Lại nói, Tào Phi thấy hai người đàn bà kêu khóc, rút gươm toan chém, chợt thấy một đám
hồng quang chói lọi trước mắt, liền chống gươm hỏi:
– Chúng bay là người nào?
Một người thưa:
– Thiếp là Lưu thị, vợ Viên tướng quân.
Phi lại hỏi:
– Người con gái này là ai?
Lưu thị thưa:
– Nó là Chân thị, vợ con trai thứ của tôi là Viên Hy. Chồng nó ra trấn ở U Châu, nó không
chịu đi xa, nên ở lại đây.
Phi kéo người con gái ấy lại gần, thấy đầu bù mặt nhọ. Phi lấy vạt áo lau mặt, lộ rõ màu da
trắng như ngọc, mặt đẹp như hoa, có vẻ nghiêng thành nghiêng nước.
Phi liền nói với Lưu thị:
– Ta là con cả Tào thừa tướng, xin bảo toàn gia đình nhà ngươi, nàng cứ yên tâm đừng lo sợ.
Nói rồi, cầm gươm ngồi trên nhà canh giữ.
Tào Tháo thống lĩnh binh tướng kéo vào Ký Châu. Vừa đến cửa thành, Hứa Du tế ngựa tới
gần, lấy roi trỏ vào cửa thành bảo Tháo:
– Không có ta, làm sao A Man vào được cửa này!
Tháo cười ầm lên. Các tướng ai cüng bất bình.
Tháo đển cửa phủ Thiệu, hỏi:
– Có ai đã vào đây không?
Tướng canh cửa thưa:
– Có thế tử ở trong ấy.
Tháo gọi ra quở mắng. Lưu thị ra lạy mà kêu rằng:
– May nhờ có thế tử, nhà thiếp mới được an toàn. Thiếp xin dâng Chân thị để nâng khăn sửa
túi, hầu hạ thế tử.
Tháo sai gọi ra, Chân thị sụp xuống lạy, Tháo xem mặt và nói:
– Thực xứng đáng làm dâu ta!
Liền bảo Tào Phi nhận Chân thị làm vợ.
Bình định xong Ký Châu, Tháo ra tận mộ Viên Thiệu tế viếng quỳ lạy khóc lóc rất bi thương,
rồi ngoảnh lại bảo các tướng rằng:
– Khi xưa, ta với Bản Sơ cùng khởi binh, Bản Sơ hỏi rằng: “Nếu việc không thành, thì nên
tính mặt nào?”. Ta mới hỏi lại: “Ý túc hạ định làm sao?”. Bản Sơ đáp: “Ta đây, mặt nam giữ
Hà Bắc, ngăn lấy Yên, Đại, mang cả quân lính vùng sa mạc, hướng về nam để tranh thiên hạ,
liệu việc có xong không?”. Ta đáp: “Ta dùng tài trí trong thiên hạ, lấy đạo nghĩa để phòng
ngự, làm thế nào cüng được cả!”. Lời ấy vẫn còn văng vẳng bên tai, nay Bản Sơ đã mất, ta
không thể không rơi nước mắt.
Mọi người đều cảm động.
Tháo sai lấy vàng lụa, lương gạo cấp cho Lưu thị, rồi hạ lệnh:
– Dân Hà Bắc gặp tai nạn chiến tranh, năm nay miễn cả sưu thuế.
Rồi dâng biểu về triều, Tháo tự lĩnh chức Ký Châu mục.
Một hôm Hứa Chử cưỡi ngựa vào cửa đông vừa hay gặp Hứa Du. Du gọi Chử bảo rằng:
– Các ngươi không có ta, làm sao được đi vào cửa này?
Chử nổi giận mắng rằng:
– chúng ta vào sanh ra tử, xông pha tên đạn, cướp được thành trì, sao ngươi dám nói láo?
Du mắng:
– Các ngươi là đồ sát phu không dám đếm xỉa!
Chử giận lắm, rút gươm chém Hứa Du, xách đầu vào trình Tào Tháo:
– Nó vô lễ nên tôi giết đi!
Tháo nói:
– Tử Viễn là bạn cü của ta, cho nên nói đùa như vậy, sao ngươi lại giết?
Tháo trách mắng Hứa Chử thậm tệ rồi sai an táng cho Hứa Du rất tử tế.
Tháo lại sai người đi tìm hỏi những hiền sĩ ở Ký Châu. Dân nói:
– Ở đây có quan kỵ đô úy Thôi Diệm, tự là Quý Khuê người ở Đông Vü Thành, quận Thanh
Hà. Trước đã mấy lần bày mưu cho Viên Thiệu. Thiệu không dùng nên cáo ốm về ở nhà.
Tháo lập tức cho triệu Thôi Diệm, cử làm biệt giá tòng sự trong châu. Tháo nhân hỏi:
– Hôm qua xem sổ hộ tịch châu này, tổng cộng có ba mươi vạn dân, có thể gọi là châu lớn.
Diệm thưa:
– Hiện nay thiên hạ chia xẻ, chín châu tan nát, hai anh em họ Viện tranh giành nhau, dân
Châu Ký phơi xương nhan nhản ở ngoài đồng. Thừa tướng chưa kịp hỏi thăm phong tục,
cứu kẻ lầm than, đã vội tính ngay sổ hộ khẩu, thì dân còn trông mong gì?
Tào Tháo nghe nói thay đổi nét mặt và tạ lỗi, đãi Diệm làm thượng khách.
Bình định xong Ký Châu, Tháo sai người dò la tin tức Viên Đàm.
Lúc ấy, Đàm mang quân đi cướp bóc các vùng Cam Lăng, An Bình, Bột Hải và Hà Giang,
nghe tin Viên Thượng thua chạy vào Trung sơn, liền đem quân đuổi đánh. Thượng mất tinh
thần, chạy sang U Châu với Hiên Vy. Bao nhiêu quân lính đều hàng Đàm. Đàm có ý muốn
đánh lấy lại Ký Châu.
Tháo sai người gọi Đàm, Đàm không đến. Tháo giận lắm, đưa thư cắt đứt lời hứa gả con gái
khi trước, rồi thống lĩnh đại quân kéo thẳng đến Bình Nguyên.
Đàm thấy Tháo dẫn đại quân đến, sang cầu cứu Lưu Biểu. Biểu mời Huyền Đức đến bàn,
Huyền Đức nói:
– Tào Tháo đã phá được Ký Châu, uy thế đang mạnh. Không bao lâu nữa, anh em họ Viên sẽ
bị Tào Tháo bắt hết, cứu cüng vô ích. Vả Tháo vẫn có ý chiếm cả Kinh, Tương, ta phải dưỡng
sức quân để phòng thủ không nên kinh động.
Biểu nói:
– Thế thì từ chối làm sao?
Huyền Đức nói:
– Nên viết thư cho hai anh em họ Viên, dùng lời lẽ khéo léo để từ chối.
Biểu nghe theo, lập tức viết thư, trước hết gửi cho Viên Đàm. Trong thư đại ý nói:
“Người quân tử lánh nạn, không bao giờ đặt chân lên đất kẻ thù. Trước đây, nghe tin ngài
quỳ gối hàng Tào, theo tôi, đó là quên cả thù của ông cha, bỏ cả tình tay chân thân thiết và
để lại cái nhục cho đồng minh. Nếu Ký Châu (chỉ Viên Thượng) không hòa thuận, ta cüng
phải hết sức giúp đỡ. Đợi khi công việc xong rồi, hay dở thế nào đã có thiên hạ bình nghị, hà
chẳng cao nghĩa lắm ru!”.
Lại gửi cho Viên Thượng nói:
“Thanh Châu (chỉ Viên Đàm) tính nóng nảy, không biết phải trái. Ngài nên trừ Tào Tháo
trước để rửa hận cho cha. Công việc hoàn thành rồi sẽ tính đến những chuyện nhỏ, há chẳng
hay lắm sao? Nếu không tỉnh ngộ thì chẳng khác gì hai con Hàn Lư và Đông Quách, tranh
mồi nhau, rút cục chỉ người đi săn là được lợi”.
Đàm được thư của Biểu, biết Biểu có ý không cứu, lại tự liệu sức mình không địch nổi Tháo,
liền bỏ Bình Nguyên, chạy sang giữ Nam Bì.
Tháo đuổi theo đến Nam Bì.
Bấy giờ đang mùa đông, tiết trời giá lạnh, nước sông thành băng, thuyền lương không sao
đi được. Tháo hạ lệnh bắt dân phu ra phá băng và kéo thuyền.
Dân nghe tin, bỏ trốn sạch. Tháo giận lắm, định bắt đem chém. Trăm họ thấy thế phải đến
trại đầu thú, Tháo nói:
– Nếu không giết chúng bay thì hiệu lệnh của ta không nghiêm, mà giết thì lòng ta không nỡ.
Thôi chúng bay nên trốn cả vào trong núi đi, chớ để cho quân ta bắt được.
Trăm họ đều ứa nước mắt mà đi.
Viên Đàm đem quân ra đánh nhau với quân Tào. Hai bên dàn trận. Tháo cưỡi ngựa giơ roi
trỏ vào Đàm mắng rằng:
– Tao hậu đãi mày như thế, sao mày dám thay lòng đổi dạ?
Đàm nói:
– Mày xâm phạm bờ cõi tao, cướp thành trì của tao, quyến rü vợ con tao, còn trách tao đổi
dạ à?
Tháo giận lắm, sai Từ Hoảng ra. Đàm gọi Bành An tiếp chiến. Chưa được vài hiệp, Hoảng
chém An chết lăn xuống ngựa.
Quân Đàm thua chạy, rút vào Nam Bì. Tháo sai quân bao vây bốn mặt. Đàm hoảng sợ, sai
ngay Tân Bình ra trại Tháo xin hàng.
Tháo nói:
– Viên Đàm tráo trở, không thể tin được. Em ngươi là Tân Tỷ ta đã trọng dụng rồi, chi bằng
ngươi cüng ở lại đây với ta.
Bình thưa:
– Thừa tướng lầm rồi. Tôi nghe nói: Chúa sang trọng thì bầy tôi vẻ vang, chúa lo âu thì bầy
tôi nhục nhã. Tôi thờ họ Viên đã lâu, nay sao nỡ bỏ?
Tháo biết không lưu được, cho về, Bình về gặp Đàm nói:
– Tào Tháo không cho hàng.
Đàm mắng rằng:
– Em mày hiện đương thờ Tào Tháo. Hay là mày cüng muốn phản tao nốt hay sao?
Bình nghe nói, tức đầy ruột, uất lên, ngã gục xuống đất.
Đàm sai vực dậy, được một lát thì chết. Đàm bấy giờ mới hối, Quách Đồ bảo Đàm rằng:
– Ngày mai nên bắt cả trăm họ đi trước, quân lính theo sau, quyết một trận sống mái với
Tào.
Đàm nghe lời, đang đêm bắt toàn dân Nam Bì chuẩn bị gươm giáo chờ lệnh.
Sáng hôm sau, bốn cửa thành mở toang, nhân dân đi trước, quân đi sau, hò reo ầm ĩ, ùn ùn
kéo ra, thẳng đến trại Tào. Hai bên đánh nhau từ giờ thìn đến giờ ngọ, chưa phân thắng bại,
người chết đầy đồng.
Tháo thấy chưa giành được toàn thắng, liền gò ngựa chạy lên núi khua trống. Tướng sĩ thấy
vậy, ai cüng gắng sức tiến lên.
Quân Đàm thua to. Nhân dân bị giết không biết bao nhiêu mà kể. Tào Hồng tả xung hữu đột,
gặp ngay Viên Đàm, múa dao chém lia lịa. Viên Đàm bị Tào Hồng giết chết tại trận.
Quách Đồ thấy trận thế rối loạn, vội rút vào thành. Nhạc Tiến trông thấy, giương cung đặt
tên bắn một phát, Quách Đồ chết cả người lẫn ngựa.
Tháo đem quân vào Nam Bì, vỗ yên trăm họ. Chợt có một toán quân kéo đến, đó là Tiêu Súc
và Trương Nam, hai bộ tướng của Viên Hy.
Tháo tự dẫn quân nghênh chiến. Hai người trở giáo cởi giáp đầu hàng.
Tháo đều phong cho tước hầu.
Tiếp đó tên tướng giặc ở núi Hắc Sơn là Trương Yên, cüng dẫn mười vạn quân đến quy
thuận, được phoang làm Bình bắc tướng quân.
Tháo sai đem bêu đầu Viên Đàm và ra lệnh kẻ nào cả gan đến khóc thì chém.
Đầu Đàm treo ngoài cửa bắc. Có một người đội mü vải, mặc đồ tang đến khóc thê thảm.
Lính canh bắt nộp Tào Tháo, Tháo hỏi ra là biệt giá Vương Tu, vì can Viên Đàm bị Đàm đuổi
về. Nay được tin Đàm chết, vội đến khóc viếng.
Tháo hỏi:
– Ngươi không biết lệnh ta à?
Tu thưa:
– Biết chớ.
– Tháo hỏi:
– Ngươi không sợ chết à?
Tu thưa:
– Tôi đã vâng mệnh ra giúp chúa, nay chúa chết mà không khóc thật là phi nghĩa. Sợ chết
quên cả nghĩa thì còn đáng đứng trên thế gian sao! Nếu được chôn cất cho Đàm, dẫu chết tôi
cüng không oán hận gì.
Tháo nói:
– Đất Hà Bắc thật nhiều nghĩa sĩ, tiếc rằng họ Viên không biết dùng người. Nếu biết dùng thì
ta đâu dám nhòm ngó miền này!
Liền sai chôn cất Viên đàm, rồi đãi Tu làm thượng khách và cho làm Tư kim trung lang
tướng. Nhân tiện hỏi Tu:
– Nay Viên Thượng đã theo Viên Hy, muốn đánh thì dùng mẹo gì?
Tu không trả lời.
Tháo nói:
– Thật là trung thần.
Tháo hỏi Quách Gia, Gia nói:
– Nên sai Tiêu Súc và Trương Nam là bọn hàng tướng của họ Viên đi đánh.
Tháo nghe lời, một mặt sai ngay Tiêu Súc, Trương Nam, Lã Khoáng, Lã Tường, Mã Diên và
Trương Dĩ, ai nấy dẫn binh mã của mình, chia làm ba đường đánh U Châu. Một mặt, sai Lý
Điển, Nhạc Tiến hợp với Trương Yên sang Tinh Châu đánh Cao Cán.
Nói về Viên Thượng, Viên Hy được tin quân Tào kéo đến liệu địch không nổi liền bỏ thành,
chạy sang Liêu Tây, theo Ô Hoàn.
Thứ sử U Châu là Ô Hoàn Súc, hợp các quan lại ở U Châu, uống máu ăn thề, bàn việc hướng
về Tào Tháo và phản lại họ Viên. Ô Hoàn Súc nói trước:
– Ta biết Tào thừa tướng là anh hùng trong thiên hạ đời nay. Nay qua đầu hàng, ai không
tuân lệnh sẽ bị chém đầu.
Mọi người lần lượt uống máu ăn thề. Đến lượt quan biệt giá Hàn Hành, Hành quẳng gươm
xuống đất hô lớn:
– Ta chịu ơn sâu của cha con họ Viên. Nay chủ bại vong, ta đã không có tài cứu được, lại
không có gan liều chết, đối với đạo nghĩa thật thiếu sót lớn! Nếu ngoảnh về phía bắc hàng
Tào, ta nhất định không làm!
Ai nấy tái mặt. Ô Hoàn Súc nói:
– Phàm làm việc lớn, phải dụng nghĩa lớn. Việc thành hay bại không phải do một người. Hàn
Hành đã có chí như thế, xin cứ tùy tiện.
Nói rồi đẩy Hàn Hành ra. Ô Hoàn Súc ra ngoài thành đón ba lộ quân, đi thẳng đến hàng
Tháo.
Tháo mừng lắm, phong cho chức Trấn bắc tướng quân. Chợt, có thám mã về báo.
– Nhạc Tiến, Lý Điển và Trương Yên đi đánh Tinh Châu, Cao cán giữ ải Hồ Quan vững lắm,
không sao phá được.
Tháo tự cất quân đi. Ba tướng đều nói:
– Cán cầm cự, khó đánh lắm!
Tháo họp các tướng lại bàn. Tuân Du nói:
– Muốn phà được Cán, phải dùng kế trá hàng.
Tháo gọi Lã Khoáng, Lã Tường đến ghé vào tai nói nhỏ mấy câu, Lã Khoáng dẫn vài chục
tên lính thẳng đến trước ải, gọi to lên rằng:
– Chúng tôi nguyên là tướng cü họ Viên, bất đắc dĩ phải hàng Tào. Tào Tháo là người quỷ
quyệt, bạc đãi chúng tôi. Nay lại xin về giúp chủ cü, mau mở cửa ải cho tôi vào.
Cao Cán chưa tin, chỉ bảo hai tướng lên cửa ải nói chuyện.
Hai tướng cởi giáp xuống ngựa đi vào, rồi bảo Cán:
– Quân Tào mới đến. Nên nhân dịp lòng quân chưa yên, kéo ra cướp trại. Hai chúng tôi tình
nguyện đi đầu.
Cán mừng lắm theo lời ấy. Đến đêm sai hai tướng họ Lã đi trước, còn Cao Cán dẫn hơn vạn
quân kéo theo. Gần đến trại Tào, bỗng có tiếng reo ầm ĩ, quân mai phục bốn phía xông ra.
Cán biết là mắc mẹo, vội quay về Hồ Quan thì Nhạc Tiến, Lý Điển đã cướp được thành rồi.
Cao Cán cướp đường chạy thoát, sang nhờ viện Hung nô.
Tháo lĩnh binh đóng giữ cửa ải, rồi sai người đuổi Cao Cán. Cán đến địa phận của đất Hung
nô thì gặp ngay vua Bắc Phiên Tả Hiền Vương. Cán xuống ngựa quỳ lạy thưa rằng:
– Tào Tháo lấn cướp mất cả bờ cõi, nay lại muốn xâm phạm đất đai của ngài. Xin ngài cứu
viện, góp sức cùng tôi đánh lấy lại, để giữ vững phương bắc.
Tả Hiền Vương nói:
– Ta cùng Tào Tháo không thù hằn gì nhau, lẽ đâu Tháo xâm phạm vào đất nước ta? Ngươi
lại muốn cho ta kết oán với họ Tào hay sao?
Nói rồi, mắng đuổi Cao Cán đi. Cán cùng đường buộc phải sang theo Lưu Biểu. Đi đến
Thượng Lộ thì bị Đô úy Vương Viêm giết, đem đầu đến dâng Tào Tháo. Tháo phong cho
Viêm tước hầu.
Bình định xong Tinh Châu, Tháo bàn định quay sang phía tây đánh Ô Hoàn. Bọn Tào Hồng
nói:
– Viên Hy, Viên Thượng binh thua tướng mất, sức hết thế cùng, đã trốn tránh sang miền sa
mạc. Nay ta đem quân sang tấn phía tây, nếu Lưu Biểu, Lưu Bị thừa cơ đánh úp Hứa Đô, ta
cứu ứng không kịp, tai họa không phải nhỏ. Xin hãy kéo quân về là hơn cả.
Quách Gia nói:
– Các ông nói sai cả rồi; chúa công tuy uy danh lừng lẫy khắp thiên hạ, nhưng người ở nơi sa
mạc, cậy thế xa xôi hiểm trở, tất không phòng bị. Nhân chỗ sơ hở ta đánh cho thật mau lẹ thì
chắc phá được. Vả lại Ô Hoàn mang ơn Viên Thiệu, mà hai anh em Viên Hy, Viên Thượng
nay hãy còn sống, thế nào cüng phải trừ đi mới xong. Còn Lưu Biểu chỉ là hạng người ngồi
nói chuyện suông thôi. Biểu tự biết không đủ tài để đối phó với Lưu Bị. Dùng Bị vào việc to,
thì sợ không khống chế nổi; còn dùng vào việc nhỏ, chắc bị không chịu làm. Dù ta có bỏ
nước mà kéo quân đi đánh xa các ông cüng đừng lo.
Tháo nói:
– Lời Phụng Hiếu rất đúng.
Lập tức huy động ba quân và vài nghìn cỗ xe rầm rộ kéo đi.
Dọc đường cát vàng bay ngát, gió bão bốn bề, đường sá gập gềnh, người ngựa khó nhọc.
Tháo có ý muốn quay trở về, bèn hỏi Quách Gia.
Lúc ấy, Gia không quen thủy thổ, ốm nằm trong xe. Tháo khóc nói:
– Vì ta muốn bình định miền sa mạc khiến ông phải đi xa vất vả, đến nỗi mắc bệnh, ta yên
tâm sao được?
Gia nói:
– Tôi đội ơn sâu của thừa tướng, dù có chết cüng chưa đền được muôn một.
Tháo nói:
– Ta thấy vùng bắc hiểm trở, muốn rút quân về ông thấy thế nào?
Gia nói:
– Việc binh cốt mau lẹ. Nay đi đánh xa hàng ngàn dặm, lương thực, khí giới nhiều, nhưng
khó mang theo không bằng đem khinh binh rút đường đến đánh bất ngờ, nhưng phải có
người thuộc đường tắt đi hướng dẫn mới được.
Tháo cho Quách Gia ở lại Dịch Châu dưỡng bệnh, rồi sai tìm người hướng đạo. Có người
giới thiệu Điền Trù là tướng cü của Viên Thiệu. Tháo gọi lại hỏi, Trù nói:
– Đường này, về mùa hạ và mùa thu có nước, chỗ nông se ngựa không đi được, chỗ sâu lại
không chở được thuyền bè, khó hành quân lắm. Chi bằng trở lại từ cửa Lư Long vượt Bạch
Đàn hiểm trở, qua vùng đất hoang đến sát Liễu Thành mà đánh úp, chỉ một trận là bắt sống
được Thác Đốn.
Tháo nghe theo, phong Điền Trù làm Tỉnh Bắc tướng quân, kiêm hướng đạo đi trước;
trương Liêu đi thứ nhì; Tháo áp hậu, gấp rút tiến quân.
Điền Trù dẫn Trương Liêu đến trước núi Bạch Lang, vừa gặp Viên Thượng, Viên Hy cùng
với Thác Đốn đem vài vạn quân kỵ kéo đến.
Liêu phi ngựa báo Tào Tháo.
Tháo cưỡi ngựa lên cao đứng xem, thấy quân thác Đốn đi lộn xộn, không có hàng ngü. Tháo
bảo Trương Liêu:
– Quân giặc không được tề chỉnh, nên đánh ngay.
Nói rồi đưa cờ hiệu cho Liêu.
Liêu dẫn Hứa Chử, Vu Cấm, Từ Hoảng chia làm bốn đường kéo xuống, cố sức xông vào
đánh.
Quân Thác Đốn rối loạn, Trương liêu xộc ngựa chém chết Thác Đốn. Tàn quân đều xin hàng.
Còn hai anh em họ Viên vội dẫn vài nghìn quân kỵ mã chạy sang Liêu Đông.
Tháo thu quân vào Liễu Thành, phong Điền Trù làm Liễu đình hầu, trấn thủ thành…
Trù hu hu khóc, nói rằng:
– Tôi đã là kẻ phụ nghĩa, mang ơn ngài cho sống là may lắm rồi, dám đâu bám Lư Long đổi
lấy tước lộc nữa! Dẫu chết cüng không dám nhận.
Tháo cho là người có nghĩa, cử Trù làm Nghị lang. Tháo phủ dụ dân thung nô, thu được một
vạn ngựa tốt, ngay hôm ấy rút quân về.
Bấy giờ, tiết trời lạnh và khô ráo, hai trăm dặm đường không có lấy một giọt nước. Lương
ăn cüng hết, phải giết ngựa cho quân ăn; phải đào sâu xuống đất ba bốn mươi trượng mới
lấy được nước uống.
Tháo về đến Dịch Châu, thưởng cho những người khuyên can lúc trước; nhân đó, bảo các
tướng rằng:
– Bữa trước ta thừa cơ đi đánh xa, may mà thành công, cüng là trời giúp. Nhưng chớ nên
thấy được mà bảo là việc nên làm. Các ngươi can ngăn là phải, nên ta khen thưởng. Từ rày
về sau, các ngươi đừng có ngại, có việc gì cứ thực mà nói.
Tháo về đến Dịch Châu thì Quách Gia vừa chết được mấy hôm, linh cữu quàn tại công
đường. Tháo vào tế, khóc rằng:
– Quách Phụng Hiếu mất đi, đó là trời hại ta vậy!
Khóc rồi, ngoảnh lại bảo các quan rằng:
– Tuổi các ngươi cüng bằng trạc ta cả, duy có Phụng Hiếu còn trẻ hơn. Ta vẫn định ủy thác
việc về sau, không ngở nửa chừng chết yểu, khiến ta tan nát ruột gan!
Lúc ấy bộ ba của Quách Gia đưa một phong thư ra trình, nói:
– Khi Quách Công gần mất, có viết thư này để lại dặn rằng: “Nếu thừa tướng theo đúng lời
trong thư này, thì việc Liêu Đông sẽ xong”.
Tháo mở thư ra xem, gật đầu khen phải.
Các tướng không hiểu ý thế nào.
Hôm sau bọn Hạ Hầu Đôn vào bẩm rằng:
– Thái thú Liêu Đông là Công Tôn Khang, lâu nay vẫn không chịu phục. Bây giờ, Viên Hy,
Viên Thượng lại sang ở đó, tất sinh tai họa về sau. Chi bằng nhân lúc chúng chưa hành động,
ta đến đánh ngay, nhất định lấy được Liêu Đông.
Tháo cười nói:
– Không dám phiền đến oai hùm của các ông. Vài hôm nữa, Công Tôn Khang sẽ đem đầu hai
anh em họ Viên lại nộp.
Các tướng tá đều không tin.
Nói về Viên Hy, Viên Thượng dẫn vài nghìn quân kỵ chạy sang Liêu Đông, Thái thú Liêu
Đông Công Tôn Khang, vốn người ở Tương Bình, là con Uy vü tướng quân Công Tôn Độ. Khi
thấy hai anh em họ Viên đến hàng, Khang liền họp các tướng lại bàn.
Công Tôn Cung nói:
– Khi Viên Thiệu còn sống, thường có ý muốn thôn tính Liêu Đông. Nay Viên Hy, Viên
Thượng quân thua tướng mất, không chỗ nương nhờ, nên mới phải đem thân lại đây, có
khác nào chim cưu cướp tổ chim thước. Nếu ta dung nạp về sau tất nó phản. Chi bằng lừa nó
vào thành, giết nó đi lấy đầu nộp Tào công, chắc thế nào ngài cüng hậu.
Khang nói:
– Chỉ sợ Tào Tháo đem binh lấy Liêu Đông, ta nên giữ hai anh em họ Viên ở đây giúp ta thì
hơn.
Cung nói:
– Nên sai người đi do thám xem. Hễ thấy quân Tào đến đánh, thì ta để hai anh em họ Viên
lại. Bằng quân Tào không đến thì ta giết đi đem đầu ra nộp.
Khang nghe theo, cho ngay người đi do thám.
Nói về Viên Hy, Viên Thượng đến Liêu Đông, hai anh em bàn kín với nhau rằng:
– Quân Liêu Đông được vài vạn, kể cüng đủ chống với Tào Tháo. Nay ta hãy tạm đến nương
nhờ, sau này sẽ giết Công Tôn Khang rồi cướp lấy đất, bồi dưỡng lực lượng chống cự Trung
Nguyên mới có thể lấy lại Hà Bắc được.
Bàn định xong, hai người vào ra mắt Khang. Khang mời nghỉ ở nhà khách, giả ốm không
tiếp vội.
Được mấy hôm, quân do thám về báo:
– Tào Tháo đóng quân ở Dịch Châu, không có ý gì hạ Liêu Đông cả.
Công Tôn Khang mừng lắm, sai ngay quân đao phủ mai phục hai bên, rồi cho người mời hai
anh em họ Viên vào.
Chào hỏi xong xuôi, Khang mời ngồi. Lúc này trời rét lắm. Thượng thấy giường không có
đệm, nói với Khang cho giải chiếu.
Khang trợn mắt, mắng:
– Hai cái đầu chúng bay sắp rụng, lo chi đít không có chiếu ngồi!
Thượng sợ quá.
Khang hét lớn:
– Tả hữu đâu, hạ thủ ngay đi!
Bọn đao phủ xông ra chặt đầu hai người, đóng vào hòm mang đến Dịch Châu, yết kiến Tào
Tháo.
Khi ấy Tào Tháo đóng quân ở Dịch Châu, Hạ Đầu Đôn và Trương Liêu vào bẩm rằng:
– Thừa tướng không đánh Liêu Đông thì nên rút về Hứa Đô, sợ Lưu Biểu gây chuyện gì
chăng?
Tháo nói:
– Đợi đầu lâu hai anh em họ Viên đã rồi sẽ rút.
Mọi người đều cười thầm. Chợt có người vào báo:
– Có Công Tôn Khang ở Liêu Đông sai người đưa đầu lâu Viên Thượng, Viên Hy đến nộp.
Ai nấy kinh sợ. Sứ giả dâng thư lên. Tháo cười ha hả mà rằng:
– Quả đúng như lời dự đoán của Phụng Hiếu!
Liền trọng thưởng cho sứ và phong Công Tôn Khang làm Tướng binh hầu, Tả tướng quân.
Tướng tá đều hỏi:
– Đúng như lời dự đoán của Phụng Hiếu là thế nào?
Tháo liền đưa bức thư của Quách Gia ra. Đại ý trong thư viết:
“Nay nghe Viên Hy và Viên Thượng sang Liêu Đông, minh công không nên cất quân ra đó.
Công Tôn Khang vốn sợ họ Viên thôn tính. Hai anh em Viên đến hàng, Khang tất nghi ngờ.
Nếu ta đem quân đến đánh, nhất định họ phải hợp sức chống cự, nôn nóng thì khó mà hạ
được. Nếu ta hoãn lại, thì Công Tôn Khang và họ Viên sẽ giết lẫn nhau. Việc này thế tất phải
xảy ra như vậy”.
Nghe xong, ai cüng hớn hở khan giỏi.
Tháo dẫn bọn quan lại ra đặt hương án tế trước linh vị Quách Gia một lần nữa.
Gia khi chết mới có ba mươi tám tuổi, theo Tào Tháo đi đánh dẹp mười một năm, lập nhiều
kỳ công. Người sau có thơ khen rằng:
Trời sinh Quách Phụng Hiếu,
Hào kiệt đã nức danh,
Ruột chứa đầy kinh sử,
Bụng xếp chặt giáp binh.
Lập mưu ngang Phạm Lãi,
Bầy mẹo tựa Trần Bình,
Đáng tiếc lại chết sớm,
Trung nguyên cột trụ nghiêng.
Tào Tháo mang quân về Ký Châu, sai người đưa linh cửu Quách Gia về Hứa Đô trước, làm lễ
an táng.
Bọn Trình Dục đề nghị:
– Phương bắc định xong, nay về Hứa Đô, nên đặt ngay kế hoạch lấy Giang Nam.
Tháo cười nói:
– Ta vẫn có chí lấy đã lâu. Các ngươi nói chính hợp ý ta.
Đêm ấy ngủ trên lầu phía đông thành Ký Châu, Tháo tựa lan can, ngẩng mặt lên trời xem
thiên văn, Tuân Du cüng đứng bên cạnh. Tháo trỏ lên trời bảo rằng:
– Phương nam vương khí chói lọi, vị tất đã đánh được.
Du nói:
– Oai thừa tướng như trời, đánh đâu chẳng nổi.
Đang mải xem, bỗng một luồng kim quang từ mặt đất bay lên. Du nói:
– Dưới chổ đất ấy chắc có của báu.
Tháo xuống gác, sai người đến tận nơi đào.
Thế mới là:
Phương nam vừa ngắm thiên văn rõ,
Đất bắc ngờ đâu bảo khí sinh.
Chưa biết đào chổ ấy lên thấy vật gì, xem hồi sau sẽ biết.