Mặc dù rất khó có thể đánh giá chuẩn xác, song có một điều hết sức rõ ràng là trong thế kỷ này chỉ có một lần duy nhất trước đây lòng tin của nhà đầu tư Mỹ lại giảm sút như thời điểm tôi viết cuốn sách này. Chỉ số bình quân công nghiệp Dow Jones luôn được biết đến và công bố rộng rãi như một chỉ số tuyệt vời về những thay đổi hàng ngày trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, khi chúng ta xem xét trong thời gian dài, thì chỉ số bình quân này sẽ che đậy chứ không phải tiết lộ chính xác mức độ tổn thất mà người nắm giữ cổ phiếu thường trong những năm vừa qua phải gánh chịu. Một chỉ số ngầm chỉ ra những gì đã xảy đến đối với các cổ phiếu thường có tính thanh khoản nhất và không quá xem trọng vào số lượng đầu cổ phiếu tính trong nhóm chỉ số, cho thấy thị giá cổ phiếu trung bình giữa năm 1974 đã giảm xuống 70% so với mức cao điểm năm 1968.

Khi phải đối mặt với thiệt hại này, phần lớn các nhóm nhà đầu tư đều hành động theo những hướng hoàn toàn có thể dự đoán được. Một nhóm đã bán tống bán tháo các cổ phiếu mặc dù rất nhiều công ty vẫn đang hoạt động tốt một cách đáng ngạc nhiên. Trong một môi trường mà lạm phát ngày càng gia tăng là xu thế không thể tránh khỏi, thì các cổ phiếu được lựa chọn đúng đắn sẽ ít rủi ro hơn nhiều so với các cổ phiếu có vẻ an toàn hơn khác. Có một nhóm lớn hơn lại có những mối quan tâm đặc biệt: những người quyết định “từ nay trở đi chúng ta sẽ hành động thận trọng hơn”. Thông thường họ sẽ chỉ mua cổ phiếu của những công ty lớn nhất mà hầu hết mọi người đều biết tiếng. Rất ít nhà đầu tư Mỹ và hầu như chẳng có nhà đầu tư nào ở Đông Bắc không biết đến cái tên Penn Xural và Consolidated Edison hay những dịch vụ của các công ty này. Dựa trên những tiêu chuẩn thông thường, nhiều người coi Penn Xural vài năm trước và Consolidated Edison thời gian gần đây là những khoản đầu tư an toàn. Thật không may, có quá nhiều sự hiểu nhầm giữa hành động thận trọng và hành động theo số đông, nên đối với những ai thật sự muốn bảo toàn tài sản của mình thì toàn bộ các vấn đề này cần phải được làm sáng tỏ, khởi đầu từ hai định nghĩa:

1. Khoản đầu tư an toàn là khoản đầu tư có khả năng duy trì sức mua ở mức rủi ro tối thiểu.

2. Đầu tư an toàn là việc hiểu một khoản đầu tư an toàn bao gồm những gì và sau đó đối với mỗi danh mục đầu tư cụ thể, sẽ tiến hành những quy trình cần thiết để xác định xem liệu những lựa chọn đầu tư trên có phải là những khoản đầu tư an toàn không.

Theo đó, để trở thành nhà đầu tư cẩn trọng, nhà đầu tư hay các cố vấn cho anh ta phải tuân theo hai điều. Thứ nhất, cần phải hiểu các tiêu chí bắt buộc trong những khoản đầu tư an toàn. Tiếp theo, phải xem xét xem những khoản đầu tư đó có thỏa mãn các tiêu chí trên không. Nếu thiếu cả hai điều kiện đó, người mua cổ phiếu thường sẽ không phải là nhà đầu tư với mục đích bảo toàn vốn.

Theo tôi, việc loại bỏ triệt để những nhầm lẫn về các vấn đề như thế này rất quan trọng. Không chỉ bản thân các cổ đông mà nền kinh tế Mỹ nói chung cũng sẽ không thể chấp nhận việc những người nỗ lực hết sức để hiểu các nguyên tắc này phải chịu những thiệt hại nghiêm trọng mà thế hệ các nhà đầu tư hiện tại phải trải qua − một sự thiệt hại lớn, chỉ thua kém mức thiệt hại trong cuộc Đại khủng hoảng (1929) của thế hệ các nhà đầu tư 40 năm trước. Nước Mỹ ngày nay có vô số cơ hội để cải thiện mức sống cho người dân. Tất nhiên nó có đầy đủ nền tảng công nghệ và bí quyết kỹ thuật để thực hiện điều đó. Song, để đạt được những điều này theo phương thức truyền thống quen thuộc của người Mỹ, sẽ cần phải tiến hành giáo dục lại những nhân tố cơ bản cho nhiều nhà đầu tư cũng như nhiều người trong ngành đầu tư nói chung. Chỉ khi nhiều nhà đầu tư cảm thấy an toàn hơn bởi tình hình thị trường đã thật sự được cải thiện thì thị trường mới mở cửa trở lại cho những đợt niêm yết cổ phiếu mới, giúp các công ty có khả năng huy động thêm vốn cổ phần để tiến hành những dự án mới. Nếu không như vậy, tất cả những gì nước Mỹ cố gắng và cần phải làm − dựa trên nguồn tài trợ của chính phủ và ban quản lý hoạt động dưới quyền của một bộ máy quan liêu cồng kềnh − ở trong hay ngoài nước cũng chỉ là sự hoang phí và không hiệu quả.

Cuốn sách này được chia làm bốn phần riêng biệt. Phần đầu tiên phân tích những khoản đầu tư an toàn mà tôi đã nêu ở định nghĩa số một. Phần thứ hai phân tích trách nhiệm của giới tài chính trong việc góp phần tạo nên thị trường giá xuống hiện nay. Mục đích của tôi không phải là phê phán đơn thuần, mà là giúp mọi người tránh được những sai lầm tương tự trong tương lai và những nguyên tắc đầu tư cơ bản sẽ sáng tỏ hơn khi xem xét những sai lầm đã vấp phải. Phần thứ ba bàn về những hành động cần làm để đảm bảo tiêu chuẩn của đầu tư an toàn như đã đề cập ở định nghĩa số hai. Phần cuối cùng giải quyết những ảnh hưởng gây ra mối nghi ngờ rằng cổ phiếu thường không phải là phương thức hữu hiệu để bảo toàn tài sản − nói cách khác, phải chăng cổ phiếu thường chỉ là phương tiện để đánh bạc? Tôi hy vọng cuốn sách này sẽ chỉ rõ những vấn đề góp phần hình thành thị trường giá xuống vừa qua sẽ tạo ra môi trường mà quyền sở hữu cổ phiếu chỉ là một cái bẫy cho những ai khinh suất hay, như trong các thị trường đầu cơ giá xuống trước đây của lịch sử tài chính Mỹ, sẽ tạo ra những cơ hội kỳ diệu cho những ai có khả năng và tính kỷ luật để nghĩ cho lợi ích của chính mình và hành động độc lập với những xu hướng, suy nghĩ của số đông vào thời điểm đó.

PHILIP A. FISHER

San Mateo, Califonia (Comment [A2]: Dàn lại)