Chú bé bị chóng mặt một hồi lâu, chẳng nhận ra cái gì hết. Không khí rít lên, quật vào chú, cánh ngỗng đập, lưng ngỗng rung ầm ầm như bão. Mười ba con ngỗng bay quanh chú. Tất cả đều kêu cà-kíu và vỗ cánh. Mắt lóa, tai ù, chú chẳng biết là chúng bay cao hay bay thấp, cũng chẳng biết cái đích của cuộc lữ hành này là gì?

Sau đó chú trấn tỉnh lại và hiểu là mình phải cố tìm cho biết xem chúng đưa mình đi đâu. Nhưng làm sao chú có đủ can đảm để nhìn xuống đất được?

Đàn ngỗng trời không bay cao lắm, vì bạn đồng hành mới sẽ không thở nổi không khí quá nhẹ. Và cũng vì nó mà đàn bay sẽ không bay nhanh như thường lệ.

Sau cùng chú bé mới dám táo bạo nhìn một cái xuống ngạc nhiên thấy dưới ấy trải ra như thể một tấm vải rộng, chia thành vô số những ô vuông nhỏ.

“Mình ở đâu thế nhỉ?” – chú tự hỏi.

Chú nhìn lại. Chỉ toàn những ô vuông hẹp và dài; vài ô nằm chéo, nhưng chú thấy nhiều, nhất là những góc vuông và những bờ thẳng. Chẳng có cái gì tròn cả, chẳng có một đường cao nào.

“Tấm vải kẻ ô to tướng kia là cái gì thế nhỉ?” – chú nói làu bàu, chẳng đợi ai trả lời.

Nhưng những con ngỗng trời đang bay xung quanh quanh liền lên tiếng: “Những đồng ruộng và những đồng cỏ. Những đồng ruộng và những đồng cỏ”.

Bấy giờ chú mới hiểu rằng tấm vải kẻ ô kia là đồng bằng tỉnh Xkônê mà cả đàn đang bay qua. Và chú cũng hiểu tại sao trông nó sặc sỡ đến thế. Những ô màu lá mạ, chú nhận ra trước tiên: đó là những cánh đồng lúa mạch gieo từ mùa thu trước, và vẫn còn xanh dưới tuyết phủ. Những ô vàng nhạt pha xám là chân rạ của lúa mì mùa hạ, những ô đen là ruộng trồng củ cải đường đã thu hoạch hết nay trơ trụi hay là những đám đất bỏ hóa. Những ô màu nâu viền vàng chắc là những rừng dẻ gai, vì trong những rừng ấy, mùa đông những cây cao mọc ở giữa đều trụi lá; trái lại, những cây non ở ven rừng giữ được lá vàng khô trên cành đến tận mùa xuân. Cũng có những trại lớn mà nhà lợp rạ đã đen, bao quanh những cái sân lát gạch. Lại còn những ô khác, ở giữa thì xanh, chung quanh viền nâu; đó là những mảnh vườn với những bãi cỏ đã xanh, dù còn trông thấy lớp vỏ trần trụi của những bụi cây và những hàng rào.

Chú bé ngắm tất cả những ô đó mà không sao nhịn được cười.

Nhưng nghe chú cười, những con ngỗng trời liền kêu to, giọng trách cứ: “Đất nước tốt lành và màu mỡ. Đất nước tốt lành và màu mỡ”.

Chú liền trở lại nghiêm chỉnh, nghĩ thầm: “Làm sao mà mày dám cười khi vừa gặp phải bước phiêu lưu ghê gớm nhất có thể xảy đến cho một con người như thế?”

Chú tập nghiêm được một lát, rồi trở lại vui vẻ ngay.

Chú quen liền với kiểu du hành này, với tốc độ lớn, và có thể nghĩ đến việc khác ngoài việc cố ngồi cho vững trên lưng con ngỗng đực; chú bắt đầu nhận thấy không gian có biết bao đàn chim, tất cả đều đang bay lên phương Bắc. Và thế là tiếng kêu lên, tiếng gọi nhau từ đàn này qua đàn khác. Đàn này kêu:

– A, các bạn đấy à. Các bạn vừa vượt biển hôm nay à

– Vâng. Vâng. Đàn ngỗng đáp. Mùa xuân ở đây thế nào rồi?

– Không một chiếc lá trên cây và nước các hồ thì lạnh như băng. – Những con chim khác trả lời.

Bay qua một nơi, trông thấy những gà nhà, đàn ngỗng gọi và hỏi: “Trại này tên là gì?” Thế là con gà trống vươn dài cổ ra và gáy: “Trại tên là Đồng Nhỏ, năm nay cũng như năm ngoái, năm nay cũng như năm ngoái!”.

Phần lớn các trại đều mang tên chủ cả, theo tục lệ của tỉnh Xkônê, nhưng đáng lẽ nói đây là trại của Permatxon hay của Ola Bôxton thì lũ gà trống đặt ra những tên mà chúng cho là hợp hơn. Nơi nhà tranh nghèo nàn và trại nông dân nhỏ thì kêu: “Trại này tên là Hạt Bay”; ở những nơi nghèo khổ nhất thì: “Trại này tên là Nhai Ít! Nhai Ít! Nhai Ít!”

Những trại lớn của nông dân giàu thì được những tên đẹp như “Đồng Giàu Có”, “Đồi Trứng”, “Thị trấn Bạc”. Những bọn gà trống ở các lâu đài và các trang trại ấp lớn thì kiêu ngạo lắm, chẳng thèm đùa. Một con trong bọn ấy lên giọng gáy thật to như muốn làm cho mặt trời cũng phải nghe tiếng: “Đây là lâu đài Duybeck. Năm nay cũng như năm ngoái, năm nay cũng như năm ngoái!”

Xa ít nữa, một con khác kêu lên: “Đây là Xvanơhulm. Mọi người đều biết!”.

Chú bé nhận thấy rằng đàn ngỗng không bay thành đường thẳng. Chúng bay và lượn trên khắp đồng bằng rộng lớn tỉnh Xkônê, dường như vui sướng được trở về, chúng muốn chào mỗi một ngôi nhà bên dưới.

Chúng đến một nơi mọc lên mấy tòa nhà lớn nặng nề, trên có những ống khói cao, và bao bọc xung quanh có nhiều ngôi nhà nhỏ.

“Đây là nhà máy đường Yorđberga. Bọn gà trống kêu. Đây là nhà máy đường Yorđberga!”. Chú bé giật mình. Làm sao mà chú không nhận ra được nơi này? Nó cách nhà chú bao xa, hè năm ngoái chú còn đến đây chăn ngỗng mướn cơ mà. Nhưng từ trên cao nhìn xuống, mọi thứ đều khác cả.

Yorđberga! Yorđberga. Và Axa, con bé chăn ngỗng và thằng bé Matx đều là bạn chú! Chú rất muốn biết chúng nó còn ở đấy không. Chúng sẽ nói gì nếu biết rằng lúc này Nilx đang bay trên đầu chúng.

Nhưng chẳng mấy chốc đã mất hút Yorđberga; đàn ngỗng bay về phía Xvêđala và Sabersơ để trở về phía nhà tu Bơringê.

Chỉ trong có một ngày hôm nay mà chú bé thấy được thấy nhiều Xkônê hơn tất cả bao nhiêu năm chú đã sống.

Những lúc ngỗng trời gặp ngỗng nhà chính là lúc chơi đùa vui nhất; chúng bay rất thong thả và gọi: “Chúng ta đang trên đường lên những cao nguyên băng tích. Có đi không?”

Nhưng các bạn ngỗng nhà đáp: “Trong xứ đang còn là mùa đông. Các bạn đến sớm quá. Trở lại đi! Trở lại đi!”

Đàn ngỗng trời xuống thấp nhất, để cho ngỗng nhà nghe thật rõ, chúng kêu: “Lên đây, chúng tớ sẽ bảo cho mà bay, mà bơi”.

Bực mình, các ngỗng nhà chẳng thèm đáp lại một lời.

Đàn ngỗng trời lại sà xuống thật thấp nữa, đến là là sát mặt đất, rồi lại bay vụt lên như những mũi tên, vừa bay vừa làm ra vẻ sợ hãi: Âi, Âi, Âi! Chúng kêu lên. Nào phải là ngỗng. Chỉ là những con cừu. Chỉ là những con cừu!”

Đến lúc ấy thì các ngỗng nhà tức giận và hét lên: “Mong cho người ta bắn chúng mày và hạ cả lũ chúng mày, cả lũ chúng mày”.

Nghe những lời bông đùa đó, chú bé cười. Rồi lại nghĩ đến nỗi bất hạnh của mình, chú khóc, để rồi một lát sau lại cười. Từ trước đến nay chưa bao giờ chú được đi nhanh như thế; chú thường vẫn thích cho ngựa đi nhanh, thật nhanh. Nhưng tất nhiên là chú không bao giờ tưởng tượng ra là ở trên cao không khí lại mát mẻ thú vị đến thế, cũng như trên này ta được hít những hương thơm đến thế, của đất ẩm và nhựa cây, từ mặt đất bốc lên. Mà cũng chẳng bao giờ chú có thể biết là bay cao đến như thế thì sẽ ra sao. Có thể nói là đã bay xa những nỗi lo lắng và cả những nỗi muộn phiền, và những điều buồn bực đủ mọi thứ.