Đâu đây se sẽ những tiếng động, tiếng những con người đang thức tỉnh: thức tỉnh để thấy những triển vọng của thế giới trong thời điểm chuyển giao nhạy cảm, thức tỉnh theo tiếng gọi của tổ tiên và của các thế hệ tương lai, tiếng gọi thức tỉnh.

— Liên minh Xu thế mới

Chiếc taxi từ Verona lao nhanh giữa những dòng xe, vượt những dãy tường đá cổ và băng qua các cổng ra vào thành phố. Chỉ trong vài phút chúng tôi đã bỏ lại sự náo nhiệt, hối hả của phố phường Italia để đến với làn hơi thở thơm mùi đất của miền đồng quê, men theo những con đường dốc, hẹp, ngoằn ngoèo nối những ngôi làng tuyệt đẹp của vùng đồi núi Italia để đến với một khu trú ẩn cách đó hai giờ xe chạy tại Cadine, một thị trấn nhỏ vùng cao, náu mình giữa những dãy núi. Bầu trời nhuộm một mầu xanh thẫm. Những dãy núi nổi bật trên nền trời trong vắt. Khi tôi đến nơi và bắt đầu gặp gỡ các bạn đồng sự mới, lòng tôi dấy lên cảm giác háo hức, mong chờ một sự kiện đặc biệt to lớn nào đó sắp diễn ra. Chúng tôi đến để nói chuyện với Đức Đạt Lai Lạt Ma.

Đó là thời điểm đầu mùa hè năm 2001, khi tôi được mời tham dự Synthesis Dialogue (Cuộc Đối thoại Tâm giao), nơi hội tụ của 30 người, tất cả đều là những nhà hoạt động xã hội toàn cầu, lãnh tụ tôn giáo, những chuyên gia tâm linh. Cuộc gặp gỡ này nhằm gắn kết chúng tôi với nhau, với Đức Ngài và với thực trạng của thế giới.

Ba mươi thành viên tham gia đều là những nhà lãnh đạo ở cấp quốc tế và cả địa phương, đến từ khắp nơi trên thế giới, với cùng một cam kết cống hiến cho tiềm năng và năng lực tinh thần của con người. Mỗi người trong số họ đều tham gia ở một khía cạnh nào đó trong công cuộc xóa bỏ những bất công và khổ đau mà con người phải chịu đựng. Họ là những chiến sĩ chiến đấu dưới chiến hào, đối mặt với chiến tranh, đói nghèo, bạo lực và sự áp bức, có những lúc ở quy mô vô cùng to lớn. Đã có những thành viên phải chịu tù đầy, tra tấn mà vẫn kiên trì và quyết tâm hơn bao giờ hết nhằm tạo ra tiến bộ, đổi thay. Ở giữa những con người này tôi cảm thấy mình thật bé nhỏ.

Chúng tôi gặp mặt nhau vài ngày trước khi Đức Ngài tới. Chúng tôi cùng nhau chia sẻ những câu chuyện về đời mình và cùng tĩnh tâm suy ngẫm. Chúng tôi cùng tản bộ trên núi và cùng cất lên tiếng hát. Giữa chúng tôi đã hình thành một mối tâm giao sâu sắc khiến mỗi người đều tôn trọng, yêu thương lẫn nhau, và cho đến thời điểm mà Đức Đạt Lai Lạt Ma cùng các nhà sư và học giả xứ Tây Tạng tới thì chúng tôi đã có thể cùng làm việc và trò chuyện với nhau thật hài hòa, hiệu quả.

Trước khi Đức Ngài tới, cuộc gặp của chúng tôi đã vô cùng sôi nổi và hữu ích. Tuy nhiên, khi Ngài cùng sự hiện diện “linh thiêng” của mình tham gia vào cuộc đối thoại, mọi thứ được nâng lên một nấc thang mới. Dường như, mỗi chúng tôi đều tách mình ra khỏi “câu chuyện” cá nhân hay “tấn kịch đời” của bản thân để chứng kiến cả thế giới, thay vì cứ lún sâu vào những vấn đề còn đang bức xúc của nó. Trong cuộc nói chuyện, chúng tôi không đề cập lướt qua các vấn đề thế sự, mà đi sâu nhìn nhận chúng toàn vẹn. Đức Ngài đã kể về sự áp bức tàn nhẫn và bi thảm mà người dân của Ngài phải chịu đựng dưới chính quyền Trung Quốc, và những đòn tra tấn tàn bạo giáng lên những người Tây Tạng còn lại trong lãnh thổ Tây Tạng – Trung Quốc. Câu chuyện về lần thoát chết trong ngàn cân treo sợi tóc khỏi quân Trung Quốc khi còn là một thiếu niên của ngài chúng tôi ai cũng đã biết. Đức Ngài là người không xa lạ với gian khổ, áp bức, bất công và đau đớn.

Tuy nhiên, điều hiện lên rõ nét trong những cuộc hội thoại của chúng tôi chính là sự tâm giao, một sự đồng tâm rằng thế giới của chúng ta đang thức tỉnh, rằng xu thế đang xoay chiều. Chúng tôi cảm nhận và thấy đằng sau những thống kê đáng báo động về sự xuống cấp của môi trường, sự leo thang của chiến tranh, bạo lực, sự chà đạp lên nhân quyền, sự hoành hành của đại dịch AIDS cùng nhiều bệnh dịch khác, và sự khổ cực của cảnh nghèo nàn tràn lan, tận sâu trong nền tảng, một điều gì đó vô cùng căn bản đang cựa mình thay đổi. Những giả định cũ và sai lệch đang dần được loại bỏ, thay vào đó là một năng lực tinh thần, một làn sóng xúc cảm và biến đổi tinh thần đang sục sôi khắp nơi, thậm chí còn mạnh mẽ hơn, kiên định hơn, và vững chắc hơn cả những thử thách chúng ta đang phải đối mặt.

Mặc dù mỗi người trong chúng tôi gọi điều này bằng một cái tên khác nhau, chúng tôi hiểu rằng tất cả đều cùng nói tới một khái niệm. Đối với tôi, đó là điểm khởi đầu cho sự tan rã của sự thiếu thốn trong cái thế giới bạn-hoặc-tôi mà nó tạo ra, một thế giới có thể hủy diệt chúng ta trong mối quan hệ với tiền bạc. Đó là dấu hiệu tan rã của sự trì trệ gây ra bởi sự thiếu thốn, của những hiểu lầm tai hại về chân lý, về sự ngay thẳng của cuộc sống, mà nó mang lại, cùng với những tiền đề bất ổn của nó. Chúng tôi cùng nhất trí rằng có một viễn cảnh đang ngày càng rõ rệt để thế chỗ cho thế giới kia; đó là cái thế giới bạn-và-tôi mà Buckminster Fuller đã tiên đoán từ nhiều năm trước. Đó là nơi bạn và tôi cùng sống trong bối cảnh và chân lý về sự đầy đủ, sự đầy đủ đích thực cho tất cả mọi người ở khắp mọi nơi; một thế giới dành cho tất cả chúng ta, nơi không ai hoặc điều gì bị gạt ra rìa; một thế giới trong đó tình đoàn kết thế chân cho sự bố thí, một thế giới nơi mà ước mơ của người này không phải là tai họa của người khác, mà ước mơ là cho tất cả mọi người; một thế giới nơi chúng ta tôn trọng và tuân theo “uy lực” sáng suốt và nhân từ của Tự nhiên; một thế giới nơi tình yêu tiền bạc được chuyển thành cách sử dùng tiền bạc để thể hiện tình yêu.

Chúng tôi ngồi thành vòng tròn trong khi Đức Ngài lắng nghe từng người một, và Ngài đàm đạo với chúng tôi, cùng chúng tôi nghiền ngẫm lại bản chất những mối cam kết của mỗi người trong bối cảnh hiện nay. Ngài nói đến khát khao của toàn nhân loại được hạnh phúc và không phải chịu khổ đau, và rằng một cuộc sống hợp với luân thường đạo lý sẽ trở thành một cuộc sống trọn vẹn đích thực. Trong mối quan hệ của chúng ta với tiền bạc, Ngài nói rằng nếu chúng ta mang theo mình quan niệm linh thiêng về sự đầy đủ, chúng ta sẽ tạo nên một mối quan hệ đích thực và hợp luân thường đạo lý đối với tiền bạc, khi đó mối quan hệ này sẽ nảy nở, phát triển và tự nhân rộng giá trị của nó.

Với sự hiện diện của Đức Ngài trong cuộc đối thoại của tôi cùng các đồng sự, tôi đã nhận thấy điều mà tôi chưa từng thấy. Tôi cảm nhận được nó, hoàn toàn theo bản năng, theo tự nhiên, một xúc cảm sâu lắng. Tôi lại nhớ đến một câu châm ngôn của Teilhard de Chardin được biết từ nhiều năm trước: “Chúng ta không phải là những con người với trải nghiệm tinh thần, mà là những thực thể tinh thần với trải nghiệm của con người.”

Đối diện với Đức Đạt Lai Lạt Ma, tôi cảm nhận được mình như một thực thể tinh thần, đang có những trải nghiệm con người. Cuộc gặp gỡ kín, và bản thân Đức Đạt Lai Lạt Ma đã tạo nên một không gian vật chất, tinh thần và trí tuệ đem đến sự khai sáng và suy ngẫm. Hiện lên rõ nét từ cuộc tâm giao đó là những trải nghiệm sâu sắc hơn, tuyệt vời hơn về chân lý, và sự hồi sinh của những cam kết. Bài học sâu sắc trong những ngày ngắn ngủi đó vẫn thường hiện về trong tâm trí tôi, và giờ đây lại càng rõ nét khi tôi suy ngẫm về những trải nghiệm con người trong chúng ta, và rằng một trong những yếu tố đặc trưng, rõ nét nhất khi dấn thân vào trải nghiệm con người chính là cuộc vật lộn, thách thức, và tương tác của chúng ta với tiền bạc. Như bao lần trước, tôi lại thấy, và lần này thì càng rõ nét hơn, rằng tiền – cái vũ đài của cuộc sống luôn luôn lôi kéo và hấp dẫn con người – có thể trở thành đồng minh lớn nhất của chúng ta trong quá trình biến đổi bản thân và biến đổi cái thế giới mà chúng ta đang sống.

Tiền có mặt ở khắp nơi, vượt qua mọi biên giới, ngôn ngữ và nền văn hóa. Tiền, cũng như nước, tuôn chảy róc rách trên các tầng bậc của cuộc sống. Chứa đựng trong nó có thể là tình yêu hoặc nỗi sợ của con người. Nó có thể nhấn chìm con người trong cảm giác mê muội của quyền lực. Nó có thể ấp ủ và nuôi dưỡng những nguyên tắc của sự tự do, tính cộng đồng, và sự chia sẻ. Tiền một mặt khẳng định, mặt kia lại hạ thấp hoặc hủy hoại cuộc sống. Nó không xấu mà cũng không tốt; nó chỉ là một công cụ. Chúng ta đã phát minh ra nó, và tuy nó thuộc về lĩnh vực trải nghiệm của con người, nó có thể được sử dụng dưới sự dẫn đường chỉ lối của những khao khát và mê say trong tâm hồn ta.