Cái trại

Đúng trong những ngày ấy, tỉnh Xkônê xảy ra một việc được bàn tán nhiều, cả báo chí cũng nói tới, mà nhiều người cho là chuyện huyễn hoặc, vì không thể giải thích được.

Câu chuyện như thế này: người ta bắt được một con sóc cái trong khu rừng trăn thưa trên bờ hồ Vômbsơ; mang về một cái trại gần đó. Từ già đến trẻ, mọi người trong trại đều thích thú ngắm con vật bé nhỏ, xinh quá với cái đuôi đẹp, đôi mắt tò mò và thông minh, những cái chân xinh xắn. Người ta tính sẽ được giải trí suốt mùa hè với những động tác nhanh nhẹn, cách cắn vỏ hạt dẻ mau lẹ và những trò chơi vui vẻ của nó. Người ta cho nó vào một cái lồng sóc cũ, gồm một chiếc bánh xe bằng dây thép. Chiếc nhà nhỏ có cửa lớn và cửa sổ, làm phòng ăn và phòng ngủ; trong đó người ta xếp lá thành một chiếc giường nhỏ, để một bát sữa và một nắm hạt dẻ. Chiếc bánh xe phải là phòng chơi, nơi con vật bé nhỏ có thể chạy nhảy và leo trèo.

Những người trong trang trại là đã thu xếp cho con sóc tất cả mọi thứ rất chu đáo, và lấy làm lạ rằng chỗ ở của nó dường như chưa làm cho con sóc hài lòng. Nó cứ buồn bã và khó tính, trong một góc của chiếc nhà nhỏ: thỉnh thoảng lại thốt ra một tiếng kêu đau khổ nhức nhối. Nó không đụng đến thức ăn. Người ta bảo: “Nó còn sợ, mai kia quen chỗ ở rồi sẽ ăn và chơi”.

Cũng vào độ ấy, các bà nội trợ bận rộn sửa soạn một bữa tiệc, và cái hôm bắt được sóc, người ta nướng bánh mì. Hoặc do một sự không may nào đó làm cho bột nở, khiến công việc chậm lại, hoặc vì người ta uể oải nên phải ở lại coi bánh đến khuya.

Trong bếp, công việc tíu tít và tất nhiên người ta không có thì giờ nhớ đến con sóc. Nhưng trong nhà có một bà cụ già, vì tuổi cao quá không giúp việc nướng bánh được. Bà cụ già hiểu rõ như thế lắm, nhưng bà cụ không thể chấp nhận được ý nghĩ mình bị gạt ra ngoài công việc.

Buồn ngủ, không thể đi ngủ được, bà cụ già ngồi bên cửa sổ nhìn ra ngoài. Vì trời nóng, cửa nhà bếp để ngỏ, ánh sáng từ cửa ấy chiếu ra sáng cả sân. Cái sân bốn mặt đều có nhà bao quanh, cái nhà trước mặt được chiếu sang đến nỗi bà cụ già có thể phân biệt được rõ các lỗ hổng và kẽ nứt trên mặt tường đất.

Bà cụ cũng trông thấy cái chuồng sóc treo đúng chỗ sáng nhất.

Bà cụ để ý thấy con sóc chạy suốt đêm, không lúc nào nghỉ, từ cái nhà nhỏ đến chiếc bánh xe, rồi từ cái bánh xe về cái nhà nhỏ. Bà cụ nghĩ rằng con vật không ngủ được vì đang bị một nỗi lo ngại lạ thường giày vò, nhưng bà cụ lại cho là vì cái ánh sáng quá chói.

Giữa chuồng bò và tầu ngựa có một lối đi rộng lợp mái, ăn thông ra cổng cho xe ngựa ra vào. Cái lối đi ấy nằm theo hướng được chiếu sáng. Đêm cũng đã khá khuya, bà cụ già chợt thấy một con người bé tí, không cao hơn một gang tay, từ dưới mái vòm đi ra từng bước thận trọng. Người ấy đi giày gỗ, mặc quần chẽn bằng da như một người thờ. Bà cụ vẫn nghe nói là gia thần thường ở những nơi như thế, và biết rằng thần đến đâu là mang hạnh phúc đến đó.

Vừa vào đến sân, gia thần liền chạy ngay đến chiếc lồng sóc. Không với tới lồng được, thần đi kiếm một cái sào đem dựa vào lồng, rồi leo theo sào mà lên như một người thủy thủ leo sợi dây thừng vậy. Thần lắc cánh cửa cái nhà nhỏ màu lá cây, nhưng bà cụ rất yên tâm, bà biết rằng trẻ con đã khóa cửa lại vì sợ trẻ hàng xóm đến lấy trộm con sóc của chúng.

Gia thần không thể mở được cửa; bà cụ già thấy con sóc đi ra chỗ bánh xe. Ở đó hai bên thì thầm với nhau một hồi lâu, rồi thần theo cây sào tụt xuống đất và ra cửa biến mất.

Bà cụ già nghĩ là chẳng còn thấy lại thần trong đêm hôm nay nữa, tuy vậy bà vẫn ngồi bên cửa sổ. Một lát sau, bà thấy thần quay trở lại. Thần vội đến mức chân đi như không chạm đất. Thần chạy đến bên chiếc lồng. Với đôi mắt viễn thị, bà cụ trông thấy thần rất rõ. Bà thấy cả thần cầm vật gì trong tay, nhưng không thể nhận ra là cái gì. Thần đặt vật cầm trong tay trái xuống sân và mang vật cầm trong tay phải lên tận chiếc lồng. Thần lấy chiếc giày gỗ đá vào cánh cửa sổ nhỏ, phá vỡ ra và đưa vật dang cầm cho con sóc. Rồi thần tụt xuống cầm lấy vật đã để dưới đất và lại trèo lên lồng đưa cho sóc. Tức khắc sau đó thần chạy trốn, nhanh đến nỗi bà cụ nhìn theo không kịp.

Thế là bà cụ không thể ngồi yên trong nhà được nữa: bà rón rén đi ra cửa, và nấp vào bóng tối của cái bơm nước để rình gia thần. Một vật khác cũng trông thấy thần và nổi lòng tò mò. Đó là con mèo. Nó lướt nhẹ đến tận bức tường và dừng lại ở gần chỗ có ánh sáng một chút. Bà cụ và con mèo đợi một lúc lâu trong đêm tháng Ba giá lạnh. Bà đang định trở vào thì nghe có tiếng động trên sàn và thấy gia thần lon ton trở lại. Cũng như lần trước, hai tay thần đều mang vật gì, và vật thần mang kêu rối rít và vùng vẫy. Bà cụ hiểu ra là thần đã đi kiếm những đứa con của con sóc ở trong rừng trăn và mang đến cho nó, để chúng khỏi phải chết đói.

Bà cụ giả đứng yên không động đậy, để gia thần khỏi sợ và hình như thần không trông thấy bà. Thần định đặt một con sóc con xuống đất để mang nhanh con kia lên lồng thì thấy lóe lên cạnh mình đôi mắt xanh của con mèo. Thần đứng không nhúc nhích, bối rối, mỗi tay cầm một con sóc con; rồi thần quay lại nhìn khắp chung quanh và trông thấy bà cụ già. Thần chẳng do dự, chạy lại chỗ bà và chìa ra một con sóc con đưa cho bà.

Bà cụ già không muốn tỏ ra không xứng đáng với lòng tin cậy ấy. Bà cụ cúi xuống, đỡ lấy con sóc con, và giữ nó cho đến lúc gia thần đã mang được con cóc kia lên lồng, và trở lại lấy con sóc con đưa gửi bà.

Sáng hôm sau, khi mọi người trong trại tập tụ tập lại ăn sáng thì bà cụ không thể giấu mà không kể lại những việc bà cụ đã trông thấy đêm qua. Tất nhiên là mọi người đều chê bai bà cụ già, và cho là bà cụ đã nằm mê. Vào độ này trong năm, làm gì mà có sóc con.

Nhưng bà cụ tin chắc ở lời mình nói, và bà mời mọi người đến lồng sóc mà xem. Họ làm theo lời bà. Ở đấy, trên một lớp lá trải giường, có bốn con sóc con mình nửa trần trụi và mắt chưa mở hết, ra đời ít nhất trong hai ba ngày rồi.

Khi trông thấy lũ sóc, người chủ trại nói: “Dù sao đi nữa, có điều chắc chắn là chúng ta phải lấy làm xấu hổ”. Rồi ông mở lồng lấy con sóc cùng lũ con nó ra, đặt vào tạp dề của bà cụ và nói: “Mang chúng vào rừng trăn, trả tự do cho chúng”.

Đó là sự kiện mà người ta nói nhiều trên các tờ báo, mà nhiều người không chịu tin vì họ không thể giải thích nổi.