Ngày thứ hai lễ Phục Sinh, đàn ngỗng trời và Tí Hon bay buổi tối trên đảo Yơtlanđ.

Hòn đảo lớn ở bên dưới phẳng lì, không chút mấp mô. Đất chia thành ô vuông như ở tỉnh Xkônê, cũng có nhiều nhà thờ và ấp trại. Nhưng ở đây, những khu rừng nhỏ giữa các cánh đồng nhiều hơn, tuy vậy chẳng đâu có những lâu đài với tháp cao và vườn rộng như ở Xkônê.

Đàn ngỗng trời chọn con đường đi qua Yơtlanđ là vì Tí Hon. Từ hai hôm rồi, chú không còn như trước nữa, và không nói lấy một lời nào vui; chú cứ mải nghĩ đến cái thành phố đã hiện ra với chú một cách huyền bí như thế. Chú chưa bao giờ được thấy cái gì đẹp đến thế và chú buồn khổ vì không cứu Akka và con ngỗng đực to cố tuyết phục Nilx rằng chú đã là hạn nhân của một cơn mê hay một ảo ảnh, nhưng không ăn thua, chú chẳng chịu nghe gì chút gì hết. Chú chắc chắn hết sức là đã thấy thực sự cái mà chú thấy! Không một ai có thể thuyết phục chú được. Chú cứ khăng khăng giữ nỗi buồn của mình, đến nỗi các bạn đường bắt đầu lo ngại.

Đúng lúc Nilx buồn khổ nhất thì ngỗng mái già Kakxi trở về với đàn. Ngỗng bị bão đẩy ra Yơtlanđ và đã bay qua suốt bề rộng của đảo; cuối cùng được mấy con quạ cho biết là các bạn đang ở Đảo Karl Nhỏ. Biết nguyên nhân nỗi buồn của Nilx, ngỗng kêu lên:

– Nếu Tí Hon tiếc thương mọi thành phố cổ thì chúng ta sẽ biết cách an ủi cậu, cứ đi và ta sẽ đưa các bạn đến một nơi mà ta đã trông thấy hôm qua. Rồi cậu ấy sẽ không buồn lâu nữa đâu.

Nói vừa dứt lời, đàn ngỗng đã từ biệt đàn cừu và lên đường.

Thật là một buổi chiều đẹp và yên tĩnh. Tiết trời mùa xuân mát mẻ, cây cối nẩy những nụ to, hoa rụng phủ lên mặt đất trong rừng và ngoài nội; những chùm hoa dài của các cây bạch dương phất phơ trước gió, trong các khu vườn nhỏ, trước tất cả các ngôi nhà nhỏ, những cây phúc bồn đã xanh um.

Mùa xuân đến, các nụ hoa đã nở gọi mọi người ra các sân và các đường cái, đâu đâu người ta cũng vui chơi. Không những trẻ con mà cả người lớn cũng chơi những trò kéo tay, kéo chân. Người ta tập ném đá, người ta ném những quả bóng mạnh đến nỗi suýt trúng các con ngỗng. Xem những người lớn vui chơi thật là thích, Nilx đã rất vui thích nếu chú đã có thể quên được nỗi buồn vì không cứu nổi thành phố Vinêta.

Tuy vậy, chú cũng phải công nhận rằng đây là một cuộc đi chơi rất thú. Không trung vang lừng tiếng hát. Trẻ con vừa múa vòng tròn vừa hát Đạo quân cứu thế đã xuất hành. Nilx thấy một đám đông người mặc quần áo đỏ và đen, ngồi trong một cánh rừng, chơi đàn ghita và thổi kèn đồng.

Trên một con đường, những đám đông kéo đi, đó là những người Đoàn Viên Giáo Đường Tốt trở về sau một cuộc du hành. Chú nhận ra họ nhờ lá cờ thêu chữ vàng của họ. Họ hát hết bài này đến bài khác, và chú mà còn có thể nghe thấy là họ chưa ngừng hát.

Từ ngày đó, không lúc nào nhớ đến Yơtlanđ mà đồng thời Nilx không nghĩ đến những trò chơi và những bài hát ấy.

Nilx nhìn xuống dưới một hồi lâu, bỗng chú ngước mắt lên. Ai mà có thể tả được nỗi ngạc nhiên của chú! Đàn ngỗng đã từ giã trung tâm hòn đảo và đang bay dọc bờ biển phía Tây, mà Nilx không hề biết. Biển xanh mênh mông trải ra trước mặt chú. Tuy vậy, làm chú ngạc nhiên không phải là biển một tí nào cả, mà là một thành phố ở bên bờ nước.

Nilx từ phía Đông bay sang và mặt trời đã bắt đầu lặn xuống phía Tây. Khi chú đến gần thành phố ấy thì thành lũy, tháp cao, đầu hồi và nhà thờ toàn một màu đen, nổi hẳn lên trên nền trời rực sáng. Không thể nhìn thấy rõ những chi tiết, và đối với Nilx thì thoạt tiên hình như đó là thành phố giống hệt về vẻ lộng lẫy với thành phố chú đã trông thấy đêm lễ Phục sinh.

Khi đến sát, chú mới nhận thấy là thành phố này vừa giống thành phố từ biển hiện lên, lại vừa rất khác, khác nhau như giữa một con người mà ta trông thấy một ngày nọ mặc toàn màu đỏ thắm và đeo đầy đồ trang sức rồi ngày hôm sau gặp lại thì rách mướp và trần trụi.

Tất nhiên là thành phố này phải giống thành phố mà chú đã nhớ lại.Nhưng mà những ngọn tháp của thành phố còn lại trên mặt đất này không có mái, trống không và bị bỏ phế. Các cửa không còn có cánh nữa, những người gác và quân lính đã biến đâu mất. Tẩt cả vẻ lộng lẫy xưa đều đã tiêu tan. Chỉ còn lại có bộ xương bằng đá trơ trụi và màu xám.

Khi Nilx đến đúng trên thành phố, thì chú thấy phần lớn là những nhà thấp; giữa các nhà ấy còn lại lác đác vài hồi nhà cao và những nhà thờ cổ. Tường các đầu hồi quét vôi trắng và chẳng trang trí gì hết, nhưng Nilx vừa trông thấy thành phố chìm dưới nước, tưởng như đã hiểu là những tường đó đã được trang trí thế nào. Đối với các nhà thờ cũng thế. Phần lớn đều không có mái và trống không. Các cửa sổ toang hoác không có kính mầu, cỏ mọc lên giữa các phiến đá lát và dây thường xuân leo dọc các bức tường. Nhưng mà Nilx biết là các nhà thờ trước kia thế nào: đầy những tượng và tranh, gian hát kinh trang trí những bàn thờ và thánh giá mạ vàng, hai bên lăng xăng những mục sư mặc áo thêu vàng.

Chú bé cũng thấy những đường phố hẹp gần như trống trải, chiều tối ngày lễ này. Nhưng chú biết rằng bao nhiêu là người khỏe mạnh và kiêu hãnh ngày xưa đã qua lại ở đây. Chú biết rằng phố xá ấy đã như là những công xưởng to rộng, đông đúc thợ thuyền đủ mọi ngành nghề.

Nhưng cái mà Nilx không thấy, ấy là thành phố ngày nay vẫn còn tuyệt đẹp. Chú không thấy cái duyên dáng của những chiếc nhà bé nhỏ đầy đủ tiện nghi ở những phố vắng, với những hoa phong lữ đỏ sau những tấm kính rạng rỡ của các cửa sổ, cũng không thấy rất nhiều khườn có các lối đi được chăm sóc cẩn thận, cũng không thấy vẻ đẹp của các phế tích mà cây leo phủ lên từng tràng. Đôi mắt chú bị lóa vì vẻ tráng lệ của quá khứ, không thể tìm ra được chút gì tốt đẹp trong hiện tại.

Đàn ngỗng bay qua, bay lại hai, ba lần trên thành phố, để cho Tí Hon có thể nhìn thỏa thích mọi thứ, rồi cuối cùng hạ xuống và thu xếp chỗ trú đêm trên những phiến đã lát phủ kín cỏ của một ngôi nhà thờ hoang phế.

Ngỗng đã ngủ cả rồi, mà Tí Hon cứ còn nhìn mãi qua các mái vòm đổ nát, nền trời màu hồng nhạt của buổi chiều hôm. Cuối cùng chú tự nhủ là không nên sầu khổ vì đã không cứu được thành phố chìm dưới biển kia nữa.

Không, chú sẽ không sầu khổ nữa, bởi vì chú đã trông thấy thành phố này đây. Nếu thành phố kia mà không bị biển vùi lại lần nữa, thì cuối cùng nó cũng phải suy tàn đi như thành phố này. Chắc rằng nó sẽ không chống lại thời gian và sự tàn phá; chẳng bao lâu rồi cả nó nữa, nó cũng sẽ phơi bày ra những nhà thờ không mái và những nhà ở không trang hoàng, những phố xá trống rỗng và không sinh khí. Thà rằng nó cứ ở dưới vực thẳm bí ẩn với tất cả vẻ huy hoàng nguyên vẹn còn hơn.

Rất nhiều kẻ trong đám người trẻ tuổi đều nghĩ như Nilx. Nhưng mà khi người ta về già, đã quen vui lòng với cảnh đạm bạc thì người ta thích cái thành phố Vixbuy còn tồn tại hơn một thành phố Vinêta xinh đẹp ở dưới đáy biển.