Trời mới hửng sáng, đàn ngỗng trời đã dậy để ăn một chút gì trước khi khởi hành chuyến bay qua tỉnh Ơxteryơtlanđ. Hòn đảo nhỏ chúng ngủ đêm qua vừa chật hẹp, vừa trơ trụi, nhưng trong vùng nước bao quanh có khá đủ những thứ cây cho chúng ăn no. Chú bé thì không được may mắn như thế: chú đã cố tìm mãi mà chẳng tài nào kiếm ra cái gì có thể ăn được.

Vừa đói vừa rét cóng vì cái lạnh ban mai, chú đang nhìn quanh mình thì chợt thấy hai con sóc đang chơi đùa trong vòm cây trên mũi đất đối diện hòn đảo. Nghĩ rằng con sóc có thể chưa ăn hết thức ăn dự trữ mùa đông của chúng, Nilx nhờ ngỗng đực cõng mình sang bên đất liền xin chúng ít hạt phỉ.

Ngỗng đực trắng liền lam theo lời chú tức khắc, nhưng khổ thay các con sóc cứ mải chơi đến nỗi chẳng nghe chú nói gì. Nhảy từ cây này sang cây khác mỗi lúc chúng một đi sâu vào trong rừng. Nilx theo chúng và chẳng mấy chốc đã không trông thấy ngỗng đực đứng lại bên bờ nước nữa.

Tí Hon đang vất vả bước đi giữa những cây bạch đầu ông cao đến tận cằm thì bỗng nhiên cảm thấy bị túm lấy phía sau: ai đó đang cố nhấc bổng chú lên. Chú quay lại thì thấy một con quạ khoang. Nó đã gắp lấy cổ sơ mi của chú. Nilx vẫy vùng để gỡ ra nhưng một con quạ thứ hai bay đến giúp sức, túm lấy một chiếc tất dài của chú và làm chú loạng choạng.

Giá Nilx kêu cứu ngay tức khắc thì chắc ngỗng đực trắng đã có thể cứu chú khỏi tay bọn quạ nhưng chú nghĩ là một mình cũng đủ sức đánh đuổi được hai con quạ. Chú đá, chú đánh, nhưng hai con quạ không buông ra chút nào, cuối cùng đã quắp chú bay lên không. Chúng dại dột đến nỗi để đầu Nilx đập vào một cái cây. Bị chạm mạnh quá, mắt Nilx quáng loạn và chú ngất đi.

Lúc Nilx mở mắt ra thì đã xa đất liền rồi. Chú tỉnh lại dần dần và lúc đầu chẳng biết mình ở đâu, cũng như cái gì đã xảy ra. Phía dưới trải ra một thảm lớn như len dệt, màu nâu đen và màu lục; dưới những chỗ rách và lỗ thủng có ánh rực lên như cửa kính mài có thể nói là tấm thảm đã được trải trên một mặt gương.

Rồi chú thấy mặt trời đang lên trên bầu trời. Thế là mặt gương lúc nãy trông thấy qua những chỗ tấm thảm bị móc rách, bắt đầu lấp lánh màu đỏ và vàng. Cảnh đẹp tuyệt trần. Bây giờ, mấy con quạ hạ xuống thấp. Nilx nhận ra tấm thảm lớn kia là mặt đất phủ đầu những khu rừng, những lỗ thủng và chỗ rách là những hồ và đầm lầy.

Chú tự đặt cho mình vô số câu hỏi: Làm sao chú lại không ở trên lưng ngỗng đực tranứg? Tại sao cả một bầy quạ lại bay chung quanh chú? Và sau cùng, tại sao chú bị lay, bị lắc đến long cả người ra.

Bỗng chú hiểu: những con quạ đã bắt cóc chú. Ngỗng đực trắng đang đợi chú trên bờ biển và đàn ngỗng sắp bay đi Ơxteryơtlanđ ngay hôm nay. Còn chú thì bọn quạ đang đưa về phía Tây – Nam: mặt trời đang ở sau lưng chú.

Lũ quạ không cần để ý chút gì đến những lời yêu cầu của chú; chúng bay hết tốc độ, thẳng về phía trước. Bỗng một con đột nhiên đập mạnh cánh báo hiệu có nguy cơ; cả đàn liền sà vội xuống một rừng thông, lẩn sâu vào những cành cây chằng chịt, và cuối cùng đặt Nilx xuống đất, dưới một gốc cây um tùm: một con chim ưng cũng không tìm ra được chú.

Năm mươi con quạ vây lấy chú, quay những chiếc mỏ đe dọa về phía chú.

– Này quạ, có lẽ bây giờ đã nói được cho ta biết tại sao đã bắt cóc ta chứ? Chú hỏi

Chú vừa hỏi xong thì một con quạ to rít lên:

– Im đi, không tao mổ mắt bây giờ

Nilx phải làm theo, vì nó như hết sức quyết tâm thực hiện lời đe dọa của nó. Vậy là chú ngồi chăm chằm nhìn lũ quạ, trong khi lũ quạ cũng chằm chằm nhìn chú.

Càng nhìn, Nilx càng không ưa chúng. Bộ áo lông của chúng bụi bặm và xốc xếch kinh khủng. Hình như chúng chẳng hề biết đến tắm rửa, lau chùi cho bóng bẩy. Chân và móng phủ dày một lớp bùn khô; hai bên mép có dính thức ăn. Chúng là những con chim khác hẳn những con ngỗng trời. Nilx thấy chúng có vẻ độc ác, tham tàn, hung bạo và liều lĩnh như những tên côn đồ hay quân du đãng.

“Mình rơi vào tay một bọn kẻ cướp rồi”, chú nghĩ bụng.

Đúng lúc đó, chú nghe trên đầu tiếng gọi của đàn ngỗng trời:

– Cậu ở đâu? Mình đây. Cậu ở đâu? Mình đây.

Chú hiểu là các bạn đồng hành đang tìm mình nhưng không có thì giờ đáp lại; con quạ to hình như là con đầu đàn, rít vào tai chú: “Liệu hồn, đôi mắt mày!” Nilx chỉ còn biết im lặng nữa mà thôi.

Đàn ngỗng trời không thể biết là Nilx đang ở gàn chúng đến thế, sau hai ba câu, tiếng gọi của chúng mất vào nơi xa. “Thôi rồi, Nilx à, chú bé tự nhủ, giờ thì mày phải tự xoay xở lấy mình thôi. Hãy tỏ ra là có học được gì trong mấy tuần sống cuộc đời hoang dã vừa rồi”.

Một lúc sau, lũ quạ làm bộ lên đường lại, nhưng hình như chúng có ý định cho hai con cùng mang Nilx đi, một con quắp chú ở cổ áo sơ mi, con kia quắp ở một chiếc tất nên chú kêu lên:

– Không ai trong bọn có đủ sức cõng ta sao? Đã hành người ta quá rồi, làm ta nhừ cả người ra. Phải để ta ngồi trên lưng như cưỡi ngựa, ra sẽ không nhảy xuống đất đâu, ta cam đoan như vậy.

– Mày tưởng là chúng tao phải lo cho mày được thoải mái đấy à, mày lầm rồi, quạ thủ lĩnh nói. Nhưng lúc đó, một con to lớn, lù dù, thô kệch, lông lởm chởm, cánh có một chiếc lông trắng, bước ra khỏi đàn và nói:

– Này Cuồng Phong à, giữ cho Tí Hon về đến nơi được nguyên vẹn có phải là tốt cho tất cả bọn mình không. Tôi sẽ cố cõng nó trên lưng vậy.

– Nếu mày làm được, Phumlê-Đrumlê à, thì ta còn đòi gì hơn nữa, quạ cầm đầu đáp. Nhưng đừng để nó ngã đấy.

Thế cũng là được rồi, và Nilx lấy làm hài lòng. Bị quạ bắt cóc, chẳng có gì phải sợ, chú nghĩ bụng. Mình nhất định sẽ có cách trị những quân khốn khiếp này.

Lũ quạ vẫn tiếp tục bay theo hướng cũ, về phía Tây-Nam. Buổi sáng đẹp trời, yên tĩnh và chan hòa ánh nắng: khắp nơi chim chóc cất tiếng hót những khúc hôn lễ. Trong một khu rừng cây cao âm u cả đến con sáo, đôi cánh rủ xuống, cái cổ gân lên, đến đậu trên một ngọn một cây thông, cũng nói: “Em đẹp làm sao! Em đẹp làm sao! Chẳng một ai đẹp bằng em cả. Chẳng một ai đẹp bằng em cả!”. Khúc hát vừa dứt, sáo liền hót lại tức thời.

Bấy giờ Nilx bay qua, hai ba lần được nghe bài hát, chú bèn đưa tay lên miệng làm loa và kêu lên như gọi:

– Chúng tôi nghe rồi! Chúng tôi nghe rồi!

– Ai đấy? Ai đấy? Ai giễu ta đấy? Sáo kêu to lên hỏi

– Chính kẻ-bị-quạ-bắt-trộm giễu bài hát của anh đấy, chú bé trả lời

Lập tức con quạ trưởng quay lại dọa:

– Liệu đôi mắt mày đấy, Tí Hon!

Nhưng Nilx thì nghĩ “kệ mày. Tao sẽ cho mày biết là tao không sợ mày đâu?”

Càng bay càng vào sâu xứ này; khắp nơi đâu cũng có rừng và hồ. Trong một khu rừng bạch dương nhỏ một con chim gáy mái đậu trên một cành cây trụi lá; trước mặt là một con chim gáy trống. Nó xù lông lên uốn éo cái cổ, cuối xuống, rồi ưỡn mình lên: lông cổ cọ sột soạt vào những cành con, nó gù: “Chính em, em, em là đẹp nhất rừng. Không một ai khác đẹp bằng em, em, em”.

Chú bé bay qua trên cao, không thể làm thinh được.

– Đừng tin lời nó. Đừng tin lời nó, chú kêu lên

– Ai, ai vu khống ta đó? Con chim gáy vừa gù vừa cố nhìn xem ai nói.

– Chính kẻ-bị-quạ-bắt vu khống anh đấy, chú bé trả lời.

Cuồng Phong lại đưa mắt dọa và ra lệnh cho chú phải im mồm, nhưng Phumlê- Đrumlê nói chêm vào:

– Cứ để mặc nó. Bọn chim nhỏ kia sẽ tưởng là giống quạ chúng mình đã thành ra khôi hài và dí dỏm đấy.

– Chúng chẳng ngu đến thế đâu, quạ thủ lĩnh đáp; nhưng chắc là ý kiến kia đã làm cho nó thích, vì nó không quở mắng chú bé nữa.

Lũ quạ bay nhiều nhất trên những khu rừng rậm và những cánh rừng nhỏ, nhưng thỉnh thoảng cũng bay qua những làng xóm, nhà thờ và những chiếc nhà nhỏ xây ven cánh rừng. Chúng trông thấy một trang viên cổ rất đẹp. Ngôi nhà quét màu đỏ, lưng quay vào rừng và có cái hồ trước mặt, quanh sân trồng những cây phong lớn, và vườn đầy những cây phúc bồn rậm rạp. Một con chim sẻ đá đậu ngay trên chiếc chong chóng chỉ hướng gió, đem hết sức ra hót để cho con mái đang ấp trứng trong tán lá một cây lê có thể nghe rõ từng điệu: “Chúng ta có những quả trứng nhỏ nhỏ xinh xinh, chim sẻ đá hót. Chúng ta có bốn quả trứng tròn tròn, nho nhỏ, xinh xinh. Chúng ta có đầy cả tổ những quả trứng đẹp tuyệt vời”.

Con chim sẻ đá hát đi hát lại đến lần thứ một nghìn thì lũ quạ bay qua. Nilx đưa tay lên miệng làm loa nói to:

– Con ác sẽ lấy mất trứng.

– Ai muốn dọa cho ta sợ đó? Sẻ đá lo lắng đập cánh, hỏi

– Chính kẻ-bị-quạ-cướp đi làm anh sợ đấy, chú bé đáp.

Lần này thì quạ thủ lĩnh không tìm cách bắt chú làm thinh nữa. Trái lại, nó vả cả đàn khoái chí, quạ quạ inh ỏi vì chúng thấy vui quá.

Càng đi sâu vào nội địa, những cái hồ lại càng rộng và càng có nhiều cù lao và mỏ đất. Trên một bãi cát, con vịt đực đang làm duyên với con vịt cái.

– Anh sẽ trung thành với em suốt cả đời anh. Anh sẽ trung thành với em suốt cả đời anh.

– Không trung thành được đến hết hè này đâu, chú bé nói, khi bay qua.

– Đứa nào đấy? Vịt đực hỏi – Ta tên là tù- nhân-của-lũ-quạ, Nilx kêu to lên.

Vào khoảng giữa trưa, lũ quạ lao xuống một đồng cỏ để ăn. Không một con nào nghĩ đến việc cho chú bé chút gì để ăn. Bỗng Phumlê-Đrumlê lại gần quạ thủ lĩnh và đưa cho nó một cành tường vi còn vài quả đỏ: “Phần anh đấy. Cuồng Phong ạ”, nó nói.

Cuồng Phong hít hít vẻ khinh bỉ:

– Mày tưởng tao muốn ăn những quả đã lâu ngày khô khốc ấy à? – nó nói

– Tôi nghĩ là làm anh vui lòng, Phumlê- Đrumlê thất vọng đáp lại, và ném chiếc càng đi.

Cành tường vi dại rơi ngay trước mặt Nilx, chú liền vớ lấy ăn cho đỡ đói.

– Thủ lĩnh nghĩ gì thế, Cuồng Phong à?

Hôm nay thủ lĩnh im tiếng thế, một con nói.

– Ta nghĩ đến một con gà mái trước kia ở vùng này; nó yêu quý mụ chủ nó lắm, và để làm vui lòng chủ nó, nó đẻ một ổ trứng, đem dấu dưới sàn kho thóc. Dĩ nhiên mụ chủ ngạc nhiên vì thấy vắng nó. Mụ đi tìm, nhưng chẳng thấy đâu. Này, Dài Mỏ, mày có thể đoán được là ai đã tìm ra nó, con gà mái và ổ trứng không?

– Tôi nghĩ là đoán được, Cuồng Phong à. Vả lại đến lượt tôi, tôi cũng có một truyện tương tự kể cho các vị nghe. Các vị có nhớ con mèo cái đen to trong nhà mục sư ở Hinnêruyd không? Nó không bằng lòng bọn chủ của nó, cứ lần nào nó đẻ cũng đem những con mới ra đời của dìm cho chết đuối. Một lần, nó giấu được con. Ngay trong một đống cỏ khô giữa đồng. Nó rất mê đàn con nhỏ ấy như ăn phải bùa, nhưng mà tôi nghĩ là tôi còn vui sướng hơn vì lũ chúng nó hơn con mèo mẹ nhiều.

Cả lũ quạ, con nào cũng có những truyện để kể lại cho nhau nghe. Chúng kích động nhau và cả bọn cùng nói một lúc.

“Ăn cắp trứng và bắt mèo con thì có gì đáng để khoe khoang. Làm thế chẳng tài gì, một con nói. Tôi ấy à, đã có lần tôi săn một con thỏ con, đã to gần bằng còn thỏ lớn. Tôi rượt nó hết bụi này sang bụi khác..”

Một con quạ khác ngắt lời.

“Làm cho những gà mái và những mèo cái phát điên lên thì cũng thú, nhưng quạ mà có thể làm cho một con người lo lắng mới đáng phục hơn. Tôi đã có lần đánh cắp một cái thìa bằng bạc”

Tức giận, Nilx bỗng ngắt lời chúng. Chú nghe đủ lắm rồi.

“Im cả đi đồ quạ, chú thét lên, chúng bay không xấu hổ à? Tao đã sống ba tuần với đàn ngỗng trời và tao chỉ thấy làm và nghe nói toàn những cái hay. Thủ lĩnh chúng bay phải là đồ xấu xa, mới để chúng bay cướp bóc và giết chóc như thế. Vả lại, chúng bay nên bắt đầu một cuộc đời mới đi thì hơn, vì tao có thể nói cho chúng bay biết rằng, loài người đã chán những hành động xấu xa của chúng bay, sẽ tìm mọi cách để diệt sạch chúng bay”.

Nghe thế, Cuồng Phong và đồng bọn giận điên lên định lao vào xé xác chú bé, nhưng Phumlê-Đrumlê cười và kêu quạ quạ, đứng chắn ngang trước mặt nói:

– Đừng, đừng, đừng! Nó thét lên như kinh hãi. Các anh mà giết chết Tí Hon trước khi nó giúp ta việc đó thì Cơn Lốc sẽ bảo sao?

– Này Phumlê-Đrumlê, chỉ có mày là sợ giống cái. Cuồng Phong đáp, nhưng mà nó cũng để yên cho Tí Hon.

Tức khắc sau đó, đàn quạ lại lên đường. Đến lúc này, đối với Nilx hình như tỉnh Xmôlanđ chẳng phải là vùng hoang vắng và nghèo nàn như chú được nghe tả chút nào. Đúng là nhiều rừng và sông núi, nhưng mà ở quanh các sông, hồ trải ra những cánh đồng đã được trồng trọt; cho đến đây vùng này không phải là hoang vắng. Nhưng từ đây, làng xóm và nhà cửa thưa thớt dần; chẳng mấy chốc chú chỉ thấy những đầm lầy, những trảng cát và những đồi phủ đầy cây đổ tùng.

Mặt trời cũng đã lặn, nhưng trông còn rõ lắm, lúc đàn quạ về đến cái trảng rộng của chúng. Cuồng Phong phái một con về trước báo tin chuyến thành công; và vừa nghe tin là con Cơn Lốc và hàng trăm con quạ đã bay đi đón Tí Hon. Giữa những tiếng quạ quạ đinh tai của cả hai đàn quạ, Phumlê- Đrumlê khẽ rỉ tai Nilx:

– Trong lúc đi đường, cậu vui vẻ và dũng cảm quá, khiến tôi mến cậu lắm. Vì vậy, tôi khuyên cậu một điều: ngay lúc chúng ta đến nơi, người ta sẽ nhờ cậu một việc, đối với cậu có lẽ dễ thôi. Nhưng cẩn thận, chớ có làm đấy!

Mấy phút sau, Phumlê-Đrumlê đặt Nilx xuống đáy một cái hố. Chú bé để mình ngã xuống đất như đã mệt hết hơi. Bọn quạ bay chập chờn quanh chú, nhiều đến nỗi làm cho không khí ào ào như bão, nhưng Nilx vẫn không ngửng đầu lên.

“Tí Hon, Cuồng Phong gọi, dậy đi. Mày sẽ giúp chúng tao một việc mà đối với mày là rất dễ”.

Nhưng Nilx không động đậy. Chú giả vờ ngủ. Cuồng Phong bèn quắp lấy cánh tay chú và lôi xềnh xệch trên cát về phía cái hũ kiểu cổ, đặt ở giữa cái hố.

– Dậy đi, Tí Hon, nó nói, và mở cái hũ này ra.

– Để ta ngủ, chú bé đáp. Mệt quá rồi, tối nay chẳng làm gì được đâu. Để đến mai.

– Mở hũ ra – Cuồng Phong vừa hét, vừa lay chú. Chú bé đứng dậy và xem xét cái hũ.

– Làm sao mà ta, một đứa bé đáng thương, lại có thể mở được một cái hũ như thế này? Chú nói. Hũ này to hơn ta.

– Mở đi! Cuồng Phong ra lệnh một lần nữa. Mở đi nếu mày muốn sống!

Chú bé đứng dậy, làm như loạng choạng, bước lại gần cái hũ, nắn nắn cái nắp, rồi buông thõng hai tay xuống.

“Thường thì ta không đến nỗi yếu thế này, chú nói. Nếu để cho ta ngủ đến sáng mai, ta tin rằng là có thể mở được”.

Nhưng mà Cuồng Phong sốt ruột: nó lao vào chú bé và mổ một cái vài chân chú. Phải chịu để cho một con quạ đối xử với mình như thế thì quá lắm; chú bé đột nhiên gỡ mình ra, nhảy lùi mấy bước, rút con dao ra cầm, dang thẳng về phía trước.

“Coi chừng!” chú thét lên với Cuồng Phong. Giận đến nỗi mù quáng. Cuồng Phong chẳng chút để ý đến con dao; nó lao thẳng vào mũi dao, bị đâm vào mắt và ngập sâu đến tận óc. Nilx nhanh tay rút vũ khí ra, nhưng Cuồng Phong đập mạnh đôi cánh và lăn ra chết.

“Cuồng Phong chết rồi. Tên lại mặt đã giết thủ lĩnh của chúng ta!”

Đàn quạ kêu lên, và tiếp đó là một cảnh huyên náo khủng khiếp. Vài con rên xiết, những con khác đòi trả thù. Cả bọn chạy và bay tới chú bé, đi đầu là Phumlê-Đrumlê. Nhưng cũng như mọi khi, con này vẫn vụng về. Nó vừa bay trên đầu chú bé, vừa đập cánh và chỉ cản trở những con khác lại gần để lấy mỏ mổ chết chú.

Nilx hiểu tình thế nguy hiểm và tuyệt vọng nhìn quanh tìm một chỗ tránh. Chú đang nghĩ là không tài nào thoát khỏi đàn quạ, thì bỗng chú trông thấy cái hũ. Chú nắm mạnh lấy cái nắp, nhấc lên và nhảy vào trong hũ để chạy trốn. Chỗ trốn này không tốt lắm vì hỹ đầy những đồng tiền bạc nhỏ đến tận miệng. Chẳng có cách nào chui vào được, Nilx bèn cuối xuống và ném tiền ra.

Đàn quạ vây quanh chú thành một đám dày, nhưng khi chú bắt đầu quẳng bạc ra thì chúng liền quên hết lòng khao khát trả thù, để nhặt các đồng bạc. Chú ném từng vốc, và tất cả đàn quạ và cả chính Cơn Lốc nữa, cũng đánh nhau để đớp tiền. Con nào mà cướp được một đồng là liền vội vàng bay đi giấu của.

Mãi đến lúc ném hết sạch tiền trong hũ, Nilx mới dám ngửng đầu lên: trong hố chỉ còn có một con quạ. Đó là Phumlê-Đrumlê có chiếc lông trắng ở cánh, con quạ đã cõng Tí Hon trước đây.

“Cậu đã giúp tôi một việc lớn hơn cậu có thể tưởng, Tí Hon ạ, nó nói giọng khác hẳn. Tôi sẽ cứu sống cậu. Leo lên lưng, tôi sẽ đưa cậu đến một chỗ ẩn. Ở đó cậu sẽ an toàn đêm nay. Ngày mai tôi sẽ thu xếp để đưa cậu trở về với đàn ngỗng trời.