cha, mẹ hay cả hai. Bạn bắt chước nó từ những người xung quanh. Nếu ai đó chỉ ra cách hành động của bạn không đúng, bạn sẽ gạt bỏ ngay ý kiến đó bằng cách nói: “Đó là cách của tôi”.

Thường thì bạn có những ý kiến tiêu cực nhất định lâu đến nỗi không nhận thức được về chúng hay nguồn gốc phát sinh ra chúng. Nhưng một điều có thể dám chắc là: Chúng không xuất hiện ngay khi bạn mới sinh ra. Chúng không cố định. Bạn có thể thoát khỏi chúng nếu muốn.

NGUỒN GỐC CỦA TÍNH CHẤT TIÊU CỰC

Bạn phát triển một thiên hướng cho các cảm xúc tiêu cực như là kết quả của hai sự trải nghiệm đã diễn ra với bạn trước đó. Sự trải nghiệm đầu tiên là sự chỉ trích tiêu cực. Nó đã gây ra nhiều thiệt hại và hủy hoại nhiều người hơn tất cả các cuộc chiến trong lịch sử. Sự khác biệt là, chiến tranh giết chết con người bằng xương bằng thịt, trong khi đó, sự chỉ trích tiêu cực lại hủy hoại con người từ bên trong.

Trẻ em khi lên sáu tuổi thường cởi mở và dễ bị tổn thương với ảnh hưởng từ những người gần gũi. Chúng không có khả năng phân biệt giữa sự đánh giá và sự chỉ trích chính xác hay sai lệch. Trí não của trẻ giống như lớp đất sét ẩm mà cha mẹ và anh chị em có thể để lại dấu vết trên đó. Cảm xúc càng sâu sắc bao nhiêu thì những dấu vết đó càng sâu bấy nhiêu.

Khi lớn lên và phát triển khả năng suy xét, nhận thức đúng đắn, bạn có thể “cân nhắc nguồn gốc phát sinh” của yếu tố đầu vào tiêu cực. Nếu một ai đó chỉ trích hay bất đồng với bạn, bạn có thể lùi lại và xét đoán xem liệu sự đánh giá đó có đúng đắn hay không. Bạn có thể chọn cách chấp nhận những gì hữu ích và từ chối những gì còn lại.

Tuy nhiên, khi còn là một đứa trẻ, bạn lại không có khả năng như vậy. Bởi vì bạn vẫn trong quá trình học hỏi, bạn giống như một miếng bọt biển nhỏ. Bạn hấp thụ đánh giá của những người quan trọng xung quanh mình như thể điều họ nói hoàn toàn là sự thật, như thể họ biết được tính cách và năng lực thật sự của bạn. Bạn càng coi trọng tình yêu và tôn trọng họ thì bạn càng có khả năng chấp nhận những gì họ nói như một sự đánh giá đúng đắn về tính cách và giá trị của bạn. Và khi đã chấp nhận điều gì đó đúng về bản thân, bạn bắt đầu nhìn nhận bản thân bằng ánh sáng của đức tin đó.

Nếu người ta bảo bạn: “Bạn là một cậu bé xấu xí”, “Bạn không đáng tin cậy” hoặc “Bạn là kẻ nói dối” (tất cả trẻ em đều nói dối; đó là một phần trong quá trình chúng học tập cách tương tác với người khác), bạn bắt đầu tin sự chỉ trích này là thực tế không thể giũ sạch về nhân cách của bạn. Nếu bạn chấp nhận chúng một cách có ý thức thì sau đó, trí não tiềm thức sẽ chấp nhận chúng để làm những chỉ dẫn cho hành vi tương lai.

Khi tôi lớn lên, cha mẹ nói tôi sẽ không làm được gì nhiều, rằng tôi là một sự thất vọng lớn của cha mẹ. Tuy không có chủ định, họ phán xét tôi bằng những tiêu chuẩn cao không thể đạt tới. Họ không hiểu rằng trẻ nhỏ là những cơ thể học tập nhỏ bé liên tục mắc sai lầm.

Khi có con, tôi quyết tâm không cư xử với chúng như người ta đã cư xử với tôi. Thay vào đó, hàng ngày tôi nói với chúng là tôi yêu chúng và chúng là những đứa trẻ tốt nhất trên thế giới. Khi chúng tôi lái xe cùng nhau, tôi coi như bọn trẻ không ngồi ở ghế sau, tôi nói với Barbara rằng chúng tôi thật may mắn khi có những đứa trẻ tuyệt vời như vậy. Tôi thì thầm với từng đứa: “Con là đứa trẻ tuyệt nhất”.

Khi phải khiển trách chúng, tôi bắt đầu bằng cách nói: “Ba rất yêu con, nhưng con không được làm như vậy bởi vì con có thể bị đau”, hay nói bất kể điều gì cần thiết.

Cha mẹ thường chỉ trích với mục đích là giúp đỡ con cái, để trau dồi thành tích. Nhưng sự chỉ trích tiêu cực hạ thấp lòng tự trọng và làm suy yếu sự tự nhận thức của trẻ khiến khả năng mắc lỗi của trẻ tăng lên. Nếu thường xuyên bị chỉ trích, hay nếu sự chỉ trích quá nặng nề, đứa trẻ sẽ trở nên lo lắng, sợ hãi và tránh làm tất cả những việc đó.

Trong trường hợp xấu nhất, đứa trẻ sẽ trở nên quá đa cảm, cảm thấy không an toàn và sợ phải làm những việc mới. Khi lớn lên, nó dễ xúc động trước bất kỳ hình thức chỉ trích nào, phản ứng một cách giận dữ và thủ thế với bất kỳ ý kiến không tán thành nào từ phía chồng hoặc vợ, người chủ, bạn bè hay đồng nghiệp.

Mọi người đều có những lĩnh vực đa cảm, thường là ở phần cuộc sống mà họ đầu tư nhiều tình cảm nhất, như gia đình và công việc. Một trong những thứ quan trọng nhất bạn có thể làm là phát triển tính khách quan hay sự vô tư nhất định đối với sự chỉ trích trong những lĩnh vực then chốt này. Hãy học cách lùi lại và đánh giá ý kiến của người khác một cách điềm nhiên. Điều này không dễ dàng, nhưng giúp bạn giảm thiểu sự hủy hoại trong hệ thống của bạn. Khả năng tránh bị ảnh hưởng bởi sự chỉ trích của người khác là đức tính quan trọng của một người thể hiện đầy đủ tiềm năng.

KẺ PHÁ HOẠI HẠNH PHÚC

Nhân tố thứ hai đưa bạn đến những cảm xúc tiêu cực là thiếu tình yêu thương. Sự trải nghiệm đau buồn nhất mà một đứa trẻ có thể phải chịu đựng là không có được tình yêu thương từ cha, mẹ hoặc cả hai. Khi cha mẹ phản ứng bằng sự giận dữ và phản đối, đứa trẻ trở nên khiếp sợ. Nó sẽ cảm thấy lo lắng, sợ hãi và xúc động. Vì trẻ rất cần tình yêu thương từ cha mẹ, khi vì lý do nào đó tình yêu thương đó bị kìm nén, thì đứa trẻ bắt đầu héo mòn từ bên trong. Nếu tình yêu thương bị kìm nén vô hạn định, hay không ổn định, nó gây ra những vấn đề nhân cách nghiêm trọng.

Nếu bạn không nhận được một lượng yêu thương đầy đủ trong những năm tháng trưởng thành thì bạn sẽ tìm kiếm nó suốt cuộc đời. Bạn sẽ liên tục thấy thiếu thốn tình cảm, niềm khao khát, sự thiếu tự tin, rằng bạn sẽ phấn đấu để thỏa mãn hay bù đắp. Bạn sẽ tìm kiếm tình yêu vô điều kiện trong các mối quan hệ và thấy căng thẳng, bực bội nếu tình yêu thương bị ngắt quãng hay bị kìm nén. Cũng giống như tình trạng thiếu can-xi lúc nhỏ gây ra bệnh còi xương cho trẻ, biểu hiện là chân cong khi lớn lên, thì việc thiếu tình yêu thương ở thời thơ ấu được biểu hiện trong các cảm xúc tiêu cực khi bạn lớn lên.

BA ĐIỀU KIỆN

Bạn hay ai khác cảm thấy hoàn toàn được yêu thương khi còn nhỏ thì phải tồn tại ba điều kiện. Thiếu bất kỳ điều kiện nào cũng làm xuất hiện sự thiếu tự tin, các cảm xúc tiêu cực và hành vi thiếu tính xây dựng ở tuổi trưởng thành.

Điều kiện đầu tiên để có một sự phát triển cảm xúc lành mạnh là cha mẹ bạn phải yêu chính bản thân họ. Cha mẹ bạn không thể yêu bạn hơn yêu chính bản thân mình. Nếu cha hoặc mẹ bạn không yêu quý bản thân thì họ cũng sẽ ít yêu quý bạn. Nguyên tắc là, những bậc cha mẹ có khả năng tự đánh giá cao bản thân thường làm tăng khả năng tự nhận thức ở con cái, và ngược lại. Cha mẹ thế nào thì con cái thế ấy. Khả năng tự nhận thức ở trẻ trở thành tấm gương cho sự tự nhận thức ở cha mẹ.

Cha mẹ dành cho bạn tất cả tình yêu thương. Họ không giữ lại chút nào cả. Thực ra, họ chỉ không có thêm nữa tình yêu thương để dành cho bạn. Bạn chẳng thể làm gì để có được nhiều tình yêu thương hơn như đã có. Bạn đã có tất cả tình yêu thương của họ rồi.

Điều kiện thứ hai phải có được để một đứa trẻ có thể cảm thấy trọn vẹn tình yêu thương đó là cha mẹ phải yêu thương lẫn nhau. Trẻ nhỏ học về tình yêu thương bằng cách trải nghiệm trực tiếp và quan sát những gì diễn ra trong gia đình. Người ta nói, điều tử tế nhất mà một người đàn ông có thể làm cho con cái là yêu thương người mẹ của chúng, và điều này cũng đúng với trường hợp ngược lại. Khi trẻ lớn lên trong một gia đình mà cha mẹ yêu thương nhau theo cách mà chúng có thể nhìn thấy và cảm nhận được, chúng sẽ có khả năng phát triển với các cảm giác hạnh phúc và tự tin hơn.

Bạn học cách tạo dựng mối quan hệ đứng đắn với người khác giới bằng cách quan sát mối quan hệ đó trong gia đình mình. Nếu bạn lớn lên trong một gia đình mà không có điều đó thì bạn phải mất một vài năm đầu của tuổi trưởng thành để học cách đối xử với người khác qua thử thách và sai lầm.

Điều kiện thứ ba là cha mẹ phải yêu thương con cái. Thực tế là, nhiều bậc cha mẹ không yêu thương con cái. Họ muốn yêu thương, dự định và lên kế hoạch, nhưng chưa bao giờ thật sự đạt được điều đó. Có lẽ họ không có thời gian, không có khả năng về tình cảm, sự quan tâm, hay có lẽ họ có mẫu thuẫn chưa giải quyết được với cha mẹ hay chồng/vợ khiến cho việc yêu thương con cái trở thành điều không thể.

Nhiều bậc cha mẹ không yêu con cái lắm. Đôi khi, điều này là do họ quan niệm rằng vai trò của con cái là phải thực hiện được những kỳ vọng của họ. Nếu một đứa trẻ có tính cách giống họ, họ thường coi đó là một sự lăng nhục. Họ phản ứng lại bằng cách chỉ trích đứa trẻ hoặc giảm bớt tình yêu thương đối với chúng. Nếu họ làm việc này đủ lâu thì cuối cùng, nó sẽ trở thành một thói quen. Sau đó, cha mẹ sẽ nhiễm phải thói quen chỉ trích và chịu đựng con cái thay vì yêu thương và nâng niu chúng.

Nhiều người trưởng thành trong những gia đình mà họ là nạn nhân của sự chỉ trích tiêu cực và thiếu tình yêu thương. Nếu đây là kinh nghiệm của bạn, bạn còn quá trẻ để biết lý do của điều này. Bạn chỉ tiếp thu thông điệp “vì lý do nào đấy, cha mẹ tôi chỉ trích và không yêu thương tôi. Vì họ biết tôi rõ hơn bất kỳ ai khác, nên đó hẳn là vì điều gì đó mà tôi đã làm”.

Sự chỉ trích tiêu cực và thiếu tình yêu thương kết hợp lại tạo ra một cảm xúc tiêu cực là tội lỗi. Tội lỗi là vấn đề cảm xúc chính của thế kỷ XX. Nó là nguyên nhân cốt lõi của hầu hết bệnh tinh thần, sự bất hạnh và các cảm xúc tiêu cực khác. Một đứa trẻ thấy tội lỗi thường cảm thấy mình không đáng giá, rằng nó thật vô dụng. Sự chỉ trích tiêu cực và thiếu tình yêu thương thấm dần vào trí não tiềm thức trẻ một cảm giác vô dụng.

Người ta gán tội lỗi cho chúng ta vì hai lý do: sự trừng phạt và quyền kiểm soát. Nó là phần cần thiết của các bài giảng đạo mang tính tiêu cực. Nó được nhiều bậc cha mẹ sử dụng để làm cho con cái cảm thấy mình thật vô dụng và tầm thường.

Tội lỗi cũng được sử dụng như công cụ để kiểm soát. Nếu bạn có thể khiến một người cảm thấy có lỗi tức là bạn đã có thể kiểm soát các cảm xúc và hành vi của người đó. Nếu bạn có thể khiến họ cảm thấy tội lỗi, thì bạn có thể bắt họ làm nhiều điều cho bạn mà nếu không có những cảm giác tội lỗi đó thì họ sẽ không làm.

Những người mẹ thường rất thạo sử dụng tội lỗi. Tôi thường nói rằng mẹ tôi có một dây lưng màu đen và có các bài giảng tại YMCA tại địa phương. Mẹ tôi học cách sử dụng tội lỗi từ bà ngoại, bà ngoại lại học từ cụ ngoại, và cứ thế qua các thế hệ. Những người cha cũng rất giỏi trong sử dụng tội lỗi.

BIỂU HIỆN CÓ LỖI Ở NGƯỜI LỚN

Nếu bạn lớn lên dưới những ảnh hưởng tạo ra cảm giác tội lỗi, bạn sẽ cảm nhận được tội lỗi này theo các cách khác nhau.

Sự biểu hiện đầu tiên và phổ biến nhất của tội lỗi là cảm giác về sự thấp kém, không tương xứng và không xứng đáng. Bạn thấy mình không xứng đáng với những điều tốt đẹp. Thực tế là, nếu những việc tốt đẹp liên tiếp đến, bạn sẽ cảm thấy không thoải mái và có thể bắt đầu hành vi tự hủy hoại để ngăn chặn những điều tốt đẹp xảy ra.

Sự thật là bạn xứng đáng được hưởng tất cả những điều tốt đẹp nếu bạn giữ cho đầu óc tập trung vào những gì mong muốn và giữ lại những gì quan trọng.

Những cảm giác thấp kém, sự không tương xứng và không xứng đáng này thường được thể hiện bằng những từ như “Tôi không tốt”. Một số nhà tâm lý học nói đến điều này như “sự sợ thành công”. Sự sợ thành công là một cách khác để nói lên điều đó, bởi vì trong sâu thẳm bạn có các cảm giác vô dụng, nên bất kỳ thành tích nào đi ngược với sự tự ti cũng khiến bạn cảm thấy không thoải mái.

Thường thì mọi người làm việc thật sự chăm chỉ để đạt được thành công. Họ sẽ đầu tư nhiều thời gian và hy sinh lớn lao. Tuy vậy, khi họ gần đạt được mục đích, thì lại có rắc rối. Họ sẽ hành động một cách có hoặc không có ý thức để đá chiếc ghế dưới chân ra xa.

Một người bán hàng đang trên đường đi cuộc hẹn để ký kết một vụ mua bán lớn thì lại bị vướng vào một vụ tai nạn ô tô. Người luật sư đang trên đường đi ký một hợp đồng lớn lại để quên chiếc cặp tài liệu trên xe taxi, trong đó có bản sao duy nhất của bản hợp đồng. Nhiều người uống rượu, sử dụng ma túy hay dính líu vào các vụ ngoại tình để cố thoát khỏi nỗi lo lắng về thành công mặc dù bên trong họ có những cảm giác vô dụng.

Biểu hiện tội lỗi thứ hai ở người lớn là hành vi tự chuốc lấy thất bại và tự chỉ trích. Nếu một người bị chỉ trích trong quá trình trưởng thành, họ sẽ nhanh chóng học cách tự chỉ trích, và tiếp tục việc đó trong suốt cuộc đời. Bạn thường nghe mọi người nói những điều đại loại như: “Tôi luôn chậm trễ”, “Tôi rất kém khi làm việc với số má” hoặc “Tôi không giỏi việc này lắm”. Họ liên tục tăng thêm các ý nghĩ tiêu cực mà trên thực tế có rất ít hoặc không có cơ sở. Họ lặp đi lặp lại những gì người ta nói về mình, và khi làm như vậy, họ đã biến nó thành sự thật.

Trí não tiềm thức coi những gì bạn nói về bản thân là sự thật. Khi bạn liên tục chỉ trích bản thân, trí não tiềm thức coi những lời nói đó là mệnh lệnh. Sau đó, những từ ngữ và hành động tiếp theo sẽ giống với kiểu tự chỉ trích của bạn. Bên ngoài, bạn sẽ cư xử giống như những gì bạn nói với bản thân ở bên trong.

Cách thứ ba để thể hiện bạn được nuôi lớn với những cảm giác tội lỗi là bạn dễ dàng bị thao túng bởi mặc cảm tội lỗi. Bạn là kết quả của sự tức tối hay thiếu kiên nhẫn mà những người khác sử dụng để thao túng hành vi của bạn. Ngay cả những người bạn không quen cũng có thể kéo “những sợi dây tội lỗi” của bạn và khiến bạn cảm thấy không thoải mái hay thậm chí là thuận theo yêu cầu của họ. Bạn trở nên giống như một con rối, và người tạo ra mặc cảm tội lỗi trở thành người điều khiển con rối.

Hầu như tất cả những hành động cầu xin sự khoan dung đều dựa trên việc sử dụng thành thạo mặc cảm tội lỗi để điều khiển các cảm xúc của bạn, khiến bạn cảm thấy mình không xứng đáng với mức sống và sự thành đạt đang có.

Bạn cần nhận thức về cách mà mặc cảm tội lỗi thường gây ảnh hưởng tới bạn. Bạn sẽ thấy nó ở khắp nơi.

Nhà thơ W.H. Auden viết: “Những người từng bị ảnh hưởng bởi tội ác thì ngược lại, họ sẽ gây ra tội ác”.

Biểu hiện thứ năm của mặc cảm tội lỗi, và có lẽ là biểu hiện phổ biến nhất, là sự phát triển của “nỗi lo sợ ám ảnh kiểu nạn nhân”. Người ta cảm thấy giống như một nạn nhân và nói chuyện như thể một nạn nhân. Con người với những cảm giác tội lỗi thầm kín luôn đưa ra lời xin lỗi. Thực tế là, người đó luôn nói: “Tôi xin lỗi”. Ngoài ra, người đó sử dụng “ngôn ngữ của nạn nhân”, các cách nói chuyện thật sự là lời cầu xin để “không còn mặc cảm tội lỗi”.

Các hình thức phổ biến nhất của ngôn ngữ nạn nhân mà bạn nghe được là: “Tôi không thể”, “Tôi phải”, hay các cụm từ kết hợp “Tôi phải, nhưng tôi không thể; tôi không thể, nhưng tôi phải”.

Một hình thức khác của ngôn ngữ nạn nhân là từ “cố gắng”. Bất cứ khi nào mọi người nói câu: “Tôi sẽ cố gắng”, là họ đang xin lỗi trước cho sự thất bại. Họ đang báo hiệu một cách tin tưởng mình sẽ thất bại trong mọi việc. Và bằng trực giác, bạn biết được đây là những tín hiệu cho sự thất bại sắp tới.

Nếu bạn tới gặp luật sư và yêu cầu người đó bảo vệ bạn trong một vụ kiện, người đó xem xét trường hợp của bạn và đáp: “Được rồi, tôi sẽ cố gắng”, thì bạn sẽ cảm thấy thế nào?

Nếu bạn đi gặp bác sỹ trong tình trạng hiểm nghèo và nói với ông ta: “Tôi hy vọng ông sẽ giúp được tôi”, và vị bác sỹ nói: “Được rồi, tôi sẽ cố gắng”, thì đã đến lúc bạn phải chuyển sang sự lựa chọn thứ hai.

Trong trường hợp này, “Tôi sẽ cố gắng” có nghĩa là “Tôi sẽ thất bại”, và tôi muốn bạn biết trước để bạn không quay lại hỏi và nói rằng tôi không cảnh báo trước cho bạn. Nếu bạn quay lại, tôi sẽ nhắc lại tôi chỉ nói rằng tôi sẽ cố gắng”.

Trong công việc, cứ khi nào một nhà cung cấp nói sẽ cố gắng để thực hiện một việc gì vào cuối tuần, hay sẽ cố gắng để hoàn thành dự án theo kế hoạch, thì ngay lập tức, chúng ta nhận ra người đó đang dự kiến thất bại. Chúng ta quay trở lại và nhất định yêu cầu người đó phải đưa ra một lời cam kết chắc chắn chứ không chỉ nói sẽ “cố gắng”. Bạn chỉ có thể chấp nhận “Tôi sẽ cố gắng” khi kế hoạch hay kết quả đó không quan trọng với bạn.

Một hình thức ngôn ngữ nạn nhân khác được hàm chứa trong những từ “Tôi mong rằng”. Cứ khi nào bạn nói “Tôi mong rằng” trước một mục tiêu hay một tham vọng, bạn đang báo hiệu cho trí não tiềm thức rằng bạn không thật sự tin tưởng vào điều đó. Nếu bạn nói: “Tôi mong có thể bỏ thuốc lá”, “Tôi mong có thể giảm cân” hay “Tôi mong có thể tiết kiệm tiền”, thì điều bạn thật sự đang nói là: “Nhưng tôi không tin mình có thể làm được”.

Khi sử dụng ngôn ngữ nạn nhân mọi lúc – “Tôi không thể”, “Tôi phải”, “Tôi sẽ cố gắng”, “Tôi mong rằng”, “Tôi xin lỗi”, “Đừng trách tôi” hay “Đó không phải lỗi của tôi” − bạn đang làm tăng thêm cảm xúc tiêu cực là cảm giác tội lỗi và đưa nó vào sâu hơn trong trí não tiềm thức của mình.

Hãy quyết định, ngay bây giờ, để loại bỏ ngôn ngữ nạn nhân ra khỏi những cuộc đàm thoại. Thay vào đó, hãy nói bằng một sự rõ ràng và tin tưởng. Hãy nói “Tôi sẽ” hay “Tôi sẽ không”. Hãy nói “Tôi muốn” chứ đừng nói “Tôi phải”. Đặc biệt hãy nói “Tôi có thể” hoặc “Tôi sẽ” chứ đừng nói “Tôi không thể” hay “Tôi mong muốn”.

GIẢI PHÓNG BẢN THÂN KHỎI MẶC CẢM TỘI LỖI

Bạn làm cách nào để giải phóng bản thân khỏi những cảm giác tội lỗi làm cản trở hạnh phúc? Có năm việc mà bạn phải làm.

Một là, loại bỏ sự tự chỉ trích tiêu cực ra khỏi những suy nghĩ và cuộc nói chuyện của bạn. Hãy từ chối nói bất cứ điều gì tự ti. Hãy từ chối nói bất cứ điều gì về bản thân mà bạn không thật sự mong muốn nó thành hiện thực.

Đồng thời, đừng để ai đó nói với bạn theo cách tiêu cực. Nếu ai đó chỉ trích bạn, hãy nói: “Tôi sẽ đánh giá cao nếu bạn không nói với tôi như thế bởi vì đó không phải là sự thật”.

Hãy nhớ rằng, trí não tiềm thức của bạn liên tục tiếp nhận các thông tin và tiếp thu nó như một phần trong quá trình phát triển sự tự nhận định bản thân. Nếu bạn để cho ai đó nói một điều tiêu cực về bạn mà không phản ứng lại, thì tiềm thức sẽ chấp nhận điều đó như một sự mô tả có giá trị về bạn và đưa nó ra để củng cố thêm cho các cảm giác tội lỗi và thấp kém. Những tuyên bố tiêu cực từ bản thân bạn hay từ người khác, nếu không bị xóa bỏ hay không bị phản đối thì sẽ khiến bạn thất bại trong tương lai.

Hai là, đừng khiển trách bất kỳ ai về bất kỳ điều gì. Hãy nhận hoàn toàn trách nhiệm đối với cuộc sống và mọi điều mà bạn có thể làm được. Bạn sẽ không thu được điều gì từ việc chỉ trích, buộc tội hay than phiền. Việc chỉ trích và khiển trách người khác thực ra đang hạ thấp lòng tự trọng của bạn và củng cố thêm cho các cảm giác tội lỗi và thấp kém. Khi bạn bắt đầu cảm thấy giận dữ với ai đó, hãy sử dụng luật thay thế và đơn giản hãy nói: “Không ai có lỗi hết, mình là người chịu trách nhiệm”.

Ba là, đừng bị điều khiển bởi hành vi buộc tội của người khác. Mỗi khi ai đó nói hay làm điều gì khiến bạn cảm thấy có lỗi, và bạn mặc nhận theo các yêu cầu của họ, bạn đang làm tăng thêm cảm giác tội lỗi và khiến cho mọi người dễ dàng điều khiển bạn trong tương lai. Bạn nên tôn trọng những cảm giác và nhu cầu của người khác, nhưng điều này không có nghĩa là bạn nên hy sinh hoàn toàn cảm xúc cho họ.

Bạn có thể sử dụng hai phương pháp kỹ thuật cơ bản để phá vỡ thói quen của người khác khi sử dụng cảm giác tội lỗi để điều khiển và kiểm soát bạn. Phương pháp đầu tiên và dễ nhất là sự im lặng. Phải cần hai người thì mới có thể nhảy điệu tăng-gô. Vì vậy, nếu bạn không đáp lại thì trò chơi sẽ chấm dứt.

Lần tới, một ai đó cố sử dụng cảm giác tội lỗi với bạn, thì hãy hoàn toàn yên lặng. Đừng nói gì cả. Đừng trả lời. Đừng tỏ ra mình bị chọc tức. Hãy nhớ, bạn đã quen với việc tự động đáp lại cảm giác tội lỗi bằng cách bào chữa hay xin lỗi. Khi áp dụng quyền kiểm soát về mặt tinh thần và từ chối phản ứng lại, bạn trở nên mạnh mẽ và có khả năng đối phó với người đó và hoàn cảnh đó.

Khi người khác yêu cầu bạn phải nói gì đó, hãy đáp lại: “Tôi sẽ không phản ứng lại việc đó”.

Hãy tỏ ra lịch sự, thân thiện và nhã nhặn. Hãy cười dịu dàng, ngay cả nếu bạn đang nói chuyện trên điện thoại. Hãy kiềm chế sự xúi giục phải thanh minh. Bạn không phải nói gì và giải thích với bất kỳ ai.

Những người quen với việc đạt được những điều mong muốn bằng cách sử dụng cảm giác tội lỗi sẽ phản ứng lại một cách nhanh chóng và giận dữ với những cố gắng của bạn để thay đổi cuộc chơi. Họ sẽ đòi hỏi khắt khe và cứng rắn hơn. Ngay lập tức, họ cảm thấy mình đang lâm vào nguy cơ mất quyền kiểm soát và tìm cách để ngừng việc này lại, sử dụng mọi công cụ để đàn áp bạn. Họ sẽ kiên quyết chống lại việc bị mất đi quyền kiểm soát bạn. Hãy chuẩn bị cho việc này và không nhượng bộ.

Điều bạn băn khoăn là có nên xây dựng một quan hệ lành mạnh với người khác hay không. Để trả lời được điều này, hãy sẵn sàng thay đổi động lực. Sẵn sàng chịu đựng những phản ứng tiêu cực của người khác cho đến khi họ nhận ra việc buộc tội và sử dụng người khác không còn tác dụng nữa. Họ buộc phải cố làm gì đó khác đi, và điều đó chắc chắn là một sự tiến bộ.

Phương pháp thứ hai mà bạn có thể sử dụng để phá vỡ thói quen sử dụng cảm giác tội lỗi của một ai là kỹ năng quyết đoán được gọi là “phá bỏ hồ sơ”. Kỹ năng này vừa đơn giản vừa hiệu quả. Ban đầu, nó đòi hỏi lòng can đảm và ý chí quyết tâm, nhưng sau đó nó hoạt động ngày càng hiệu quả hơn.

Khi một người khác cố gắng điều khiển bạn bằng cách sử dụng tội lỗi, bạn hãy đáp lại bằng cách nói: “Có phải bạn đang cố khiến tôi cảm thấy có lỗi không?” Bạn hỏi câu hỏi này với giọng điệu không quá sôi nổi và không mang tính đe dọa, thậm chí là hỏi với giọng điệu tò mò và ngạc nhiên một cách thành thật, như thể bạn rất kinh ngạc trước khả năng đó.

Khi tôi và Barbara cưới nhau, chúng tôi thường thấy mình sử dụng tội lỗi như một công cụ tương tác thường xuyên. Chúng tôi có được những kỹ năng đó một cách thành thật, cả hai chúng tôi đều lớn lên trong gia đình mà mặc cảm tội lỗi là ngôn ngữ kiểm soát thường xuyên. Và chúng tôi cũng có được thông qua quá trình học tập. Chúng tôi có thể chuyển sang giọng điệu buồn phiền với một sự gợi ý nhẹ nhàng nhất rằng chúng tôi sẽ không đạt được những gì và vào chính thời điểm mong muốn.

Thật may là chúng tôi đã nhận ra sự định hình chức năng này và quyết định sử dụng kỹ năng “phá bỏ hồ sơ” để phá vỡ và loại bỏ nó ra khỏi cuộc hôn nhân.

Bạn đừng cố gắng khiến người khác cảm thấy có lỗi bằng cách sử dụng tội lỗi. Bạn đừng cố trừng phạt ai đó vì đã khiến bạn cảm thấy đau khổ. Mục đích duy nhất của bạn trong việc sử dụng sự im lặng hay kỹ năng phá bỏ hồ sơ là đưa hành vi của người đó lên mức nhận thức cao hơn. Ở mức độ đó, bạn có thể giải quyết tội lỗi và bắt đầu loại bỏ nó ra khỏi mối quan hệ. Bạn vừa có thể tự do, thoát khỏi cảm xúc tiêu cực đối với người sử dụng cũng như đối với nạn nhân.

Cách thứ tư để loại bỏ khỏi cảm giác tội lỗi là từ chối thảo luận về tội lỗi với người khác. Từ chối ngồi lê đôi mách hay trao đổi “ý nghĩ xấu xa” về người khác. Từ chối tham gia vào các cuộc nói chuyện “chẳng phải là nó thật dễ sợ sao”. Hãy loại bỏ những lời nói xấu xa và nói xấu sau lưng khỏi các cuộc thảo luận của bạn. Hãy nhớ, mọi thứ bạn nói và nghĩ đang có ảnh hưởng đến trí tuệ tiềm thức và nhân cách của bạn. Hãy đảm bảo những gì bạn nói về người khác là những điều tốt đẹp. Hãy nói về người khác như thể họ đang ở đó và bạn muốn khiến họ cảm thấy tốt đẹp về chính bản thân mình.

LUẬT THA THỨ

Cách thứ năm để loại bỏ các cảm giác và các phản ứng tội lỗi là sử dụng luật tha thứ. Nó là nguyên tắc thiết thực và có tác dụng mạnh nhất để xây dựng hạnh phúc, sức khỏe, sự phát đạt và các mối quan hệ tuyệt vời với người khác.

Luật tha thứ cho rằng tinh thần của bạn hoàn toàn lành mạnh tới đúng mức bạn có thể thoải mái tha thứ và quên đi những sự phản công lại bạn.

Việc không có khả năng tha thứ nằm ở nguồn gốc của tội lỗi, sự oán giận và phần lớn các cảm xúc tiêu cực khác. Việc giữ lại sự hận thù và duy trì sự tức giận với những người làm bạn bị tổn thương là nguyên nhân chính của bệnh căng thẳng thần kinh.

Để phát triển đầy đủ những khả năng tinh thần và giải phóng năng lượng tinh thần cũng như tình cảm, bạn phải tha thứ hoàn toàn cho những người từng khiến bạn bị tổn thương theo một cách nào đó. Bạn phải “cho qua” và chiến thắng được sự giận dữ và sự oán giận. Bạn phải đặt tất cả những việc như lòng khao khát được sống một cuộc sống vĩ đại, được phát triển một cá tính tốt và được trở thành một người xuất chúng vượt lên cao hơn cảm xúc tiêu cực với một ai đó.

Bởi vì thế giới bên ngoài phản ánh thế giới thực bên trong, bởi vì bạn hấp dẫn mọi người và mọi hoàn cảnh hòa hợp với những suy nghĩ chi phối của bạn, bởi vì bạn trở thành người như đã nghĩ, khả năng tha thứ là phẩm chất không thể thiếu mà bạn phải phát triển, thông qua luyện tập, nếu bạn thật sự muốn được hạnh phúc, khỏe mạnh và hoàn toàn tự do.

LUYỆN TẬP SỰ THA THỨ

Có ba người trong cuộc sống mà bạn cần tha thứ để giải phóng bản thân khỏi những cảm xúc tiêu cực như mặc cảm tội lỗi, sự không xứng đáng, sự oán giận và sự giận dữ. Khi bỏ qua cho họ, cảm giác được giải phóng, niềm vui và cuộc sống sẽ bắt đầu mở ra với bạn theo những cách thật tuyệt vời.

Người đầu tiên mà bạn phải tha thứ đó là cha mẹ. Cho dù họ còn sống hay không, thì ngay ngày hôm nay bạn phải quyết định tha thứ một cách thoải mái cho mỗi việc họ từng làm khiến bạn bị tổn thương. Bạn phải tha thứ cho họ vì tất cả bất công và vì mọi việc làm chưa đúng mà họ bắt bạn phải chịu. Bạn phải vượt lên trên nỗi đau từ thời thơ ấu và để chúng qua đi, chấp nhận rằng cha mẹ bạn đã làm tốt nhất trong khả năng của mình.

Phần lớn mọi người vẫn buồn phiền và giận dữ về một điều gì đó mà cha mẹ đã gây ra cho mình. Nhiều người ở vào tuổi 40, 50 vẫn ở trong trạng thái đau buồn vì chưa tha thứ cho cha mẹ mình. Sự oán giận đeo đẳng suốt cuộc đời họ là cái giá quá đắt phải trả.

Trong nhiều trường hợp, cha mẹ bạn không nhận thức được bạn vẫn buồn phiền về những việc họ đã làm. Họ không có ký ức gì về điều đó cả. Nếu bạn nói lý do tại sao vẫn giận dữ, họ sẽ rất ngạc nhiên bởi vì họ không nhớ gì về sự việc từng xảy ra.

Có ba cách để bạn tha thứ cho cha mẹ. Cách đầu tiên và quan trọng nhất là tha thứ cho họ bằng cả trái tim. Mỗi khi bạn nghĩ đến một điều gì đó mà họ đã làm khiến bạn bị tổn thương, hãy sử dụng luật tha thứ và thay thế suy nghĩ bằng câu nói: “Con tha thứ cho cha (mẹ) về mọi việc”. Cuối cùng, bạn sẽ quên hoàn toàn việc đó. Bạn sẽ được tự do.

Cách thứ hai đơn giản chỉ là bạn đi thăm hay gọi điện thoại cho họ. Nhiều người tham dự những buổi nói chuyện của chúng tôi đã đi thăm, ngồi lại với cha mẹ và thảo luận về những việc mà mình làm và lý do tại sao vẫn giận dữ. Sau đó, họ nói: “Con chỉ muốn nói con tha thứ cho cha (mẹ) về mọi lỗi lầm mà cha (mẹ) đã gây ra và con yêu cha (mẹ)”. Khi đã tha thứ, bạn giúp họ được tự do và cũng giúp mình được tự do.

Cách thứ ba đó là viết một lá thư, càng chi tiết càng tốt, nói rằng bạn tha thứ cho họ về mọi lỗi lầm mà họ từng gây ra. Nhiều bậc cha mẹ hy vọng rằng một ngày nào đó con cái sẽ tha thứ cho mình về những lỗi lầm đã gây ra với chúng, những lỗi lầm mà họ không đủ can đảm để thừa nhận.

Chỉ khi hoàn toàn tha thứ cho cha mẹ, bạn mới có thể trở thành người trưởng thành đầy trách nhiệm. Cho đến khi đó, bên trong bạn vẫn là một đứa trẻ. Bạn vẫn phụ thuộc vào họ về mặt tình cảm. Chỉ khi bạn để cho những việc không vui trong quá khứ qua đi thì mới có được mối quan hệ trưởng thành với cha mẹ. Đối với đa số mọi người, những năm tháng đẹp đẽ nhất trong cuộc đời với cha mẹ bắt đầu từ ngày họ tha thứ cho cha mẹ và để tất cả những ký ức đau buồn lại phía sau.

Người thứ hai mà bạn phải tha thứ đó là bất kỳ người nào khác. Bạn phải tha thứ vô điều kiện cho mỗi người trong cuộc sống, người từng khiến bạn tổn thương theo một cách nào đó. Bạn phải tha thứ cho mọi điều xấu xa, độc ác, điên rồ, đần độn mà ai đó đã từng nói hay làm với bạn. Việc từ chối tha thứ cho chỉ một người thôi cũng đủ để làm suy yếu hay thậm chí là hủy hoại hạnh phúc tương lai của bạn.

Bạn không phải thích người đó. Bạn chỉ phải tha thứ cho họ mà thôi. Sự tha thứ là một việc làm hoàn toàn ích kỷ: Nó không có liên quan gì đến người kia, nó chỉ liên quan đến sự thanh thản trong tâm hồn, hạnh phúc, thành công và tương lai của bạn mà thôi. Điều ngớ ngẩn nhất trên thế giới này là bạn vẫn giận dữ hay oán giận một người nào đó đã không quan tâm đến bạn. Như một ai đó đã từng nói: “Tôi chưa bao giờ giữ lại sự thù hận; vì khi giữ lại sự thù hận thì chúng sẽ hoành hành”.

BỨC THƯ

Nếu bạn từng trải qua một mối quan hệ hay một cuộc hôn nhân không hạnh phúc và vẫn chưa vượt qua được, có một kỹ năng giúp bạn tự giải phóng. Nó được gọi là “bức thư”. Kỹ năng này đã được truyền dạy ở một số nơi, có tác dụng mạnh mẽ và sức giải phóng lạ thường.

Điều đầu tiên là bạn ngồi xuống và viết cho người đó một bức thư. Bức thư gồm ba phần, dài hay ngắn tùy thích. Trong phần đầu tiên, bạn viết: “Tôi nhận hoàn toàn trách nhiệm về mối quan hệ của chúng ta. Tự tôi vướng vào nó và tôi không đưa ra lý do gì cho việc đó cả”. Bạn đừng đề cập đến trạng thái vô tội và buồn phiền như vẫn làm trong quá khứ.

Trong phần thứ hai của bức thư, bạn viết: “Tôi tha thứ cho bạn về tất cả những gì bạn làm khiến tôi bị tổn thương”. Đôi khi kể ra tất cả những việc mà bạn tha thứ cho người đó cũng là một ý kiến hay. Một phụ nữ mà tôi quen biết đã từng sử dụng kỹ năng này để viết một bức thư dài tám trang về những việc mà cô tha thứ cho chồng cũ.

Trong phần cuối bức thư, bạn kết thúc bằng cách viết: “Tôi mong bạn luôn mạnh khỏe”. Sau đó, bạn ghi địa chỉ chính xác, dán tem, mang xuống hòm thư và gửi đi. Giây phút bạn gửi bức thư đi, bạn sẽ có cảm giác tự do và vui vẻ. Vào thời khắc đó, mối quan hệ sẽ qua đi và bạn sẽ sẵn sàng tiếp tục phần còn lại của cuộc sống tình cảm.

Một doanh nhân đã từng tham gia hội thảo của chúng tôi có kể cho tôi một câu chuyện đáng chú ý có liên quan đến “bức thư” và sự tha thứ. Ông đã lập gia đình và có bốn đứa con. Ông và một người cộng sự cùng làm việc với nhau trong mười năm để xây dựng nên một doanh nghiệp thành đạt. Một ngày, cộng sự của ông không đến văn phòng và đêm đó khi về nhà, vợ của ông cũng đã ra đi. Sau đó, ông biết được vợ ông và người cộng sự đã nhiều lần âm mưu lấy tiền từ doanh nghiệp với những khoản vài trăm nghìn đô-la rồi cùng nhau bỏ đi. Ông bị bỏ lại với bốn đứa con và một cảm giác giận dữ vì bị phản bội.

Trong bốn năm, ông đã sống với cảm giác cay đắng và oán giận. Vợ ông và người cộng sự đã chuyển ra nước ngoài sống nhưng ông không quan tâm. Ông chuyển toàn bộ sự chú ý vào việc giữ cho bản thân khỏi bị mất trắng. Mối quan hệ của ông với con cái trở nên xa cách. Ngày cũng như đêm, ông bị ám ảnh bởi cảm giác mình đã bị đối xử bất công.

Ngày đầu tiên của cuộc hội thảo, trong đó chúng tôi giải thích khái niệm tha thứ, ông đã ngồi lặng yên. Ông đứng dậy và bỏ đi mà không nói lời nào. Nhưng ngày hôm sau, khi quay trở lại hội thảo, ông trở thành một người khác. Ông rất thoải mái và tươi cười. Ông chào hỏi người khác và tự giới thiệu mình với mọi người. Ông nói riêng với tôi rằng đêm qua mình đã ngồi lại ba tiếng đồng hồ để viết một bức thư. Sau đó ông đứng dậy và đi bộ qua vài khu nhà để gửi bức thư đi. Ông nói rằng điều đó thật sự hiệu quả giống như tôi đã miêu tả trong buổi sêmina. Từ lúc bỏ bức thư vào hòm thư, ông như trở thành một con người hoàn toàn khác.

Sau hội thảo, ông đã có buổi hẹn hò đầu tiên trong bốn năm, với một phụ nữ trong lớp học. Sau đó, ông nói với tôi rằng mối quan hệ của ông với bọn trẻ đã hoàn toàn thay đổi. Các cháu đều tha thứ cho sự ra đi của mẹ chúng. Lần đầu tiên trong nhiều năm, chúng lại thấy hạnh phúc.

Người thứ ba mà bạn phải tha thứ đó là chính bạn. Bạn phải tha thứ cho bản thân về những việc làm ngu ngốc và gây tổn thương mà mình đã từng nói hoặc làm.

Hãy nhớ rằng, bạn không hoàn hảo. Bạn cũng mắc sai lầm. Bạn nói và làm rất nhiều điều ngớ ngẩn trong giai đoạn phát triển và trưởng thành. Nhưng sự ăn năn và hối tiếc về những sai lầm đã qua chẳng phục vụ cho một mục đích nào cả. Đó là một dấu hiệu của tính cách yếu đuối. Sự ăn năn thường được sử dụng như một cái cớ cho việc không tiến lên. Tất cả những người khôn ngoan đều mắc những sai lầm ngớ ngẩn. Đó chính là cách để trở nên khôn ngoan. Và giờ đây bạn phải tha thứ cho bản thân vì mọi thứ.

Sự tha thứ là bí quyết cho sự phát triển tự do về tâm hồn. Khi bạn luyện tập để trở thành người khoan dung là bạn đang cạnh tranh với nét tính cách của những người vĩ đại nhất. Bạn đang đặt mình bên cạnh các thiên thần. Hành động tha thứ khởi đầu bằng quá trình giũ bỏ tất cả những gì còn tích tụ về tội lỗi, sự giận dữ và nỗi oán giận làm nảy sinh cảm xúc tiêu cực trong tiềm thức của bạn. Điều đó sẽ khiến bạn trở thành người điềm tĩnh, tốt bụng, giàu lòng trắc ẩn và lạc quan.

TỐT CHO TÂM HỒN

Cuối cùng, nếu bạn đã từng làm gì khiến cho ai đó bị tổn thương và vẫn cảm thấy day dứt về việc đó, thì hãy đi gặp và xin lỗi người đó. Hãy nói: “Tôi xin lỗi”. Sự hối lỗi rất tốt cho tâm hồn. Nó giải phóng bạn khỏi những cảm giác tội lỗi và không xứng đáng đi cùng với nhận thức rằng mình đã làm điều gì đó không phù hợp với suy nghĩ.

Những phản ứng của người kia không quan trọng. Vấn đề là bạn có đủ can đảm để chấp nhận trách nhiệm cho việc làm của mình, để xin lỗi và nhận mình có lỗi.

ĐƯA NGUYÊN TẮC VÀO THỰC HÀNH

Đầu tiên, lấy ra một mảnh giấy và liệt kê danh sách những người đã khiến bạn bị tổn thương. Tiếp theo, xem lại một lượt bản danh sách, đọc tên, nghĩ về những gì đã diễn ra và nói: “Tôi tha thứ cho anh ấy (cô ấy) về mọi việc; giờ đây tôi bỏ qua tất cả”. Hãy lặp lại câu nói này hai hay ba lần với mỗi người trong danh sách. Sau đó, hãy bỏ danh sách đó đi. Từ giờ trở đi, bất cứ khi nào bạn nghĩ về người đó hay sự việc đó, hãy lập tức xóa bỏ cảm xúc tiêu cực đi kèm với nó bằng cách nói: “Tôi tha thứ cho anh ấy (chị ấy) về mọi việc” và sau đó, hãy suy nghĩ đến một chuyện khác.

Toàn bộ cuộc đời bạn bắt đầu mở ra khi cuối cùng bạn tha thứ và bỏ qua cho người khác. Sự tha thứ là chìa khóa mở ra vương quốc của sự thanh thản trong tâm hồn, là việc khó khăn nhất và điều quan trọng nhất bạn từng làm.