Dinh dưỡng và thực phẩm
CHƯƠNG 48: CÀ TÍM
Cà tím thuộc họ Solanaceae, cùng họ với cà chua, khoai tây, ớt xanh và ớt đỏ.
Quả cà tím có đực, có cái. Để phân biệt ta chỉ cần nhìn ở đáy quả cà. Nếu vết lõm sâu và dài như một cái gạch ngang là cà cái, nếu vết lõm nông và tròn là cà đực. Cà đực có ít hạt, do đó ít đắng hơn cà cái.
Giá trị dinh dưỡng
Tuy có ít năng lượng và chất dinh dưỡng, nhưng cà được nhiều người ưa thích vì có nhiều chất xơ, tốt cho bài tiết tiêu hóa, ăn lại mau no, không sợ béo mập. Một chén cà tím (khoảng 180g) cung cấp 40 calori, 5g chất xơ và 1mg vitamin C.
Cà tím có cấu trúc đặc biệt giống như thịt và dễ thấm hút gia vị trong món ăn. Vì thế, người ăn chay thường dùng để nấu nướng thay cho thịt. Nhưng khi nấu với mỡ béo, cà sẽ hút rất nhiều mỡ, vì thế nên dùng loại dầu thực vật có ít chất béo bão hòa.
Sau khi nấu, đôi khi cà có vị đắng. Để làm mất vị đắng này, ướp cà với chút muối, xếp mỏng trên một cái đĩa, lấy một cái đĩa khác đậy lên trên cho nặng, rồi chắt bỏ nước cà chảy ra; hoặc ngâm các miếng cà trong nước muối loãng chừng 30 phút rồi mới vớt ra nấu.
Khi nấu cà tránh không dùng nồi nhôm, vì chất nhôm làm cà đổi màu.
Cà đã nấu không nên để ngoài không khí quá lâu vì chất nitrate trong cà chuyển hóa thành nitrite ăn vào có thể gây ngộ độc, nhất là ở trẻ em.
Cũng chỉ nên cắt cà ngay trước khi nấu, kẻo cà bị oxy hoá thành màu thâm nâu. Nếu cất cà tươi trong tủ lạnh thì tốt hơn, để tránh cà khỏi bị khô héo.
Tác dụng trị bệnh
Cà tím là món ăn rẻ tiền, nhưng theo kinh nghiệm dân gian ở nhiều nơi, món ăn này còn có những tác dụng trị bệnh rất quý giá.
Y học cổ truyền ở Triều Tiên dùng cà tím ăn để chữa bệnh đau lưng, đau bụng, bệnh sởi, nghiện rượu và đắp ngoài da để chữa phong thấp, phỏng, đau bụng.
Người Nigeria dùng cà tím như thuốc ngừa thai, chữa kinh phong, viêm xương khớp.
Nghiên cứu ở Nhật Bản cho thấy nước chiết cà tím có thể ngăn chặn quá trình gây ung thư ở màng tế bào. Ở vùng mà dân chúng ăn nhiều cà tím thì số người mắc bệnh ung thư dạ dày rất thấp.
Cách đây hơn 30 năm, một bác sĩ người Áo thử nghiệm cho thỏ ăn nhiều cà tím thì thấy tác hại của cholesterol ở trên thành động mạch của những con thỏ này thấp hơn ở nhóm thỏ không ăn cà. Ông cho rằng chất xơ trong cà đã bám chặt vào cholesterol, rồi đưa ra ngoài theo chất thải của sự tiêu hóa, do đó bảo vệ được động mạch.
Vài điều cần lưu ý
Khi uống thuốc chữa bệnh trầm cảm MAO Inhibitor (Monoamine oxidase inhibitor) nên cẩn thận vì chất tyramine trong cà có tác dụng tương phản với MAO, làm huyết áp lên cao.
Trước khi thử nước tiểu kiểm tra u bướu dạ dày hoặc tuyến nội tiết, không được ăn cà tím, vì cà tím có nhiều serotonin có thể làm cho kết quả xét nghiệm thành dương tính giả. U bướu tiết ra nhiều serotonin và được thải ra ngoài theo nước tiểu. Serotonin cũng có nhiều trong chuối, cà chua, mận, dừa, bơ… Nếu ăn những thứ này thì nước tiểu sẽ có serotonin ngay cả khi không bị u bướu.
Bạn có thể dùng phím mũi tên để lùi/sang chương. Các phím WASD cũng có chức năng tương tự như các phím mũi tên.