Yarrô con vịt trời cổ xanh

Trên bờ phía Đông hồ Vettern có ngọn núi Umbey và bên bờ phía Đông núi là vùng đầm lầy Đagxmôxê. Ở bên Đông Đagxmôxê là hồ Tôkern trải ra giữa đồng bằng rộng tỉnh Ơxteryơtlanđ.

Hồ Tôkern khá rộng và người ta nói là xưa kia còn rộng hơn. Nhưng người ta cho là hồ chiếm một cách vô ích một diện tích quá lớn của đồng bằng phì nhiêu và họ cố tháo hết nước của nó đi để lấy chỗ gieo trồng và gặt hái. Tuy vậy, họ cũng không làm cạn hết cả hồ như chắc là họ đã mong ước được, và hồ còn giấu dưới đáy nhiều đất lắm, nhưng bị thu hẹp lại như thế, nó đã cạn hẳn đi, chẳng nơi nào sâu quá vài thước. Ven bờ thì thành ra những bãi cỏ sình lầy và khắp mặt hồ nổi lên những bãi bùn nhỏ.

Tuy vậy, vẫn có một loài cứ ưa đầm chân xuống nước chỉ cần là thân và đầu được nhô lên không – đó là cây sậy. Nó không thể tìm được nơi nào tốt hơn để mọc ngoài các bờ thoai thoải của hồ Tôkern và các soi bùn ấy. Nó thích thú đến mức cứ mọc cao lên ngang đầu người và mọc dày đến nỗi gần như không tài nào đưa một chiếc thuyền vào được. Nó vây lấy cái hồ thành một hàng rào rộng xanh rờn, chỉ còn vài ba chỗ có thể vào hồ được vì người ta đã nhổ bớt sậy đi. Nhưng sậy mà giữ không cho người ta đến gần, thì lại cho những kẻ khác ẩn náu. Trong cái khối dày đặc của nó mở ra vô số nhưng chỗ trũng nhỏ và những con lạch chứa đầy một thứ nước tù màu lục có bèo tấm và cây trạch tả nở hoa, và nhung nhúc những ấu trùng của muỗi, cá con và nòng nọc. Khắp chung quanh các bến ấy là vô số những nơi trú ẩn mà các loài chim nước có thể đẻ trứng và nuôi con không sợ những kẻ phá hoại và không lo thiếu cái ăn.

Thế là một số chim không thể tưởng tượng được đã sống trong các bãi sậy hồ Tôkern và chim mà biết được cái cảnh trí có một không hai này là kéo đến càng đông. Đến đây đầu tiên là loài vịt trời cổ xanh lục đông hàng ngàn vạn. Nhưng chúng không chiếm hết cả mặt hồ, phải chia chỗ ở với những con thiên nga, chim ngốc trắng, gà nước đen, con cốc, vịt nước và biết bao nhiêu các loài khác.

Tôkern chắc là cái hồ rộng nhất và tốt nhất đất nước đối với các loài chim ấy và chúng phải thấy mình sung sướng vì vào được một chốn cư trú như thế giữa những rừng sậy và bãi bùn. Nhưng khốn t không giữ được mãi chốn ấy vì con người vẫn không thể quên rằng ở đó sẽ có bao nhiêu là đất phì nhiêu, họ vẫn thường thường bàn việc tháo cạn hồ đi. Và các dự định đó mà thực hiện thì đối với hàng ngàn vạn con chim có nghĩa là bắt buộc phải dời đi nơi khác.

Thuở mà Nilx Holyerxon đi với đàn ngỗng thì trên mặt hồ Tôkern đang có một con vịt trời tên là Yarrô. Con chim non, mới sống có một mùa hè, một mùa thu và một mùa đông. Bây giờ nó mới sống mùa xuân đầu tiên của nó. Vừa từ Bắc Phi sang, nó liền đến hồ Tôkern sớm quá khi băng còn phủ mặt hồ.

Một buổi chiều đang cùng những con vịt trống tơ khác bay lượn chơi đùa ngang dọc khắp mặt hồ thì Yarrô bị một người săn bắn theo trúng vào ngực. Biết là mình sắp chết nhưng không chịu đem thân làm quà biếu cho cái kẻ đã bắn mình, nó cứ tiếp tục bay cho đến khi kiệt sức. Bay về hướng nào cũng được vì chỉ cốt đi xa cái chỗ ấy thôi. Khi đã sức cùng lực kiệt không bay được nữa thì nó đã không còn ở trên mặt hồ nữa rồi. Nó đã hướng về phía đất liền và rơi xuống trước cổng của một trong những cái trại lớn trên hồ Tôkern.

Lát sau một anh người nhà đi qua sân trại, trông thấy Yarrô bèn nhặt lấy. Nhưng Yarrô chỉ muốn được yên ổn mà chết, liền thu hết tàn lực mổ mạnh vào ngón tay anh ta, cố làm cho anh ta phải thả ra.

Vết mổ tất nhiên là chẳng ăn thua gì, nhưng ít ra cũng làm cho anh người nhà nhận ra là con chim còn sống. Anh ta dịu dàng đem nó vào nhà và đưa cho bà chủ xem, một người thiếu phụ vẻ mặt hiền lành. Bà ta liền cầm lấy, Yarrô từ tay anh người nhà, vuốt ve lưng nó và lau máu rỏ ra óng ánh trong đám lông tơ ở cổ nó. Bà ta xem kỹ và thấy nó đẹp quá chừng, cái đầu mầu lục sẫm và loáng bóng, cái lưng màu hung, hai cánh điểm những chấm xanh lam. Nghĩ là để nó chết đi thì thật là uổng, bà ta liền tức khắc lấy một cái giỏ đặt nó vào. Yarrô vẫn không ngừng vung cánh và đạp chân để cố thoát thân, nhưng khí nó hiểu là các con người kia không có ý định giết nó thì nó nép mình vào trong giỏ, một cảm giác dễ chịu lan khắp thân mình. Và chỉ lúc ấy, nó mới nhận ra là nó đã kiệt sức và đau đến mức nào vì mất máu. Bà chủ nhà mang cái giỏ đến cạnh lò sưởi, nhưng trước khi đặt giỏ lên đấy thì Yarrô đã nhắm nghiền mắt lại và ngủ say rồi.

Một lát sau, nó sực tỉnh dậy vì có kẻ nào chạm nhẹ vào nó, và nó mở mắt ra, nó suýt ngất đi vì khiếp sợ. Phen này thì chắc chắn là nó đi đời, vì trước mặt nó là kẻ khủng khiếp hơn các con người và các loại chim ăn thịt: đích thị là Kaêxar, con chó săn lông dài đang đánh hơi vẻ tò mò lắm.

Nó đã trải qua những nỗi hoảng sợ đến thế nào trong mùa hè năm ngoái, lúc nó mới chỉ là con vịt con bé tí toàn lông tơ màu vàng, mỗi lần vang lên trong rừng sậy những tiếng kêu:

“Kaêxar đấy! Kaêxar đấy!” và những khi mà nó thấy con chó có bộ lông trắng nâu, mồm đầy những răng, lõm bõm lội bùn xông đến! Đúng, những lúc ấy nó đã tưởng là đang đứng nhìn đích thị thần chết. Và nó vẫn luôn luôn mong ước khỏi phải sống cái giây lát phải đối diện với Kaêxar như thế.

Nhưng mà rủi thay nó đã rơi vào đúng cái trại mà con chó đó ở, và giờ đây Kaêxar đang đứng sừng sững phía trên nó đấy.

Con chó lầu bầu: “Mày là đứa nào? Mày vào nhà bằng cách nào? Nơi mày có chẳng phải là rừng sậy hay sao?”

Cố lắm nó mới có được chút can đảm để trả lời:

“Đừng bực vì thấy tôi đến nhà anh, Kaêxar ạ! Không phải lỗi tại tôi. Tôi bị một người đi săn bắn bị thương và chính các con người đã bỏ tôi vào cái giỏ này.”

– Thế à? Những con người đã bỏ mày vào đây à? Thế chắc là họ có ý định chữa cho mày khỏi, dù về phần tao thì tao cho rằng tốt hơn là cứ ăn thịt mày đi. Nhưng dù sao thì ở trong nhà này mày cũng được che chở.

Chẳng việc gì mà phải khiếp sợ như thế. Không phải là chúng ta đang ở trong hồ Tôkern đâu.

Nói xong, Kaêxar nằm xuống ngủ trước ngọn lửa lò sưởi và ngay lúc Yarrô hiểu là cái nguy cơ đáng nguyền rủa nọ đã qua rồi thì một nỗi suy nhược mênh mông lại đến đè lên nó, và nó lại ngủ thiếp đi lần nữa.

Khi thức giấc lần thứ hai thì Yarrô thấy trước mặt mình một cái dĩa đầy những hạt lúa và nước. Nó còn yếu đuối ghê gớm nhưng nó cũng đang đói và khát, thế là nó ăn ngay thấy nó ăn bà chủ có vẻ bằng lòng và đến vuốt ve nó. Rồi nó ngủ lại và nhiều ngày liền nó chỉ ăn và ngủ.

Một buổi sáng, Yarrô thấy mình đã thật khỏe và đủ sức bước ra khỏi cái giỏ và bắt đầu bước đi trên mặt đất. Nhưng đi chưa xa nó đã trượt ngã sóng soài. Thế là Kaêxar đến, há cái mõm khủng khiếp ra ngoặm lấy nó; Yarrô tin chắc rằng con chó sắp giết chết mình, nhưng mà Kaêxar mang nó bỏ lại vào giỏ, không làm nó xây xát gì. Việc ấy làm cho Yarrô tin cậy Kaêxar đến mức lần thứ hai đi chơi trong nhà nó đến cạnh con chó và nằm nép vào lòng Kaêxar. Từ đó thì Kaêxar và Yarrô thành đôi bạn thân và ngày nào Yarrô cũng nằm ngủ nhiều giờ giữa hai chân của Kaêxar.

Tuy vậy, Yarrô yêu mến bà chủ nhà hơn cả Kaêxar nữa và nó tuyệt đối không có chút gì phải sợ bà ta cả. Nó cọ đầu vào tay bà ta mi khi bà ta cho nó ăn, nó thở dài buồn phiền những khi bà ta đi vắng và bà ta trở về là nó chào mừng theo cách nói năng của nó.

Yarrô đã hoàn toàn quên hết nỗi sợ chó, sợ người trước kia của nó rồi. Nó cho là chó và người là tốt bụng và hiền lành, nó yêu cả chó lẫn người. Nó nóng lòng được chóng bình phục để có thể bay về Tôkern và báo với các vịt trời rằng những kẻ thù cố cực của chúng thật ra không nguy hiểm gì, rằng họ nhà vịt trời chẳng còn có gì phải sợ nữa.

Nó đã trông thấy nhưng con người cũng như Kaêxar đều có đôi mắt thanh tĩnh, nhìn vào thật thích. Con vật duy nhất trong nhà mà nó không muốn gặp cái luồng mắt nhìn là Klôrina, con mèo cái. Chính con mèo cũng chẳng làm gì hại nó, nhưng mà nó không tài nào tin con mèo được. Ấy là chưa kể Klôrina cứ không ngớt trêu nó, vì nó đem lòng yêu thương các con người.

Một hôm Kaêxar bảo nó: “Mày tưởng họ săn sóc chạy chữa cho mày vì thương mày đó à? Mày chỉ béo lên một tí là đủ biết! Rồi sẽ thấy họ vặn cổ mày như thế nào! Tao thì tao biết rõ họ lắm”.

Yarrô cũng như tất cả các loài chim đều có tấm lòng hiền từ và chung thủy nên nghe thế nó hết sức đau lòng. Nó không thể nào tưởng tượng ra bà chủ lại vặn cổ nó được, mà cũng không thể tưởng tượng ra là đứa con trai nhỏ của bà cũng làm như thế, đứa bé thường ngồi hàng giờ ríu rít suốt ngày trước cái giỏ của nó. Nó cảm thấy rằng cả hai mẹ con đều yêu thương nó, đúng như nó yêu thương họ vậy.

Một hôm. Yarrô và Kaêxar đang nằm trước lò sưởi như thường lệ thì Klôrina ngồi ở phía trên, quyết trêu con vịt trời một mẻ.

Nó nói: Yarrô à, tao không biết sang năm mày và bọn vịt trời sẽ làm gì, khi hồ Tôkern bị tháo hết nước và biến thành cánh đồng.

Yarrô khiếp đảm, đứng vụt dậy, kêu lên:

“Nói gì vậy, Klôrina”.

Con mèo cái trả lời: “Tao cứ quên rằng mày, Yarrô à, không nghe hiểu tiếng nói của loài người như Kaêxar và tao vậy. Nếu không thì mày đã nghe thấy mấy người hôm qua đến nhà này nói rằng sang năm tất cả nước hồ Tôkern sẽ bị tháo hết và đáy hồ sẽ khô ráo như cái sàn nhà ấy. Thế là tao phải tự hỏi rằng mày và bọn vịt trời rồi sẽ đi đâu vậy?”

Nghe nói thế Yarrô giận quá cứ phải rít lên như một con rắn.

Nó thét vào mặt con mèo: “Đằng ấy độc ác khác gì một con gà nước. Đằng ấy chỉ tìm cách kích ta chống lại loài người. Ta biết rằng họ hoàn toàn không thể làm một việc như vậy. Họ biết hồ Tôkern là của vịt trời. Tại sao họ lại đi tước cái chỗ trú ẩn của bao nhiêu là chim? Tại sao họ lại làm cho loài chim khổ sở? Chắc rằng đằng ấy đã bịa ra tất cả các chuyện đó để làm cho ta sợ. Ta chỉ muốn chim đại bàng Gorgô đến xé xác đằng ấy ra. Ta chỉ muốn bà chủ đến cắt cụt hết ria mép của đằng ấy đi”.

Nhưng cuộc tấn công ấy không đủ làm cho Klôrina phải làm thinh. Nó lại nói: “A, mày nghĩ là tao nói dối à? Vậy thì hỏi Kaêxar xem. Tối hôm qua nó cũng ở trong nhà đấy. Mà Kaêxar thì có nói dối bao giờ”.

Yarrô liền hỏi: “Kaêxar à, anh hiểu tiếng nói của loài người còn hơn Klôrina, hãy cho tôi biết có phải là nó đã nghe sai không? Thử tưởng tượng xem cái gì sẽ xảy ra nếu người ta tát khô hồ Tôkern và biến đáy hồ thành cánh đồng. Bây giờ thì chẳng còn bèo tấm cho vịt lớn, cũng như cá con, nòng nọc cũng như cung quăng cho vịt con nữa. Và những bụi sậy để vịt con ẩn náu cho đến cái tuổi tập bay cũng sẽ mất đi. Tòan thể họ hàng nhà vịt bắt buộc phải đi khỏi đây và tìm nơi trú ngụ khác. Nhưng mà tìm đâu ra được một chốn dung thân chắc chắn như hồ Tôkern này? Kaêxar à, nói cho tôi biết là Klôrina đã nghe nhầm rồi”. Quan sát cách cư xử của Kaêxar trong cuộc nói chuyện này thật thú vị. Nó đã hoàn toàn tỉnh giấc ngay từ lúc đầu nhưng bây giờ Yarrô quay lại phía nó thì nó lại ngáp và đặt cái mồm dài trên hai chân trước rồi chỉ một lát là ngủ say.

Con mèo nhìn Kaêxar, và mỉm cười thật xỏ lá.

Nó bảo Yarrô: “Tao cho là Kaêxar tránh không muốn trả lời mày. Nó cũng như mọi con chó: không bao giờ lại thú thật rằng loài người có thể độc ác được. Nhưng mà dù sao thì mày cũng phải tin điều tao mới nói với mày. Và để tao cắt nghĩa cho mày nghe tại sao họ lại định tháo nước cái hồ ấy đúng ngay lúc này. Chừng nào mà bọn vịt trời chúng mày còn cầm quyền ở Tôkern thì họ còn chưa muốn tát cạn hồn, vì dù sao họ cũng kiếm được chút lợi nào đó ở bọn chúng mày. Nhưng mà từ nay, bọn vịt trắng có mào, bọn gà nước đen, và các bọn chim khác thịt không ăn được đã tràn vào khắp các rừng sậy, thế là loài người cho rằng giữ lại cái hồ cho bọn chúng thì thật là vô ích”.

Yarrô không thèm đáp lại Klôrina, nhưng nó ngẩng đầu lên và hét vào tai Kaêxar: “Này Kaêxar! Anh biết là ở Tôkern còn nhiều vịt lắm, bay đặc cả trời như những đám mây. Hãy cho tôi biết rằng không đúng là loài người định làm cho tất cả họ nhà vịt thành những kẻ không nơi trú ngụ

Nghe thế, Kaêxar vùng dậy, quy tội cho Klôrina dữ dội đến nỗi con mèo phải chạy trốn lên một cái giá.

Kaêxar gầm lên: “Tao sẽ dạy cho mày phải câm mồm đi khi tao muốn ngủ. Tao biết rõ là người ta có bàn việc tháo nước hồ năm năm. Nhưng người ta đã nói đến việc ấy ba mươi sáu lần rồi mà đã làm đâu, sao giờ việc tháo cạn nước hồ ấy lại chính là cái mà tao không ưa, tháo cạn hồ Tôkern thì việc đi săn bắn sẽ ra thế nào? Mày mà khoái chí về việc ấy thì mày là đồ ngu. Không còn chim ở Tôkern nữa thì mày với tao còn biết chơi với ai nữa”.