“Lễ nghi thích hợp sẽ liên quan đến sự tôn trọng của người khác đối với bạn. Nó hoàn toàn không mất tiền mua, nhưng lại giúp bạn có được tất cả. ”

— Cận Vũ Tây

Dave là một cao thủ sòng bài. Trên sòng bài có một câu ngạn ngữ: “Nếu trên sòng bài bạn không nhìn ra ai là kẻ ngốc thì bạn chính là kẻ ngốc.” 

Nơi công sở cũng vậy. Nếu bạn ghét chính trị nơi công sở, vậy chứng tỏ rằng bạn cần phải hiểu một số quy tắc của trò chơi. Hãy khiến mình bận rộn một chút, hãy tìm đọc câu chuyện của Đỗ Lạp Lạp.

Đỗ Lạp Lạp được thăng tiến, vì cô ấy có một sự đồng cảm mạnh mẽ. Cô rất quan tâm đến cảm nhận của mình và của người khác, nhận thức này giúp cô vượt qua bãi mìn chính trị nơi công sở vốn tồn tại trong tất cả các công ty. Nói theo cách của cô ấy là:

Sếp đưa ra câu hỏi, đôi lúc là để thăm dò, đôi lúc là để mượn cớ để tỏ ra nguy hiểm, phải phân biệt rõ ràng.

Phải xây dựng tính nhất quán với sếp. Nghiêm túc nghiên cứu những vấn đề chủ yếu chi phối sếp, tìm ra quy luật:

+ Những việc nào cần xin ý kiến và nhất định phải làm theo ý của sếp (tiền đề là không để tổn hại đến mình) – thì không nên nhiều lời, kiên quyết thực hiện;

+ Những việc nhỏ nhặt sếp không quan tâm đến – phải tự xử lý không nên làm phiền đến sếp;

+ Những việc sếp muốn nắm chắc trong tay, nhưng bạn có thể đề xuất ý kiến của mình – nên tích cực đề xuất thông tin để sếp tham khảo.

Phải thể hiện khả năng chấp hành xuất sắc, sếp vừa ra chỉ thị, phải lập thức thực hiện, không đôi co, không cần thúc giục, giao hàng đúng giờ, đảm bảo cả lượng lẫn chất, ai làm ông chủ của bạn mà không hài lòng chứ!

Đỗ Lạp Lạp rất hiểu, sếp không phải là bố mẹ, chăm sóc bản thân không phải là công việc của sếp, mối quan tâm duy nhất của sếp là sự nghiệp. Cho nên, chăm sóc sếp là công việc của cô. Hiểu được điều này và thực hiện theo, cô sẽ trở nên rất đặc biệt.

Chúng ta đều mong muốn đạt được thành công trong nghề nghiệp. Vậy nên, học được cách chăm sóc sếp cũng là một phần của thành công, có thể bạn sẽ muốn hỏi rằng: Vậy tôi nên chăm sóc sếp đến mức độ nào, chăm sóc đến mức… lên giường với anh ta có được không?

Đường tắt để thăng chức là lên giường với sếp?

Tôi nhớ đến bộ phim thần tượng Người đàn bà đẹp (Pretty Woman) năm 1990. Trong phim, Julia Roberts đóng vai một gái mại dâm lương thiện đáng yêu ở Los Angeles, cô được một đại gia (Richard Gere) đến Los Angeles công tác thuê làm người tình trong một tuần. Họ ở trong một căn phòng sang trọng nhất của một khách sạn năm sao có tên là Beverly Wilshire, chàng còn mua cho nàng những bộ trang phục đẹp ở đại lộ Rodeo Drive nổi tiếng. Cuối cùng hai người đã yêu nhau, chàng còn bỏ tiền giúp nàng thoát khỏi nghề này và đi học.

Đây là một trong những bộ phim đại diện cho văn hóa pop của Mỹ, và cũng là một giấc mơ Mỹ điển hình. Nó chuyển tải thông điệp rằng: Bất kỳ người nào dựa trên sự thông minh, chăm chỉ, một chút may mắn – và cộng thêm việc lên giường với sếp là có thể thay đổi vận mệnh của mình.

Thế nhưng, khi bước ra khỏi thế giới điện ảnh Hollywood, thì “Chiến lược đi ngủ” (theo cách gọi hài hước của một độc giả blog của tôi) không phải là một chiến lược hứa hẹn nơi công sở. Về lý thuyết nó có vẻ không tệ, nhưng trên thực tế nó có thể là kẻ hủy diệt sự nghiệp của bạn, chứ không phải là trợ thủ.

Mọi người đều thích buôn chuyện, nhưng chuyện mà mọi người thích buôn nhất chính là ai cùng ai lên giường. Một khi các đồng nghiệp bắt đầu chú ý đến ánh mắt nhập nhằng giữa bạn và sếp, hoặc một cách gọi thân thiết nào đó giữa hai người, thì hình ảnh cá nhân của bạn sẽ chẳng còn mối liên hệ nào với tài năng và cống hiến của bạn nữa – trong mắt người khác bạn sẽ trở thành một kẻ bất tài, phải dựa vào nhan sắc để tiến thân.

Những đồng nghiệp ghen ghét bạn sẽ tìm mọi cách phá hoại danh dự của bạn, dù bạn có được thăng chức thì cũng chỉ chứng tỏ rằng bạn đã sử dụng một thủ đoạn không đàng hoàng. Và tai tiếng này sẽ theo bạn rất nhiều năm, bất cứ lúc nào nhắc đến tên của bạn, người ta sẽ đều nói: “Ai cơ! Chẳng phải chính là cô ả đã lên giường với sếp để tiến thân sao.” 

Nếu quan hệ của bạn và sếp phát triển tốt thì không sao, còn nếu giữa hai người xuất hiện mối bất đồng, việc bạn muốn có được cơ hội sắp xếp công việc tốt, được xuất đầu lộ diện và nhận được sự quan tâm thực sự từ anh ta, tất cả đều sẽ trở nên vô cùng khó, trong khi những điều này lại rất quan trọng cho thành công trong sự nghiệp của bạn.

Nếu bạn và sếp quyết định phát triển mối quan hệ nghiêm túc với nhau, tôi kiến nghị các bạn nên cùng gửi đơn lên công ty, cho một trong hai người chuyển bộ phận khác. Nhất định phải đề xuất công việc mới mà bạn muốn được sắp xếp, hoặc một chế độ đãi ngộ khác. Điều này không chỉ quan trọng đối với sự nghiệp của bạn, nó còn đảm bảo giữa bạn và anh ấy có thể giữ được mối quan hệ bình đẳng. Mấu chốt là:

Điều thứ nhất: Không để phát sinh quan hệ tình dục với sếp của bạn.

Điều thứ hai: Nếu vi phạm điều thứ nhất, hoặc là bạn phải dừng lại ngay, hoặc là phải kết thúc ngay mối quan hệ cấp trên cấp dưới.

Có thể lên giường với đồng nghiệp được không?

Nếu bạn có một công việc rất tốt, bạn sẽ có cơ hội gặp được rất nhiều chàng trai tốt. Bạn nên cư xử thận trọng đối với đời sống riêng tư của mình, đối tượng hẹn hò của bạn tốt nhất là những người bạn gặp trong vòng kết nối của công việc, nhưng không làm việc cùng một công ty với bạn, ví dụ như bạn gặp trong một bữa tiệc cocktail của ngành, hoặc quen trên đường đi công tác.

Nhưng nếu Mr. Right của bạn lại ngồi ngay bàn làm việc kế bên thì phải làm sao? Đồng nghiệp là người ở cùng bạn nhiều thời gian nhất, hơn nữa nam nữ cùng trong một phòng, liên tục trong nhiều giờ mỗi ngày, “xảy ra chuyện” là điều rất bình thường – đôi khi chỉ là “ngoài ý muốn”, nhưng đôi khi cũng là ái tình thực sự.

Nếu bạn phát hiện một ai đó trong phòng khiến bạn rung động, mà anh ấy không phải sếp, cũng không phải cấp dưới của bạn, thì bạn phải ghi nhớ một nguyên tắc này: Phân biệt rạch ròi giữa tình cảm và công việc.

Không nên dồn hết tâm trí vào anh ta, luôn giám sát anh ta, càng không nên nhìn chằm chằm về phía anh ta. Phải luôn bận rộn với công việc của mình, không nên liên tục kiếm cớ để sang ve vãn anh ta; nếu công việc đòi hỏi bạn phải tiếp xúc với anh ta thì cũng phải tỏ ra rất chuyên nghiệp. Nếu anh ta tìm đến chỗ bạn, chỉ nên nói chuyện trong vài phút, sau đó nói rằng: “Xong rồi, anh trở lại làm việc đi.” Nếu anh ta chat với bạn, bạn có thể thỉnh thoảng trả lời, và không cần luôn phải trả lời ngay lập tức.

Tuân thủ các quy tắc giao tiếp của công ty. Nếu anh ấy có thư ký, nên sắp xếp cuộc họp hoặc điện thoại có liên quan đến công việc qua thư ký của anh ấy. Không nên viết bất kỳ nội dung riêng tư nào trong email của công ty. Không nên để lại cho anh ta một mẩu giấy nhỏ ở những nơi mà người khác có thể nhìn thấy, thậm chí cũng không được để lại ở những nơi chỉ anh ấy mới có thể nhìn thấy. Chỉ có những thời gian không làm việc và không ở nơi làm việc, bạn mới có thể làm như vậy.

Không nên thảo luận với đồng nghiệp khác về mối quan hệ giữa các bạn, cũng đề nghị anh ấy không nói với bất kỳ ai. Không nên để ảnh của các bạn trên bàn, hoặc tất cả những thứ có liên quan đến hai người. Không nên ôm, hôn, nắm tay trước mặt bất kỳ người nào có liên quan đến công việc.

Tất cả những điều “không nên” này đều giúp đảm bảo cho sự phát triển tốt đẹp của sự nghiệp cũng như mối quan hệ của các bạn. Phải để cho mối quan hệ của các bạn được phát triển tự nhiên, chứ không phải luôn cảm thấy áp lực dưới ánh mắt của mọi người.

Làm thế nào khi bị sếp quấy rối tình dục?

Vâng, đôi khi cách quan tâm của đàn ông khiến bạn khó chịu. Năm 2010, Chủ tịch tập đoàn đào tạo Sơn Mộc bị bắt vì cưỡng hiếp nhân viên của mình, ngay lập tức một bạn đọc hỏi tôi làm thế nào để đối phó với tình huống bị quấy rối tình dục.

Phản ứng đầu tiên của tôi là: “Không, tôi không muốn nói về điều này.” Bởi vì làm một chuyên gia tư vấn tuyển dụng, khách hàng của tôi – những CEO và Giám đốc nhân sự của các công ty luôn rất nhạy cảm với vấn đề quấy rối tình dục. Đề cập đến vấn đề này sẽ đắc tội với khách hàng, và dĩ nhiên đây không phải là một động thái khôn ngoan.

Nhưng sau đó tôi vẫn làm một số điều tra, phát hiện ra hiện tượng quấy rối tình dục rất phổ biến trong công sở Trung Quốc. 20 năm trước, chính bản thân tôi cũng từng bị quấy rối. Vì vậy, tôi thấy thật may mắn khi đã tích lũy được sức ảnh hưởng của mình trong sự nghiệp đến ngày nay, nếu giờ tôi không xuất đầu lộ diện, công khai thảo luận về vấn đề này, thì ai sẽ làm đây?

Sau đó, tôi lại bắt đầu cân nhắc nên viết những gì. Cuối cùng, tôi vội vã viết một bài blog, đưa ra một số phương án giải quyết chưa hoàn hảo và gửi nó đi vào kỳ nghỉ cuối tuần, nghĩ rằng có lẽ nó sẽ lặng lẽ thoát khỏi sự chú ý của độc giả.

Nhưng sau đó, người dẫn chương trình phỏng vấn Today trong chuyên mục Beyond Beijing của Đài Phát thanh quốc tế Trung Quốc Hứa Khâm Đạc, người dẫn chương trình Crossover của kênh tin tức CCTV Lý Tiểu Quân, đã liên tiếp quyết định dành toàn bộ thời gian của chương trình để làm một cuộc thảo luận về vấn đề quấy rối tình dục, và hỏi tôi có đồng ý làm khách mời không.

Tôi hoàn toàn không muốn xây dựng cho mình hình tượng của một “chuyên gia về quấy rối tình dục”, nhưng ngay đến cả hai phương tiện truyền thông chính thống có sức ảnh hưởng như vậy cũng sẵn sàng tổ chức thảo luận công khai về chủ đề này, điều đó đã khiến tôi được khích lệ rất lớn. Cho nên tôi đã đồng ý làm khách mời. Độc giả quan tâm có thể nhấp vào liên kết phương tiện truyền thông trên blog www.globalrencai.com của tôi để nghe và xem hai chương trình này.

Sau khi hai chương trình này phát sóng, tôi nhận được rất nhiều thông tin phản hồi, trong đó, những lời tri ân của những khán giả đã hoặc đang bị quấy rối tình dục khiến tôi rất cảm động.

Trong chương trình của Đài Phát thanh quốc tế Trung Quốc, luật sư bảo vệ quyền lợi phụ nữ Trương Vỹ Vỹ đã chia sẻ vụ án quấy rối tình dục đầu tiên mà người bị hại thắng kiện, tòa án phán quyết sếp của cô phải bồi thường cho cô 3.000 nhân dân tệ, nhưng sau đó cô lại bị đuổi việc.

Về vấn đề này, tôi có cảm xúc lẫn lộn. Một mặt, tôi tin tưởng luật sư Trương cùng các luật sư khác đã không màng khó khăn để bảo vệ lợi ích của phụ nữ Trung Quốc, chúng ta đều có sự cảm kích to lớn đối với họ, những người đang dẫn dắt xã hội này tiến tới sự công bằng thực sự.

Mặc khác, kết quả của vụ án này tuy đứng về phía người bị hại, nhưng vẫn không thể gọi là thắng lợi được. Khoản bồi thường mà cô ấy nhận được rất nhỏ, vốn không thể bù đắp cho những tổn thất đối với sự nghiệp của cô ấy, càng không có bất kỳ tác dụng răn đe nào đối với những kẻ quấy rối chưa lộ diện khác. Tôi cho rằng sự kiện này mang đến cho chúng ta bài học rằng, chúng ta phải nỗ lực hơn nữa, đấu tranh với các hành vi lạm dụng phụ nữ; và nếu nó đã thực sự xảy ra, chúng ta cũng phải học cách tự bảo vệ mình.

Tôi đã từng bị quấy rối. Lúc đó tôi mới vào làm, kẻ quấy rối là giám đốc điều hành của công ty đó. Chỉ cần thấy tôi đang làm việc một mình, là hắn liền lẻn đến từ phía sau, vừa hôn vừa liếm lên tai và cổ tôi. Tôi còn nhớ rất rõ cái cảm giác căng thẳng và bất lực của tôi mỗi khi đi làm. Cách duy nhất mà tôi biết lúc đó là nhanh chóng tìm một công việc khác, rời khỏi công ty này. Tôi cũng đã làm như vậy. May mắn là sự quấy rối này đã không phát triển thành bạo lực, nhưng đến giờ mỗi lần nghĩ lại tôi vẫn còn rùng mình ớn lạnh.

Ngày nay, đối với vấn đề quấy rồi tình dục, đã có một số quy chế chính sách, nhưng thực tế lại là một chuyện hoàn toàn khác. Về vấn đề quấy rối tình dục, quy chế chính sách của các CEO và Giám đốc nhân sự là: “Nếu bạn bị quấy rối, phải báo cáo lên phòng nhân sự của công ty.” 

Nhưng trên thực tế, việc báo cáo mình bị quấy rối thường sẽ càng gây bất lợi cho chính người bị hại. Và trên điểm này, công ty nước ngoài chưa chắc đã làm tốt hơn công ty Trung Quốc. Ở Bắc Kinh, một nhà tư vấn quản lý nổi tiếng từng hợp tác với rất nhiều công ty cả trong và ngoài nước cho rằng:

Nếu một nhân viên nữ đến phòng nhân sự để phản ánh tình hình, công ty thường sẽ bảo vệ cấp trên và lạnh nhạt với cô ấy. Rất có thể, nữ nhân viên này sẽ phải chịu thiệt thòi trong nghề nghiệp mưu sinh. Hơn nữa, một khi nữ nhân viên công khai công bố sự việc này, các ông chủ khác cũng sẽ không muốn thuê cô ấy nữa, vì cô ấy sẽ bị xem là một phần tử gây rối.

Phân tích này thực sự đủ điềm tĩnh. Bởi đây là chủ đề nhạy cảm, bạn tôi muốn tôi giữ bí mật tên và công ty của anh ấy.

Thật không may, quấy rối tình dục thường chỉ là vấn đề phát sinh lúc nào, chứ không phải là có phát sinh hay không. Theo báo cáo năm 2005 của một cơ quan truyền thông chính thức Trung Quốc, chỉ có 21% phụ nữ nói mình chưa từng là nạn nhân của nạn quấy rối tình dục. Người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Trung tâm dịch vụ tư vấn pháp lý cho phụ nữ Bắc Kinh Quách Kiến Mai đã nói như sau:

Tình hình quấy rối tình dục nơi công sở thực sự rất phổ biến và nghiêm trọng. Pháp luật Trung Quốc hiện tại vẫn chưa hoàn thiện, chỉ đưa ra nguyên tắc “cấm quấy rối tình dục” nhưng lại thiếu các biện pháp thực hiện cụ thể, cho nên đó vẫn là một khoảng trống chưa được lấp đầy. Phụ nữ gặp phải tình huống này nhất định phải cố gắng tự bảo vệ mình, ví dụ như nghiêm khắc từ chối, chú ý bảo tồn các bằng chứng như ghi âm, thư từ, thông tin, nhân chứng, lời khai… Như vậy sẽ tiện cho việc xử lý sau này.

Nếu bạn bị quấy rối tình dục, mà quản lý phòng nhân sự lại là người khá công minh và có thẩm quyền, tôi kiến nghị bạn hãy báo sự việc với người quản lý này. Nhưng trên thực tế, bạn thường sẽ không tìm được một người như vậy. Cho nên, tôi kiến nghị bạn phải tập trung vào việc tìm cách nào để chấm dứt việc quấy rối, nhưng lại không gây tổn hại cho sự nghiệp của mình. Dưới đây là bài blog Không cần báo cáo việc bị quấy rối tình dục trong blog nghề nghiệp của Penelope Trunk. Tôi không thể nói rằng mình hoàn toàn đồng ý với quan điểm này:

• Công khai nói chuyện với người quấy rối bạn, chỉ ra một cách cụ thể, rõ ràng những hành vi đó khiến bạn khó chịu, nói với anh ta rằng bạn không muốn báo cáo sự việc này lên phòng nhân sự. Anh ta cũng không muốn điều này, vì dù có tự cao tự đại đến mấy, anh ta cũng sẽ không muốn cùng chết chìm trong dư luận với bạn.

• Chỉ rõ vị trí đàm phán của bạn, quy định điều kiện cao một chút. Hãy để anh ta chuyển bạn đến một vị trí tốt hơn, đổi một quản lý mới, hoặc giúp bạn tìm một công việc mới tốt hơn.

• Nếu tình thế bất lợi cho bạn, bạn không có con bài để thương lượng, hãy tìm một công việc mới, sau đó mới rời khỏi công ty này – nhất định phải thực hiện theo trình tự này, vì như vậy bạn sẽ chủ động hơn.

• Ngay cả khi cách này sẽ làm bạn mất chức, nhưng bạn vẫn phải dùng để tự bảo vệ mình: Báo cáo việc bị quấy rối với phòng nhân sự hoặc giám đốc công ty, thậm chí là với cảnh sát.

Bất lực chịu đựng một mình những điều xảy ra với bạn, điều này rõ ràng là không công bằng. Từ góc độ một chuyên gia săn đầu người, tôi hoàn toàn không muốn đưa ra lời khuyên hãy chấp nhận sự lạm dụng, đối với việc xây dựng một doanh nghiệp vĩ đại và phát triển bền vững, điều này chỉ có hại mà không có lợi. Nhưng thế giới mà chúng ta đang sống vẫn chưa phát triển đến mức chúng ta có thể tin tưởng các chủ doanh nghiệp đều có thể chủ trì công đạo trước vấn đề quấy rối tình dục, cũng không thể khiến chúng ta tin rằng, rất nhiều phụ nữ Trung Quốc khi đứng trước nạn quấy rối tình dục đều có thể được pháp luật bảo vệ.

Cho nên, dù tôi rất tiếc khi phải nói những lời này, nhưng trên thực tế, nếu như bạn bị quấy rối tình dục, cách xử lý tốt nhất có lẽ nên giống như tôi nhiều năm trước, im lặng rời khỏi công ty đó.

Ở Mỹ, nguyên nhân quan trọng nhất khiến hiện tượng quấy rối tình dục nơi công sở giảm đi đáng kể đó là: Khi quấy rối tình dục xảy ra, công ty phải chịu trách nhiệm liên đới, hơn nữa trong hai thập kỷ qua đã xảy ra một số vụ án giật gân liên quan đến lãnh đạo cao cấp của các công ty, với những số tiền bồi thường khổng lồ, điều này đã thúc đẩy các công ty thực hiện cải chính nội bộ. Nhưng ở Trung Quốc, sau khi người bị hại báo cáo bị quấy rối tình dục, thì chỉ có bản thân người bị hại phải chịu trách nhiệm đối với hành vi đó. Với việc Tống Sơn Mộc bị kết án tù, tôi cảm thấy rất vui mừng và hy vọng rằng, bước tiếp theo của chính phủ Trung Quốc là phải bắt công ty chịu trách nhiệm liên đới đối với tội danh quấy rối tình dục của các lãnh đạo.

Tôi tin rằng “chính sách củ cà rốt và cây gậy” có thể thúc đẩy các công ty tự động ngăn chặn việc phát sinh quấy rối tình dục. “Chính sách cây gậy”, tức là tố tụng pháp lý, đương nhiên nó rất quan trọng, nhưng nếu nhìn xa hơn một chút, tôi tin rằng, những công ty có thành tựu xuất sắc trên thị trường sẽ là những công ty có thể tuyển mộ và giữ được chân những nhân tài ưu tú, và những nhân tài ưu tú này sẽ không bao giờ lựa chọn những môi trường làm việc tồn tại hành vi lạm dụng.

Trên thế giới này có rất nhiều chuyện đáng làm, bạn hoàn toàn không cần phải ở lại một công ty có kẻ quấy rối bạn. Trên thế giới này có rất nhiều người xem trọng việc mình có một môi trường làm việc tôn trọng phụ nữ hay không. Gặp được những người như vậy, hãy cùng làm việc với họ. Sau đó hãy tích lũy sức mạnh trong công việc, cùng tạo dựng một môi trường làm việc mà bạn ưa thích. Nếu chúng ta tận tâm tận lực xây dựng văn hóa công sở lành mạnh, chúng ta sẽ có thể xây dựng và dẫn dắt công ty lớn mạnh trong tương lai.