Thế nào là tình yêu? Tôi e rằng không ai có thể biết chính xác câu trả lời. Chỉ khi bạn thật sự hiểu về một ai đó, điều tốt, điều xấu, thậm chí là điều tệ hại về họ, bạn có thể nói rằng bạn đã yêu. Bạn phải kiên nhẫn chờ đợi. Nhưng ba từ “Em yêu anh” đã được viết, thì thầm, và gào thét với tôi rất nhiều lần. Bao nhiêu trong số họ thực sự nghĩ và cảm thấy như vậy, tôi không bao giờ có thể biết được.

Nhưng tôi biết chắc một điều rằng có những cô gái chỉ tưởng rằng mình đang yêu, hoặc nhìn nhận tôi như một lối thoát. Nhiều cô gái Việt Nam thường mơ về một hoàng tử người nước ngoài quyến rũ. Vị hoàng tử đó sẽ đến, bế bổng họ lên và đưa họ đến một vùng đất thần tiên nào đó xa, rất xa. Những người như vậy không tồn tại. Có lẽ tình yêu thực sự không tồn tại và người Việt Nam đã học cách chấp nhận sự thật này từ lâu.

Hôn nhân, tôi nghĩ, không khác nào một bản hợp đồng mang tính xã hội. Nên cưới người có nhận thức, tâm hồn hòa hợp với bạn chứ đừng bao giờ là sự kếp hợp có toan tính. Và nếu như được kết hôn với người có tính cách tốt thì cuộc sống của bạn có thể trở nên đẹp đẽ hơn. Bà ngoại và mẹ đã cảnh báo tôi nhiều lần. “Nhiều cô gái Việt Nam sẽ quyến rũ con chỉ bởi vì họ biết con là Việt Kiều Mĩ. Những người ấy muốn có một tấm chồng Việt Kiều chứ không phải là con người thật của con.”

Nhưng tôi biết, tại một số địa phương ở Việt Nam, một cô gái kết hôn với Việt Kiều còn không gây sốc bằng việc cô ấy cưới người da trắng. Làm như vậy, các cô gái lập tức bị cho là những kẻ đào mỏ, còn cưới Việt Kiều thì sao? Một Việt Kiều sẽ giúp cô ấy giữ nguyên dạng Việt Nam và vẫn đảm bảo cho cô một cuộc sống thoải mái và giàu sang. Rất nhiều người sai lầm nghĩ rằng kết hôn với Việt Kiều thì họ sẽ được nhấc khỏi hố sâu nghèo đói và được hưởng vinh hoa. Sự thực khác xa điều họ tưởng.

Trước đây Liên đã thương tôi vì chính con người của tôi, có lẽ tôi đã rất may mắn. Nếu tôi yêu một người khác, liệu cô ấy yêu tôi chỉ vì tôi là Việt Kiều? Các cô gái thường thấy John hấp dẫn hơn, họ không quân tâm tới Hùng. Suy nghĩ ấy càng đè nặng lên tâm trí tôi khi tôi tới Nghệ An, nơi tôi gặp một cô gái rất giống với cảnh báo của bà ngoại và mẹ.

Tôi đến Vinh, Nghệ An. Nhờ mẹ của Giang tôi có dịp được đi tàu. Tôi biết đến đúng bến khi được chào mừng bằng những âm thanh đặc sệt giọng Nghệ An. Tôi thật sự thích nghe họ nói. Tôi đã từng tới đây hai năm trước. Lúc đó lớp tôi đã đi thăm vùng núi Nghệ An để mang quần áo, đồ dùng, thực phẩm cho những người dân tộc. Chúng tôi đã tới thăm hai ngôi trường ở Con Cuông. Vài em nhỏ đưa chúng tôi về nhà các em, những ngôi nhà vắng bóng cha mẹ. Cha mẹ các em phải đi xa tìm việc làm nên chỉ còn những người già, trẻ con chăm sóc lẫn nhau. Không giống như trò chơi của trẻ con, khi chúng vẫn chơi đùa cùng các bạn. Đây là sự thật. Đứa bé gái chín tuổi bỏ học để ở nhà chăm đứa em lên ba.

Kỉ niệm đó khiến tôi muốn được tìm hiểu thêm, tôi đã muốn quay trở lại vùng núi đó. Một cô gái đồng ý giúp đỡ tôi. Thanh có dáng vẻ khá dễ thường, đủ xinh xắn để người ta phải ngước nhìn lần thứ hai khi cô ấy đi ngang qua. Hơn tôi ba tuổi, nhưng cô muốn chúng tôi xưng hô với nhau bằng “tớ”, “cậu”. Là một vũ công, biên đạo múa dân tộc, cô có dáng người thanh mảnh và đôi tay uyển chuyển. Tôi có thể hình dung ra những điệu xoay và nhảy duyên dáng khi cô biểu diễn.

“Tớ rất thích ý tưởng về chuyến đi của câu, ước gì tớ có thể đi cùng”, cô ấy nói với giọng Hà Nội. “Tớ thực hiện chuyến đi một mình, nhưng nếu muốn thì cậu có thể cùng tớ tới thăm những người dân tộc thiểu số.” “Đương nhiên rồi, tớ không thể để một cậu bạn đẹp trai thế này đi một mình được, nguy hiểm lắm”, cô ấy cười với một cái nháy mắt.

Thanh mời tôi tới ăn tối. Cô ấy sống cùng mẹ và em trai. Cha của Thanh mất khi cô mới bốn tuổi. Bức hình một người lính khôi ngô được treo trong phòng khách, và bàn thờ của ông chiếm phần lớn không gian tầng trên của ngôi nhà. Mẹ của Thanh không tái hôn.

Thanh làm một bữa tối đơn giản cho hai người. “Cậu có người bạn nào tớ có thể ngủ nhờ tối này không?” Tôi hỏi, biết rằng đã bắt đầu muộn. “Cậu có thể ở đây”, cô nói. “Cậu có chắc không, tớ không muốn làm phiền.”, tôi hỏi lại, cảm thấy hơi bất tiện khi ở nhà một cô gái. “Không sao đâu”. Tôi biết việc này không dễ được chấp nhận trong văn hóa Việt Nam, thường thì người ta không làm vậy, nhưng lúc đó tôi cũng không có nơi nào để trú ngụ nữa.

Chúng tôi dùng bữa xong một lúc thì mẹ của Thanh về. Cùng đi là hai người đàn ông. Người cao hơn ăn vận lịch sự, với khuôn mặt cùng dáng người khiến tôi liên tưởng đến huyền thoại Lí Tiểu Long. Người còn lại thì thấp hơn nhiều, với vẻ ngoài có phần hơi kì lạ. Khuôn mặt anh ta có một chút phấn son trang điểm. Phong thái đó gợi tôi nhớ tới Hoài Linh trong “Paris by Night”.

“Chào cô”, tôi nói với mẹ Thanh. Bà không trả lời, nhìn tôi dò hỏi. Tôi không phải người nước ngoài đầu tiên, và chắc cũng không phải cuối cùng đến thăm ngôi nhà.

“Tôi nhìn thấy cậu ở đâu rồi”, người đàn ông thấp hơn ngay lập tức hỏi khi nhìn thấy tôi. “Cháu không nghĩ chúng ta đã gặp nhau”, tôi đáp. “Không không, chúng ta từng gặp nhau rồi”, người đàn ông khẳng định. “Có thể chú nhìn thấy cháu trên TV?” tôi hỏi, biết rằng chúng tôi chắc chắn chưa từng gặp. “Cậu đến từ đâu?”, “Mĩ. Thực ra cháu là người Mĩ gốc Việt”

“A, họ nói với tôi cậu sẽ đến. Vài tháng trước họ nói rằng sẽ có một người Mĩ gốc Việt đến nhà tôi,” ông ta nói.

“Cháu có biết về tâm linh không?” Người đàn ông thấy tôi đang ngạc nhiên quá đỗi liền hỏi.

“Không. Tâm linh là gì?”

“Thanh, đi lấy cái video của chú đi”, ông quay sang nói với Thanh, cuối cùng cũng chịu rời mắt khỏi tôi.

Tôi thấy một người đàn ông mặc những bộ quần áo diêm dúa nhảy múa trên màn hình ti vi. Uốn éo và xoay tay như một vũ công. Những người xung quanh thì quây lại, rõ ràng đó là một nghi thức nào đó. “Đấy là tôi đấy, trông tôi có trẻ với đẹp trai hơn không”, người đàn ông mỉm cười tự hào và hỏi tôi. Tôi gật đầu, thật sự không biết phải làm sao, tôi không biết chút gì về tâm linh cả.

“Gọi tôi là cậu Quân. Tôi là thầy cúng nổi tiếng cả cái vùng này. Cậu đi khắp Việt Nam để giúp người ta đấy.”

Chúng tôi thức đến gần nửa đêm để nói chuyện về tâm linh. “Ở Việt Nam, người ta tin vào thế giới tâm linh lắm. Tổ tiên rồi những vong hồn họ ảnh hưởng tới cuộc sống của mình lớn lắm. Mọi thứ đều liên quan đến thế giới dưới âm. Ở Mĩ thì chắc người ta không tin đâu nhỉ?”

“Dạ không”, tôi lắc đầu. Ở Mĩ, mọi thứ đều được giải thích bởi khoa học. Linh hồn, bóng ma, và mọi thứ tương tự đều được coi là viễn tưởng. Những người như cậu Quân sẽ bị nhiều người cho là điên và hoang tưởng. Nếu bạn nói với mọi người là bạn có thể giao tiếp với các linh hồn, họ sẽ đưa bạn tới bệnh viện tâm thần ngay. Tôi vừa lắng nghe vừa cố gắng giữ đầu óc cởi mở.

“Khi bằng tuổi cháu, cậu trẻ và ngu dốt lắm. Chỉ biết sống vội và kiếm tiền. Một ngày cậu gặp một giấc mơ như thật. Một vầng sáng ấm áp tới gần cậu. Một giọng nói âm vang nói là cậu cần phải thay đổi, phải đi giúp người. Thế là cậu đi thật xa để tách biệt với mọi người và tập thiền nhiều năm liền. Rồi cậu trở lại và được ban cho phước có thể giúp mọi người.”

Quá nhiều thứ người đàn ông này nói khiến tôi hoài nghi. Ngay tức thì, tôi nghĩ rằng ông ta là một nghệ sĩ dởm. Thật khó tin. Phần đụng chạm mới làm tôi sợ hãi nhất. Ông ấy luôn phải chạm vào chỗ nào đó trên người đối diện trong khi nói. Những cái ôm và ghì là chuyện thường xuyên. Mọi thứ càng trở nên kì cục khi ông ấy cố hôn tôi. Tôi vội quay đầu đi, môi ông ta chạm vào má của tôi. Tôi vẫn cố gắng giữ cho đầu óc cởi mở.

Cậu Quân ở Vinh

Đến gần 2 giờ đêm cậu Quân mới quyết định đến lúc đi ngủ. Trước khi đi ngủ, ông lấy ra từ chiếc túi một chiếc lược nhỏ cùng một chiếc gương. “Cháu phải luôn giữ những thứ này bên người. Đừng bao giờ để mất.” Một lời cảnh báo cho tôi. “Nó sẽ giúp cháu trong chuyến hành trình dài phía trước. Đường sá ở Việt Nam xa và nguy hiểm đấy.”

Sáng hôm sau có nhiều người đến tìm cậu Quân để xem tương lai. Cậu Quân bắt tôi đứng bên cạnh để học. Đầu tiên là một người phụ nữ đang mang bầu đến hỏi về đứa con của chị. “Con gái, và nó sẽ khỏe mạnh”, ông ta nói, ném hai đồng xu xuống chiếc đĩa, mắt nhìn vào tờ 50.000 mới cứng.

Rồi sau đó tới một cặp vợ chồng muốn mở một cửa hàng bán quần áo. “Hai người cần phải mua mảnh đất này, nó sẽ đem lại cho hai người rất nhiều tiền của, may mắn,” cậu Quân nói với họ như vậy. Ông ta còn nói một vài thứ khác nữa, nhưng tôi không hiểu, mặc dù người vợ thì phản ứng một cách ngạc nhiên “Làm sao mà cậu biết được?”. Cậu Quân cũng chỉ cười.

Tôi ngồi đó quan sát với lòng hiếu kì, hơi nghi ngờ, nhưng phần lớn là cảm thấy kinh ngạc. Tôi biết tâm linh rất quan trọng với người Việt Nam. Cũng dễ hiểu khi rất nhiều người Việt Nam tìm đến những người như cậu Quân để xin ý kiến trước khi quyết định việc gì đó. Hai người yêu nhau không thể cưới nếu như số của họ không hợp nhau, hoặc phải chọn đúng ngày đúng giờ thì mới được chuyển vào nhà mới hoặc bắt đầu một công việc mới. Có người đã bảo tôi nên đi xem thầy xem ngày nào tốt để bắt đầu chuyến đi. Thực lòng thì tôi đã từng nghĩ người Việt Nam thật ngốc khi tin những thứ mà không thể chứng minh được như thế. Với tôi, đặt cuộc sống vào “bàn tay của số phận” là một điều nực cười.

Nhưng sự thật là có rất nhiều điều trong cuộc sống mà khoa học không thể lí giải. Làm sao con người lại có thể dự đoán tương lai? Tôi chưa kể với ai, nhưng tôi cũng đã từng tới thăm một thầy bói. Những chi tiết tỉ mỉ mà người phụ nữ nói với tôi đúng một cách kì lạ và khó có thể là sự trùng hợp. Tôi không nói rằng tôi hoàn toàn tin, nhưng tôi thực sự rất tò mò. Tôi muốn hiểu nhiều hơn.

Đáng tiếc là cậu Quân rời đi sau bữa trưa. Trước khi đi, cậu Quân ghé tai tôi nói “Hùng, khỏe mạnh nhé. Một ngày cháu sẽ trở nên rất quan trọng với những người Việt Nam. Cháu sẽ làm được điều tuyệt vời”. Tôi hỏi lại, cần lời giải thích cho thông điệp khó hiểu đó, nhưng chỉ được đáp lại “Một ngày nào đó cháu sẽ hiểu”. Rồi ông lấy một tờ hai trăm ngàn đồng mới đưa cho tôi. “Cầm lấy, nó sẽ đem cho cháu may mắn”. Và sau đó mới đi.

“Cậu có tin vào những gì cậu Quân nói không?” tôi hỏi Thanh. “Tất nhiên là có. Cậu có thể tin những gì cậu muốn,” Thanh nói, cảm thấy tôi đang nghi ngờ. “Cậu Quân giúp gia đình tớ nhiều lắm và cũng nhiều gia đình khác nữa.” Tôi quyết định không nói những gì cậu Quân nói với tôi trước khi đi.

Ngày tiếp theo chúng tôi đi xe buýt đến Qùy Hợp, Nghệ An. Với hơn một triệu hai trăm ngàn đồng của tôi và một triệu đồng Thanh đóng góp, chúng tôi đã mua được hai thùng vở, bút chì, với rất nhiều bánh kẹo. Chúng tôi ở nhà dì của cô và bàn nhau cách cũ, người biết một người khác đang dạy học trong những ngôi làng trên núi. Người giáo viên sẵn sang giúp đỡ, nhưng cuối cùng sự giúp đỡ này cũng có cái giá của nó.

“Ở Việt Nam, người ta đồng ý giúp cậu việc này việc kia, thì cậu phải trả cho họ ít tiền hay cái gì đấy”, người giáo viên nói khi chúng tôi gặp nhau. Nụ cười trên gương mặt anh ta nhanh chóng biến mất.

Thanh cố gắng giải thích rằng tôi đang đi du lịch và không mang theo tiền, chỉ đơn giản là muốn làm từ thiện ở đây. Nhưng như tôi dự đoán, người đàn ông biết tôi là Việt Kiều và hi vọng sẽ kiếm được cái gì đó. Anh ta vẫn cố gắng tỏ ra lịch sự và nói với chúng tôi chẳng thể tìm được người đàn ông này. Chuyến đi bị hủy. Làm Việt Kiều đúng là một trở ngại.

May mắn là có anh Bình đi cùng chúng tôi. Vì một lí do nào đó, anh nghỉ việc ba ngày, rời gia đình có vợ, có con để giúp tôi. Tất nhiên là không có chút tiền bạc gì dính dáng vào đấy. Tôi rất cảm động. “Anh nghĩ những gì em đang làm rất tuyệt. Anh không có nhiều tiền nhưng anh muốn giúp đỡ”, anh nói.

Anh Bình năm nay ba mươi tuổi, đang làm quản lí công trình. Hơi thấp, nhưng dễ nhìn và luôn mặc trang phục công sở. Nụ cười luôn luôn nở trên môi anh, càng hợp với tính cách thân thiện. Cách đây khá lâu anh từng là người chở gỗ lên xuống núi nên anh rất thông thuộc địa hình cũng như con người nơi vùng núi. Điều giúp ích nhất là anh nói được tiếng Thái.

Chúng tôi khởi hành vào chiều hôm sau. Trời u ám, có vẻ như sắp mưa. Anh Bình đi trên một chiếc xe với một nửa các thứ chúng tôi mua. Còn tôi đèo Thanh bằng chiếc xe anh Bình thuê. Những cánh rừng xanh ngát trang trí cho những ngọn núi trên đường chúng tôi đi lên. Không khí mát mẻ, khiến tôi cảm thấy dễ chịu khi hít căng lồng ngực. Thiên nhiên nơi đây thật mê lòng người, cách xa con người, cách xa những thứ tàn phá môi trường. Sau hai giờ đi những con đường đất gập ghềnh, chúng tôi dừng lại tại một ngôi làng nhỏ.

Biển báo sắp tới Bắc Sơn. Vài phút sau chúng tôi đỗ lại gần một con suối. “Chúng ta sẽ chờ bạn anh ở đây”, anh Bình nói chúng tôi đứng đó chờ, một vài đứa trẻ trong làng đi tới. Các em ăn mặc mỏng manh, quần áo không che hết được làn da bánh mật. Ngoài trừ nước da màu sô cô la đó thì khuôn mặt của các em cũng giống bất kì đứa trẻ Việt Nam nào với nụ cười rạng rỡ.

Tôi nghe thấy tiếng vầy nước ở cách xa đó không xa. Cảnh tượng như trong một phim tài liệu của National Geographicvậy, một nhóm các cậu bé ở truồng bơi trên dòng suối. Gần đó là một vài người phụ nữ lớn tuổi để thả ngực trần, như những trái chín treo trên cành cây khô. Một người nhìn về phía chúng tôi nhưng có vẻ không bận tâm mà tiếp tục đắm mình trong dòng nước. Vài cậu bé vẫy tay mời tôi xuống cùng.

Tôi liền chạy đến gần bờ suối, cởi chiếc quần dài rồi nhảy xuống. Tòm. Dòng nước thật mát lạnh. Nước chảy xuống từ núi, mát và trong, có lẽ là sạch đến mức có thể uống được. Lòng suối không sâu lắm, và tôi nhanh chóng lặn xuống dưới đáy. Ngẩng lên tôi thấy một cậu bé đang đứng tồng ngồng trước mặt. Tôi cười lớn khi thấy “con chim” tung tẩy của cậu bé khi cậu nhảy.

Chúng tôi qua đêm tại nhà bạn anh Bình. Đó là một ngôi nhà sàn, với một căn phòng lớn với những chiếc cột gỗ ở dưới. Cả ngôi nhà nhìn như mọc lên từ mặt đất, có lẽ là để tránh lũ. Bạn anh Bình là một người Thái. Anh có một người vợ với mái tóc vô cùng đẹp và dài chạm tới sát mặt đất. Họ có với nhau hai con, một trai một gái.

“Mày là ai?” cậu bé năm tuổi hỏi tôi. Tôi cười vì cậu bé dùng từ “mày”. “Thằng đó là ai?”, cậu bé hỏi mẹ. “Chú chứ, con không được gọi chú là thằng”, chị nói với cậu bé. “Xin lỗi, bọn trẻ con không biết nhiều tiếng Kinh”, chị xin lỗi tôi. “Không sao đâu”, tôi nói, vẫn cười như nắc nẻ khi nghe cậu bé hỏi Thanh “Mày tên là gì?”

Tôi không thực sự bận tâm vì cách người Việt gọi nhau cho lắm. Ở Mĩ, chúng tôi gọi mọi người bằng tên, thật đơn giản. Không cần phải đoán. Bởi vì việc phán đoán đôi khi sẽ khá là lằng nhằng và có khi gây rắc rối. Tôi nhớ một lần khi đi lạc tại Việt Nam, tôi rẽ vào hỏi một người phụ nữ. “Xin lỗi cô ơi, cô có biết đường này ở đâu không?” tôi hỏi rất lịch sự. “Cô á? Cô á? Trông tôi già thế à? Tôi cho cậu ăn tát giờ. Cậu bị làm sao vậy?” người phụ nữ mắng tôi. Tôi đã học được bài học là luôn luôn trừ đi ít nhất năm tuổi khi đoán tuổi của phụ nữ.

Tối hôm đó chúng tôi có một bữa cơm rất ngon với cơm, xôi, cùng rau, cá, thịt lợn và nhiều loại rau trộn lẫn. Nấu bằng củi khiến cho thức ăn có mùi ám khói rất đặc biệt. Tất nhiên là có rượu, rất nhiều rượu. Có hai điều mà mọi người vẫn cảnh báo tôi về người dân tộc: họ rất thích rượu họ làm và họ có những món bùa ngải. Vế sau thì tôi không biết, còn rượu của họ thì khiến tôi lắc lư như đi trên tàu hỏa.

Tôi không nhớ rõ tất cả các sự kiện tối hôm đó nữa. Bắt đầu bằng một thứ rượu khá mạnh. Sau khi kết thúc chai đầu tiên, bạn anh Bình đứng dậy và lấy ra một chai “đặc biệt”. “Trong văn hóa của chúng tôi, khi chủ nhà có một vị khách đặc biệt thì họ phải uống cùng chủ nhà một chén rượu đặc biệt này”, anh nói. Thứ rượu màu vàng óng, được tạo ra từ ong rừng trông thực sự ngon. Nhưng sau đó thì tôi và Thanh mới biết rằng đừng có trông mặt mà bắt hình dong.

“Chúc sức khỏe và thành công”, bạn anh Bình nói, chúng tôi cùng cụng li. Và tôi được biết thế nào là rượu mạnh. Nó thiêu đốt trong họng như lửa vậy, và ngay lập tức khiến bụng tôi nóng bừng lên. “Ôi, mạnh thật”, tôi thở dốc trong khi mọi người đều cười. Khoảng vào chén thứ mười hay mười một gì đó thì tôi bị hạ gục.

Sáng sớm hôm sau, tôi tỉnh dậy, cố gắng gom góp kí ức về tối hôm trước. Phải vài giây mới nhớ ra mình đang ở đâu. “Em ngủ ngon đấy, ngáy rất là to”, chị vợ nói. Tôi gật đầu, chui ra khỏi giường, thấy hơi xấu hổ.

Trong bữa sáng có xôi và trứng còn từ hôm qua, anh Bình nói với bạn để tôi đi cùng vào rừng. Anh vào rừng để làm việc, có thể là để đốn vài cái cây. Mặc dù cưa cây rừng là bất hợp pháp ở Việt Nam nhưng những người dân tộc buộc phải làm điều đó bởi sự thiếu thốn. Cuộc sống đối với họ rất khó khăn. “Ở đây chúng tôi chẳng có việc gì làm cả. Tôi không thể cứ thế mà đi tìm việc được, ai sẽ thuê chúng tôi? Chúng tôi làm gì có lựa chọn nào? Đôi khi tôi thấy tôi sẽ sống như vậy rồi chờ đến ngày chết mà thôi”, một người đàn ông lớn tuổi ở đây đã nói với tôi như vậy.

Câu chuyện khiến tôi khá phiền lòng nhưng hiện giờ thì tôi còn một vấn đề lớn hơn cần lo lắng. Sau bữa trưa tôi và Thanh đi dạo quanh làng. Tôi cần không khí trong lành, rượu khiến tôi cảm thấy như người ốm. “Em yêu anh”, Thanh đột nhiên nói. “Chị không yêu em đâu, chị mới gặp em mà”, tôi nói cố tình dùng “chị”. “Em yêu anh. Có gì đó rất đặc biệt về anh”, cô nói và cầm lấy tay tôi.

Tôi lảng ra, nói rằng Thanh say rồi. “Em biết anh cảm thấy thế nào mà, em không say đâu”, cô nói lần nữa. “Em yêu anh và em muốn ở cạnh anh”. Thanh lại gần tôi hơn, ôm chặt lấy tôi. Tôi thấy buồn nôn, liền đẩy cô ra một bên. “Chị không yêu tôi đâu”, tôi nói trước khi quay người bỏ đi.

Ngày hôm đó chúng tôi gặp chị Hương, một giáo viên người Thái, mọi chuyện còn trở nên kì cục hơn. Chị Hương là bạn của anh Bình. Chị mặc đơn giản, quần bó và áo phông. Chị là một phụ nữ xinh đẹp và vô cùng thân thiện. Thanh cư xử rất lạ. Chị gọi chị Hương là “chị” trong khi rõ ràng là Thanh còn hơn cả tuổi chị Hương. Không khí trở nên ngượng ngùng hơn khi Thanh cố gắng nắm tay tôi trước mặt chị Hương. “Hai người là một đôi à?” chị Hương hỏi tôi. “Không đời nào, bọn em mới gặp. Chỉ là bạn thôi.” Tôi nói đủ lớn để Thanh nghe tiếng.

Chị Hương lập một danh sách những em học sinh nghèo nhất để chúng tôi có thể phát nốt số đồ còn lại. Ngôi nhà đầu tiên chúng tôi đến chỉ có diện tích 9 m², dựng tạm bợ. Cảnh tượng khiến tôi nhớ tới những người vô gia cư sống trong những chiếc thùng các tông ở Mĩ. Vâng, ở Mĩ cũng có người nghèo. Bạn không thể thực sự gọi đó là nhà. Khi nghĩ về nhà, chúng ta phải thấy ấm cùng và được che chở, những túp lều này không thể cho ta cảm giác đó.

Rất nhiều ngôi nhà chúng tôi đến thăm cũng tương tự như vậy, và con đường trong làng thì không bằng phẳng chút nào. Thi thoảng còn phải đi qua những con suối, với nước ngập đến tận đầu gối. Có lúc chúng tôi dừng lại bởi gặp hai cậu bé sáu tuổi nhỏ xíu, quần áo rách rưới đứng một mình trước một ngôi nhà tồi tàn. “Bố mẹ các em đâu?”, chị Hương hỏi chúng. Chúng lắc đầu. Không nói một câu nào ngoài từ cảm ơn chúng tôi vì món quà. Nhưng khi rời đi, tôi quay đầu lại thấy hai anh em cười với nhau.

Tới một ngôi nhà khác chúng tôi được chào đón bởi một đám các em nhỏ, tất cả đều hạnh phúc khi nhận một quyển vở hay một cái kẹo. Tôi quan sát một em gái nhỏ ăn trưa. Trong bát chẳng có gì ngoài cơm, không thịt, không rau. Một em gái khác, chưa đầy bảy tuổi bế một cậu em nhỏ. “Em xin một cái bánh nữa được không?”, em hỏi tôi, “Cho em em”. Tôi nhìn cô bé ngồi đó bóc bánh cho em, không ăn dù chỉ một miếng. Mắt tôi cay cay, tôi tới chỗ hai đứa nhỏ và cho chúng thêm vài cái bánh nữa. Luôn luôn là những đứa trẻ vô tội phải chịu đựng những thứ tồi tệ.

Khi chúng tôi quay lại trường của chị Hường, một đám đàn ông ngồi dùng bữa trưa mời chúng tôi lại. “Vào đây với bọn anh”, người chủ cửa hàng nói với tôi. Tôi lại gần và ngồi xuống. “Cuộc sống ở đây rất vất vả, chúng tôi không có gì cả”, anh nói với tôi. Tôi gật đầu, mắt nhìn những người đàn ông đang ngồi đó. Họ đều ở khoảng độ tuổi trung niên, khuôn mặt già nua, khắc khổ. Một người đưa tôi điếu thuốc. Tôi không hút thuốc nhưng tôi cần thứ gì đó để cảm thấy thoải mái. Tôi hít một hơi và ho. “Sẽ quen thôi”, người đàn ông cười nói.

Những đứa trẻ ở nhà khi bố mẹ đi rừng

“Chúng tôi không lười biếng đâu. Chúng tôi phải sống thế này vì không có cách nào khác. Nếu như ai đó đến đây và đưa chúng tôi công việc, chúng tôi sẽ sẵn sàng làm việc.” Một vài người khác nói thêm. “Chúng tôi muốn làm việc, chúng tôi là những người chăm chỉ”. Tôi uống một ngụm bia mặc dù đã thề là sẽ không đụng đến chút rượu bia nào trong suốt ngày hôm nay. “Em đồng ý. Em ước là có thể làm gì đó. Hi vọng một ngày nào đó em sẽ quay lại đây và có thể giúp mọi người”. Tôi nói, không muốn hứa trước những điều tôi không dám chắc. Nhưng tôi biết một ngày nào đó tôi sẽ trở lại đây.