Ơveđslôxter

Suốt cả ngày, trong khi ngỗng đang trêu cợt con cáo thì Nilx ngủ trong một tổ sóc bỏ không. Đến khi thức giấc chú rất lo. “Mình sắp bị đuổi về nhà, và không thể tránh mặt bố và mẹ được nữa”, chú nghĩ thế. Nhưng khi chú đến tìm đàn ngỗng trời đang tắm trong hồ Vômbsơ thì không một con nào nói với chú về việc phải trở về cả. Chú nghĩ bụng: “Có lẽ chúng nó nghĩ rằng ngỗng trắng mệt quá, không đưa mình về tối nay được”.

Sáng hôm sau, đàn ngỗng đã thức giấc lúc mới tảng sáng, trước khi mặt trời mọc khá lâu.

Nilx tin chắc rằng thế nào chúng cũng đuổi chú đi, nhưng lạ thay, cả chú lẫn ngỗng đực trắng đều được theo đàn ngỗng trời dạo chơi buổi sáng.

Chú không hiểu nguyên nhân của sự chùng chình này, chú tự nhủ rằng đàn ngỗng trời không muốn đuổi chú đi trước khi chú được ăn thật no. Dù sao chú cũng cứ hưởng lấy mỗi phút giây người ta cho chú, trước lúc quay về gặp bố mẹ.

Đàn ngỗng trời bay trên ấp Ơveđslôxter, có vườn cây tươi tuyệt đẹp nằm ở mạn đông hồ. Đây là một trang ấp đẹp, có tòa lâu đài lớn, một sân danh dự rộng lát đá, bao quanh có thành lũy và đình tạ, một khu vườn cổ trồng những cây cắt xén, uốn lại thành vòm, những lối đi có lợp mái, những bể nước, những vòi phun những cây đại thụ, những bãi trồng cỏ thẳng tắp; bên rìa điểm các lo hoa mùa xuân.

Khi đàn ngỗng bay trên trang ấp vào lúc rất sớm thì chưa một ai dậy. Biết chắc như vậy, đàn ngỗng sà xuống một cái cũi chó, và kêu: “Cái lều con này tên là gì? Cái lều con này tên là gì?”

Con chó giữ nhà lao ngay ra khỏi cũi, giận dữ, sủa inh lên trời: “Chúng mày bảo đây là cái lều à, những quân lang thang khốn khổ kia? Chúng mày không thấy đây là một lâu đài bằng đá cao lớn à? Chúng mày không thấy những bức thành đẹp kia à, tất cả những cửa sổ, cửa lớn và cái sân thượng tráng lệ kia à? Gâu, gâu, gâu, gâu. Chúng mày bảo đây là cái lều à? Chúng mày không thấy khu vườn, các nhà ươm trồng cây, những tượng cẩm thạch à? Chúng mày bảo đây là cái lều à? Từ bao giờ mà các cái lều lại có vườn cây với những khu rừng trồng dẻ gai, những rừng trồng cây trăn, những chòm cây sồi, và những bãi cỏ xanh, và những trảng trồng đầy thông, nhung nhúc những con hoẵng, con gấu. Gâu, gâu, gâu! Chúng mày bảo đây là cái lều à? Có ai thấy những cái lều mà lại có bao nhiêu là tòa ngang, dãy dọc, có thể nói như là một cái làng thế kia không? Chúng mày đã thấy cái lều nào mà có nhà thờ riêng, và nhà mục sư riêng, ngự trị trên những gia trạch, và những trang trại, và những ấp phát cảnh, và những nhà ở cho người làm công như thế à? Cái lều ấy có những vùng đất rộng nhất cả tỉnh Xkônê đấy. Đồ ăn mày khốn nạn! Chúng mày có ở đâu nữa chúng mày cũng không thể trông thấy một vạt đất nào mà không thuộc quyền cái lều này! Gâu, gâu, gâu!”

Con chó sủa lên một tràng như vậy, không ngưng, cũng không nghỉ lấy hơi; còn những con ngỗng thì cứ lượn trên cái sân, đợi lúc mà nó buộc phải ngừng lời. Bấy giờ chúng mới kêu lên: “Vì sao mà cậu giận? Chúng mình có nói tòa lâu đài đâu, chúng mình nói cái cũi của cậu kia mà”.

Nghe câu đùa này, lúc đầu chú bé cười thỏa thích, rồi một ý nghĩ chiếm lấy tâm hồn cậu, khiến chú trở nên nghiêm trang: “Hãy nghĩ xem, nếu người ta để cho mày đến Lapplanđ thì mày còn được nghe bao nhiêu chuyện vui đùa như thế nữa. Trong hoàn cảnh của mày hiện nay, một chuyến đi như thế sẽ là cái hạnh phúc nhất có thể đến với mày đấy”.

Đàn ngỗng trời bay tiếp, rồi hạ xuống một trong những cánh đồng rộng ở phía Đông tòa lâu đài để ăn rễ cỏ, như thế mất mấy tiếng đồng hồ. Trong thời gian ấy, chú bé đi sâu vào khu vườn rộng bên cạnh, tìm đến một khoảng trồng cây trăn, rồi bắt đầu đi kiếm những hạt dẻ còn sót lại. Những ý nghĩ về chuyến du hành vẫn trở lại trong óc chú mãi. Chú hình dung ra tất cả những niềm thích thú sẽ được, nếu chú đi theo đàn ngỗng. Có thể là đôi lúc phải chịu đói, chịu rét, nhưng bù lại chú sẽ không phải làm lụng, mà cũng không phải học hành.

Trong khi chú lang thang trong khu vườn cây, con ngỗng đầu đàn già đến nỗi chú đã kiếm được cái gì ăn chưa. Không, chú chẳng kiếm được gì cả. Nó liền giúp chú. Chính nó cũng không tìm thấy hạt dẻ, nhưng có trông thấy những quả tường vi dại. Chú bé ăn ngon lành và vừa ăn vừa nghĩ mẹ chú sẽ bảo sao nếu biết chú ăn những cá sống và quả cây đã cứng vì băng.

Khi ăn đã no rồi, đàn ngỗng lại đến gần hồ và vui chơi đến tận giữa trưa. Những con ngỗng trời mời ngỗng đực thi với chúng: thi bay, thi bơi và thi chạy. Ngỗng đực có cố hết sức cũng vô ích, những con ngỗng trời lanh lẹn vẫn thắng luôn luôn. Chú bé suốt buổi ngồi trên lưng ngỗng đực và động viên nó, vui chơi không kém gì những ngỗng khác. Tiếng reo, tiếng cười, tiếng cà kíu ầm ĩ, cũng lạ là những người ở trong lâu đài không nghe thấy gì cả.

Chơi đùa đã chán, đàn ngỗng mới bay qua mặt hồ, và đậu lên tảng băng để nghỉ trong hai tiếng đồng hồ. Buổi chiều cũng qua đi như buổi sáng: trước tiên chúng ăn có hai hay ba tiếng, rồi tắm và chơi đùa trong hồ, bên cạnh tảng băng cho đến khi mặt trời lặn; sau cùng thì chúng đi ngủ.

“Đúng là lối sống thích hợp với mình hoàn toàn. Nilx nghĩ bụng lúc trườn vào dưới cánh con ngỗng đực. Nhưng ngày mai họ sẽ đuổi mình”.

Trước khi đi ngủ, chú còn kiểm tra lại tất cả những cái lợi sẽ được nếu chú đi theo đàn ngỗng. Chú sẽ không bị mắng vì lười biếng nữa, sẽ có thể suốt ngày đi dông dài chẳng phải làm gì hết; chỉ có mỗi lo duy nhất là tìm thấy cái ăn. Nhưng mà bây giờ chú chỉ cần ăn ít đến thế này, thì việc ấy cũng chẳng khó khăn gì lắm.

Hôm sau, thứ tư, chú vẫn luôn luôn chờ bị đuổi những ngày hôm sau ấy nữa, đàn ngỗng vẫn chẳng nói gì hết. Lại hết một ngày trôi qua như hôm trước; cuộc đời hoang dã mỗi lúc một làm cho chú thêm thích. Chú thấy hình như cả khu rừng Ơveđslôxter là của riêng mình chú; chú chẳng còn chút ý muốn nào trở về cái nhà nhỏ hẹp với những mảnh đồng bé tí của quê hương nữa.

Chú bắt đầu hy vọng đàn ngỗng sẽ giữ chú lại với chúng; nhưng sang hôm thứ năm thì chú lại mất hy vọng.

Ngày hôm ấy bắt đầu như mọi ngày. Đàn ngỗng ăn cỏ trong những cánh đồng rộng, và chú bé thám sát khu rừng kiếm thức ăn. Được một lúc, Akka đến hỏi xem chú đã tìm gì ăn chưa, và khi biết chú chưa tìm được chút gì, liền đưa cho chú một thân cây thìa là còn cả hạt.

Khi chú bé ăn xong, Akka bảo rằng chú đã chạy chơi trong rừng quá táo bạo. Chú có biết là chú có bao nhiêu kẻ thù, khi mà chú bé nhỏ thế không? Không biết, phải không? Và Akka liền kể ra cho chú nghe.

Đi chơi trong rừng, trước hết phải đề phòng con cáo và con cầy lông hoe; trên bờ nước thì phải nhớ đến những con rái cá; đứng trên những bức tường đã thì không nên quên con cầy mình dài thường chui qua bất kỳ lỗ thủng nào; và muốn nằm trên một đồng cỏ thì xin phải xem kỹ có con rắn độc nào ngủ mùa đông ở đó không đã. Bước chân ra khỏi những cánh đồng quang đãng thì phải dò xem bọn chim cắt và chim diều, những đại bàng và chim ưng bơi lội trong không. Ở những khu rừng trăn, có thể bị con cắt trống bắt cóc; ác là và quạ thì đâu cũng có, tốt nhất là đừng tin gì ở bọn chúng cả; đêm tối thì phải dỏng tai lên cố đoán xem ở đâu có những con cú mèo to và những con vọ bay nhẹ đến nỗi ở ngay cạnh chúng cũng chẳng nghe thấy gì.

Nghe nói đến bao nhiêu là giống vật muốn sát hại mình, Nilx thấy như là không sao thoát nổi chúng được. Không phải ý nghĩ phải chết làm cho chú sợ lắm đâu, mà ý nghĩ bị ăn thịt; vì vậy chú hỏi Akka là phải làm gì để tự vệ.

Akka khuyên chú nên ăn ở tử tế với những con vật nhỏ trong rừng ngoài nội, với tộc đoàn các con sóc và tộc đoàn các con thỏ rừng, với những giống chim tước và những chim sẻ núi, và những chim gõ kiến, và những con sơn ca. Nếu chú thành bạn của chúng thì chúng sẽ có thể báo cho chú biết trước những mối nguy hiểm, giúp chú những nơi ẩn náu và nếu cần thì liên minh lại để bảo vệ chú nữa.

Nhưng chiều hôm đó, khi muốn rút lại lợi ích từ lời khuyên của Akka, chú ngỏ lời với Xirlê, con sóc, xin nó che chở cho mình, thì con này từ chối không chịu giúp. Nó nói: “Đừng bao giờ chờ đợi gì ở tôi, cũng như những con vật nhỏ khác. Tưởng tôi không biết cậu là Nilx chăn ngỗng à? Năm ngoái cậu đã phá các tổ én, cậu đập nát trứng chim sẻ đá, cậu bắt những con quạ ra khỏi tổ và ném xuống ao, cậu đánh bẫy những chim sáo và bắt những con sóc nhốt vào lồng. Hãy tự giúp lấy mình đi, chúng tôi mà không hợp nhau lại để đánh cậu, đuổi cậu ra khỏi đây, và bắt cậu phải quay về gia đình, thì cậu cũng đã phải lấy làm hài lòng lắm rồi”.

Đó là một trong những câu trả lời mà trước kia, hồi còn là Nilx, tay chăn ngỗng, chú không thể nào bỏ qua mà không trừng trị được; nhưng bây giờ thì chú bé rất sợ những con ngỗng trời biết rằng chú đã độc ác như thế nào. Vì sợ bị đuổi, chú chẳng dám một trò chơi khăm nhỏ nào ra từ khi ở cũng đàn ngỗng. Thật ra thì chú không có khả năng làm việc ác, vì bé nhỏ như thế, nhưng nếu muốn thì cũng có thể đập vỡ mấy quả trứng chim. Không, chú ngoan lắm, chú không nhổ đến cả cái lông ở cánh các c. Không một lần nào trả lời một câu vô lễ, và mỗi buổi sáng chào Akka, chú đều bỏ mũ ra.

Suốt ngày thứ năm, chú nghĩ xem, có thể làm gì để những con ngỗng quyết định đưa chú theo đến Lapplanđ. Buổi tối, được biết vợ của Xirlê bị bắt, và mấy đứa con của nó sắp chết đói, chú quyết giúp gia đình này. Chúng ta đã kể là chú thành công như thế nào rồi.

Ngày thứ sáu, bước vào vườn cây, chú nghe tiếng những con chim mai hoa hót khắp nơi trong các bụi mâm xôi và thuật lại chuyện vợ Xirlê đã bị những kẻ tàn ác bắt đi như thế nào, và Nilx, chú chăn ngỗng đã liều mình vào giữa loài người và mang những con sóc con đến cho nó như thế nào.

Bầy chim mai hoa nói: “Giờ đây trong vườn cây Ơveđslôxter ai cũng được chúc mừng, hậu đãi bằng chú bé Tí Hon, kẻ mà tất cả đều ghê sợ lúc còn là Nilx, tay chăn ngỗng.

Xirlê, con sóc, sẽ cho Tí Hon hạt dẻ, các chú thỏ rừng đáng thương sẽ chơi với chú, các con hoẵng sẽ cõng chú trên lưng và đưa chú chạy trốn khi Amirrê, con cáo, đến gần; các chim sơn tước sẽ báo cho chú biết lúc chim ưng đến, giống chim tước và các chim sơn ca sẽ hót lời ca chúc mừng”.

Chú bé tin chắc rằng Akka và những con ngỗng trời khác đều nghe thấy tiếng chim mai hoa, nhưng cả ngày thứ sáu trôi qua mà đàn ngỗng chẳng nói gì với chú và chuyện giữ chú lại với chúng cả.

Đến tận thứ bảy, đàn ngỗng có thể ăn cỏ trong những cánh đồng chung quanh Ơveđslôxter mà không bị Xmirrê, con cáo quấy nhiễu gì, nhưng sáng thứ bảy, khi chúng kéo nhau ra đồng, thì con cáo đã rình sẵn, và rượt chúng từ đồng này sang đồng khác, không cho chúng có thì giờ ăn nữa.

Khi hiểu ra rằng cáo sẽ không để cho chúng yên, Akka liền tức khắc quyết định cùng cả đàn bay lên và dẫn đàn bay ra xa nhiều dặm, qua vùng đồng hoang Pherx, và những ngọn đồi thưa có trên cao nguyên Linđêrơđ. Đàn ngỗng chỉ dừng lại ở vùng lân cận Vittsơvlê gần biển Baltika thôi.

Lại đến chúa nhật. Cả một tuần lo lắng về việc đó cả; buổi chiều chú ngồi trên cành cây liễu lớn um tùm bên bờ nước, thổi ống sậy chơi. Khắp xung quanh chú, đến đậu những chim sơn tước, mai hoa, sẻ đá; bụi liễu chịu đựng được bao nhiêu, và đàn chim hót những điệu mà chú cố thổi theo. Nhưng mà chú không giỏi trong nghệ thuật này lắm. Chú thổi sai đến nỗi lông trên mình tất cả, và những người bạn bé nhỏ của chú đều dựng đứng cả lên, và chúng kêu lên, chúng đập cánh thất vọng. Chú bé vui thích vì nhiệt tình của chúng, đến nỗi rơi cả ống sậy.

Rồi chú thấy cũng vẫn tồi như trước; tất cả những con chim bé nhỏ đều than phiền: “Hôm nay cậu thổi tồi hơn bao giờ hết, Tí Hon ạ. Cậu phải thổi đúng âm thanh trong của tôi. Đầu óc cậu để cả đâu thế, Tí Hon à?”.

– Để ở chỗ khác, chú bé trả lời, mà nếu đúng thế thật chú vẫn luôn luôn tự hỏi là đàn ngỗng còn giữ được bao nhiêu lâu nữa.

Bỗng chú bé quẳng ống sậy đi và nhảy xuống đất. Chú vừa thấy Akka và những con ngỗng trong đàn xếp thành một hàng dài, đi về phía chú. Chúng thong thả và trịnh trọng; chú hiểu ngay là cuối cùng chúng đã phải nói cho chú biết điều mà chúng ta đã quyết định về việc chú.

Khi đàn ngỗng dừng bước Akka nói: “Cậu có quyền ngạc nhiên về cách cư xử của ta, Tí Hon ạ! Ta đã không cảm ơn cậu cứu ta thoát khỏi Xmirrê, con cáo. Nhưng ta thuộc cái hạng thích cảm ơn bằng việc làm, chứ không phải bằng lời nói. Và đây, Tí Hon ạ, ta tưởng đây là đến lúc lượt ta giúp lại cậu một việc. Ta đã cứ tin sứ đến vị gia thần đến nhà cậu. Thoạt đầu thần không muốn nghe nói đến việc trả lại cho cậu hình dáng ban đầu của cậu; nhưng ta đã gửi đến thần hết tin này đến tin khác, để nói cho cậu biết là, sống với chúng ta, cậu đã xử sự tốt như thế nào. Cuối cùng, thần tin cho cậu biết để cậu trở lại làm người, ngay khi cậu trở về nhà”.

Khi ngỗng trời bắt đầu nói, chú bé vui mừng bao nhiêu thì nghe xong chú càng thêm phiền muộn bấy nhiêu; chú không nói một lời, ngoảnh mặt đi và bắt đầu khóc.

“Thế là nghĩa thế nào? Akka nói. Có thể nói là cậu ta còn chờ đợi ở ta nhiều hơn những gì ta đã hiến cho cậu ư?”

Nilx đang nghĩ đến những ngày sống vô tư và những trò đùa vui vẻ, những cuộc mạo hiểm và cảnh tự do, và những chuyến lữ hành trên đất nước, mà ngày nay phải bỏ đi, chú buồn quá, kêu rống lên: “Tôi không muốn trở lại làm người. Tôi muốn đi Lapplanđ với đàn”.

– Nghe kỹ đây, Akka nói, ta sắp nói với cậu một điều. Gia thần dễ tức giận lắm, ta lo đấy, cậu mà không nhận lời ngay bây giờ, thì lần khác khó mà lay chuyển được lòng thần.

Lạ thay, suốt đời chú bé chưa bao giờ thương yêu ai cả, chú chưa bao giờ yêu bố chú, cả mẹ chú, cả thầy giáo, cả bạn học, cả những đứa bé trong các trại lân cận. Tất cả những gì người ta muốn bảo với chú là làm, dù là trò chơi hay là công việc, đối với chú đều đáng chán. Bởi vậy chú chẳng thấy thiếu thốn ai cả, và chú chẳng nhớ tiếc ai cả.

Chỉ có vài kẻ ít ỏi hợp với chú một chút, là Axa, cô bé chăn ngỗng, và chú bé Malx, hai đứa cùng chăn ngỗng ngoài đồng như chú. Nhưng chú có thực sự yêu thương gì chúng nó đâu, còn lâu.

“Tôi không muốn trở lại làm người! – chú bé gào lên. Tôi muốn theo đàn đến Lapplanđ. Vì thế mà tôi đã ngoan ngoãn suốt một tuần”.

– Ta không muốn chối không cho cậu theo chúng ta đi xa đến đâu mà cậu muốn, Akka nói, nhưng trước hết, hãy nghĩ kỹ lại xem, có phải cậu không muốn về nhà không. Có thể một ngày kia cậu sẽ hối hận về quyết định ấy.

– Không, tôi sẽ không hối hận gì hết, chú bé đáp. Tôi chưa bao giờ thấy sung sướng như ở đây với đàn.

– Vậy thì cứ như ý cậu muốn thôi.

– Cám ơn, Nilx đáp. Chú sung sướng quá đến nỗi òa lên khóc vì vui mừng, cũng như trước đây chú đã khóc vì buồn bực.