Vào năm 1973, tôi từ Việt Nam trở về nhà. Sau khi ổn định chỗ ở tại căn cứ không quân, tôi gọi điện cho Mike và hẹn gặp ăn trưa tại nhà anh với bố của anh, mà tôi gọi là người bố giàu. Khi chiếc xe limousine của Mike đến đón tôi tại khu căn cứ xám xịt, tôi liền nhận ra ngay có biết bao nhiêu thay đổi đã xảy ra giữa hai đứa chúng tôi kể từ ngày tốt nghiệp trung học vào năm 1965.

“Chúc mừng cậu đã trở về,” Mike nói khi tôi bước vào phòng khách trong căn nhà lộng lẫy bằng đá hoa cương. Anh cười rạng rỡ, trong tay ẵm dứa bé bảy tháng tuổi, nói: “Tớ thật mừng khi cậu trở về vẫn còn nguyên vẹn.”

“Mình cũng vậy,” tôi trả lời khi nhìn ra bờ biển Thái Bình Dương xanh thẳm với bãi cát trắng mịn trước nhà. Ngôi nhà thật tuyệt vời. Đó là biệt thự một tầng với nét kiến trúc hài hòa giữa phong cách Hawaii hiện đại và cổ xưa. Trong nhà trải toàn thảm Ba Tư cùng với những chậu cây xanh tươi, mượt mà. Ngôi nhà hình chữ U, với một hồ bơi to lớn lọt thỏm ở giữa và hướng ra phía biển lộng gió.

“Con mình nè, nó tên James,” Mike nói.

“Ồ,” tôi giật mình. Có lẽ tôi đã há hốc mồm ra khi bị cuốn hút vào vẻ đẹp tráng lệ của ngôi nhà. “Con cậu trông kháu ra phết,” tôi máy móc trả lời, nhìn ngắm đứa bé sơ sinh. Và khi tôi đứng đó mỉm cười nhìn, đứa bé đang trố mắt nhìn lại tôi, đầu óc tôi vẫn như bị quay cuồng bởi những thay đổi to tát đã xảy ra trong tám năm qua. Tôi sống trong một căn cứ quân sự cũ kỹ và nghiêm khắc, chia phòng với ba thanh niên phi công khác bê bết và cẩu thả, còn Mike thì sống trong một ngôi nhà trị giá hàng triệu đô với một tổ ấm thật tuyệt vời.

Sau khi dùng xong bữa cơm trưa, người bố gỉàu lên tiếng: “Như con thấy đó, Mike đã làm xuất sắc việc đầu tư các khoản lời kiếm được từ kinh doanh. Trong hai năm qua, nó đã kiếm được số tiền nhiều hơn số mà ta kiếm được trong hai mươi năm thời trai trẻ. Kiếm được một triệu đô đầu tiên bao giờ cũng là việc khó khăn nhất.”

“Thế công việc kinh doanh tốt đẹp chứ?” tôi hỏi, khích lệ cả hai người chia sẻ những kinh nghiệm làm thế nào mà tài sản lại tăng vọt đến thế.

“Công việc kinh doanh thật tuyệt vời,” người bố giàu nói. “Những chiếc máy bay Boeing 747 đời mới không ngừng rước du khách khắp mọi nơi trên thế giới đến

Hawaii, làm cho việc kinh doanh cứ phát triển liên tục. Nhưng thành công thực sự của chúng ta lại chủ yếu đến từ đầu tư. Và Mike đang quản lý các khoản đầu tư đó.”

“Chúc mừng cậu,” tôi nói. “Cậu thật là cừ.”

“Cám ơn cậu,” Mike nói. “Nhưng không hoàn toàn do mình cả đâu, mà đó chính là nhờ công thức đầu tư của bố mình đấy. Mình chỉ thực hành chính xác theo những gì mà bố đã dạy cho tụi mình về kinh doanh và đầu tư trong những năm tháng trước đây.”

“Bây giờ cậu đã gặt hái thành quả rồi còn gì,” tôi nói. “Mình không thể nào ngờ cậu sống ở đây trong khu giàu nhất của thành phố. Cậu còn nhớ thời tụi mình là những đứa nhỏ nghèo vừa chạy vừa ôm những tấm ván lướt sóng ở ngoài bờ biển không?”

Mike cười. “Nhớ chứ. Tớ còn nhớ mấy lão nhà giàu keo kiệt không cho bọn nhóc tụi mình lướt sóng trong khu bờ biển của họ. Bây giờ thì đến lượt mình lại y như vậy. Có ai mà ngờ tụi mình lại trở nên …”

Mike đột ngột ngừng nói khi nhận ra mình lỡ lời. Anh nhận ra rằng trong khi anh đang ở dây, tôi vẫn còn sống ở phía bên kia quần đảo trong những khu căn cứ buồn tẻ xám xịt.

“Mình xin lỗi,” anh nói. “Mình… không có ý…”

“Có gì mà xin lỗi,” tôi nhăn nhó cười. “Tớ rất mừng cho cậu. Tớ rất mừng khi thấy cậu giàu có và thành công đến như thế. Cậu rất xứng đáng bởi vì cậu đã tốn nhiều thời gian học cách điều hành kinh doanh. Còn mình sẽ rời quân đội trong một vài năm nữa ngay sau khi hết hạn quân ngũ.”

Cảm thấy có sự căng thẳng giữa Mike và tôi, người bố giàu vội nói chen vào. “Nó đã làm công việc đó tốt hơn ta. Ta rất tự hào về Mike và vợ nó. Còn bây giờ, chiến tranh đã kết thúc và con trở về. Đã đến lượt con rồi đó Robert.”

CON CÓ THỂ ĐẦU TƯ VỚI BỐ VÀ MIKE ĐƯỢC KHÔNG?

“Con muốn đầu tư với bố và Mike,” tôi nôn nóng đáp. “Trong thời gian ở Việt Nam, con để dành được gần 3.000 đô và con muốn dùng số tiền này đầu tư thay vì xài hết. Con có thể đầu tư với bố và Mike được không?”

“Ta sẽ giới thiệu con với một nhà môi giới giỏi,” người bố giàu nói. “Ta chắc chắn ông ta sẽ tư vấn hữu ích cho con, thậm chí ông sẽ cho con một hay hai mách nước có hời.”

“Không, không,” tôi nói. “Con muốn đầu tư vào những thứ mà bố đang đầu tư kia. Thôi mà bố. Bố biết là con thân với cả hai người từ biết bao lâu rồi. Con không muốn gặp tay môi giới đó đâu.”

Căn phòng chìm trong sự yên lặng khi tôi đợi người bố giàu và Mike trả lời. Yên lặng đến mức không khí bắt đầu trở nên căng thẳng.

Cuối cùng tôi lên tiếng, “Con nói điều gì sai à?”

“Không đâu,” Mike nói. “Tớ và bố tớ đang đầu tư vào một số dự án mới rất hấp dẫn, nhưng tớ nghĩ tốt nhất cậu nên liên lạc với người môi giới của chúng ta và bắt đầu đầu tư với anh ta.”

Sự yên lặng lại bao trùm cả căn phòng, chỉ còn lại tiếng lách tách chén dĩa khi người giúp việc dọn bàn ăn. Vợ của Mike nhẹ nhàng xin lỗi mọi người và ẵm đứa bé lên phòng ngủ, nhường lại căn. phòng cho ba người chúng tôi.

“Con không hiểu,” tôi nói. “Trong những năm tháng trước đây con dã làm việc xây dựng kinh doanh chung với hai người. Con dã làm việc để đổi lấy hầu như không gì cả. Con vào đại học theo ý của bố, và nhập ngũ tòng quân cũng theo ý của bố. Giờ đây, khi con bắt đầu lớn tuổi và chỉ còn một vài đồng để đầu tư, bố lại ngại ngùng khi nghe con nói muốn đầu tư với bố. Con thực sự không hiểu. Tại sao lại thế hở bố? Tại sao lại lạnh lùng đến thế? Chẳng lẽ bố muốn gạt con ra ngoài? Chẳng lẽ bố lại không muốn con giàu như Mike và bố?”

“Không phải tớ và bố lạnh lùng với cậu,” Mike nói. “Và cũng không phải tớ và bố muốn gạt cậu ra ngoài hay không mong muốn cậu giàu có. Chỉ có điều là mọi thứ bây giờ đã đổi khác.”

Người bố giàu im lặng gật đầu.

“Ta rất muốn con đầu tư với chúng ta,” cuối cùng ông lên tiếng. “Nhưng làm như thế sẽ vi phạm pháp luật.”

“Vi phạm pháp luật à?” Tôi thốt lên không tin nổi. “Thế cả hai người đang làm một diều gì đó bất hợp pháp à?”

“Không phải,” người bố giàu cười khúc khích. “Ta không bao giờ làm một điều gì trái luật cả. Có nhiều cách làm giàu hợp pháp dễ dàng hơn là mạo hiểm đi tù vì phạm luật con ạ.”

“Và cũng bởi vì bọn mình không muốn phạm luật, cho nên tớ mới nói là nếu cho cậu đầu tư thì bọn mình sẽ vi phạm luật pháp,” Mike nói.

“Đối với Mike và ta, đầu tư vào những dự án đó sẽ không phạm luật. Nhưng dối với con thì bất hợp pháp,” người bố giàu cố tóm gọn vấn đề.

“Tại sao?” tôi hỏi.

“Bởi vì cậu không giàu,” Mike nhẹ nhàng nói. “Những dự án đầu tư đó chỉ dành cho người giàu mà thôi.”

Gâu nói của Mike vừa thốt ra như một lưỡi dao đâm xuyên qua người tôi. Là bạn thân của anh nên tôi thừa biết anh phải khó khăn lắm mới nói lên những lời như thế đối với tôi. Những câu nói của anh càng nhẹ nhàng chừng nào lại càng làm tổn thương trái tím tôi chừng nấy. Tôi bắt đầu cảm giác có khoảng cách tài chính giữa tôi và anh. Trong khi bố của anh và bố tôi đều lập nghiệp từ bàn tay trắng, nhưng anh và người bố giàu đã trở nên giàu có không ngừng. Còn tôi và bố tôi vẫn bị kẹt lại ở phía bên kia của vòng đời. Tôi và Mike chỉ mới 25 tuổi, thế nhưng Mike đã đi trước tôi đến 25 năm về mặt tài chinh. Người bố ruột của tôi đã bị thất nghiệp và phải làm lại từ đầu ở tuổi 52, còn tôi thì thậm chí chưa làm được gì cả.

“Con có sao không?” người bố giàu ân cần hỏi.

“Con không sao đâu bố,” tôi trả lời và cố che giấu nỗi đau sâu thẳm trong lòng xuất phát từ mặc cảm tội nghiệp cho gia đình của chính tôi. “Con vừa mới suy nghĩ và đang dò tìm linh hồn của mình bố ạ,” tôi cố gắng nở một nụ cười gượng gạo.

“Như vậy là con không thể đầu tư với bố và Mike bởi vì con không giàu,” tôi cuối cùng lên tiếng sau khi đối diện trở lại với thực tế trước mắt. “Và nếu như con đầu tư vào những dự án mà bố đang đầu tư, điều đó sẽ vi phạm pháp luật?”

Mike và người bố giàu gật đầu. “Trong một số trường hợp nhất định nào đó,” Mike thêm vào.

“Thế ai dựng nên đạo luật đó?” tôi hỏi.

“Chính phủ liên bang,” Mike trả lời.

“Là SEC đấy,” người bố giàu nói.

“SEC à? SEC là gì vậy” tôi hỏi.

“Là tên viết tắt của ủy ban Giao dịch Chứng khoán,” ông trả lời. “ủy ban đó ra đời từ những năm ba mươi theo chỉ thị của Joseph Kennedy, cha của cố Tổng thông John Kennedy.”

“Tại sao phải lập ra nó?” tôi hỏi.

Ông cười và nói: “Nó được thành lập nhằm bảo vệ công chúng trước những tên môi giới, chủ kinh doanh và những tay đầu tư bất lương con ạ.”

“Vậy tại sao bố cười? Đó là một việc tốt đáng làm chứ.”

“Đúng vậy, đó là một hành động rất tích cực,” ông nói nhưng vẫn cười khúc khích. “Trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1929, vô số khoản đầu tư tồi tệ, rủi ro được bán ra công chúng. Lường gạt, thông tin giả nhan nhản khắp nơi. Do đó, SEC được thành lập để ngăn chặn hiện trạng tiêu cực này. Đó là một cơ quan vừa có chức năng lập pháp và hành pháp, vừa có một vai trò rất quan trọng. Nếu không có SEC, khủng hoảng và hỗn loạn sẽ xảy ra liên miên con ạ.”

“Vậy tại sao bố lại cười?” tôi tiếp tục hỏi.

“Bởi vì ngoài chức năng bảo vệ công chúng trước những khoản đầu tư tồi tệ, nó còn ngăn công chúng khỏi cơ hội tiếp cận với những khoản đầu tư tốt nhất,” ông nghiêm túc nói.

“Nếu như vậy thì công chúng sẽ đầu tư vào đâu?”

“Vào những khoản đầu tư ‘sạch sẽ’, những khoản đầu tư tuân theo các quy định hướng dẫn của SEC.”

“Thế thì đó có gì sai đâu nào?”

“Không có gì sai cả. Ta cho rằng dó là một ý tưởng rất hay. Chúng ta phải có luật lệ và phải tuân theo luật lệ. SEC chịu trách nhiệm toàn bộ những chuyện đó.”

“Thế thì tại sao bố lại cười? Con biết bố quá rõ mà bố. Con biết một khi bố cười, bố đang ngầm ám chỉ một diều gì khác.”

“Ta đã bảo con rồi mà,” ông nói. “Ta cười vì SEC vừa bảo vệ công chúng trước những khoản đầu tư tồi tệ, vừa ngăn cản họ tiếp cận những khoản đầu tư tốt nhất.”

“Và đó có phải chăng là một trong những nguyên nhân khiến cho người giàu càng giàu hơn?” tôi dè dặt hỏi.

“Đúng vậy,” ông nói. “Ta cười là vì ta thấy được sự trớ trêu đó của toàn bộ vấn đề. Mọi người đầu tư đều muốn làm giàu. Nhưng vì họ không giàu nên không có cơ hội tiếp cận những khoản đầu tư làm cho họ giàu. Chỉ khi nào con giàu có, con mới có thể đầu tư vào những khoản đó của thế giới người giàu. Và do đó, người giàu cứ mỗi lúc một giàu hơn. Theo ta, đó mới chính là sự trớ trêu của cuộc đời.”

“Nhưng tại sao lại như thế được kia chứ?” tôi hỏi. “Chẳng lẽ những điều đó nhằm để bảo vệ ngăn cản người nghèo và giới trung lưu với người giàu à?”

“Không nhất thiết như vậy đâu cậu à,” Mike chen vào. “Tớ nghĩ điều đó thực sự chỉ nhằm bảo vệ người nghèo và giới trung lưu với chinh họ mà thôi.”

“Tại sao cậu lại nghĩ như vậy?” tôi hỏi.

Người bố giàu nói: “Bởi vì thường có nhiều khoản đầu tư tồi tệ hơn những khoản đầu tư tốt. Mọi khoản đầu tư dù tốt hay xấu đều trông giống như nhau cả. cần phải có nhiều kinh nghiệm và hiểu biết mới có thể nhìn ra khoản đầu tư nào là tốt hay xấu. Để có thể đạt đựợc trình độ đầu tư lão luyện, con phải có khả năng nhận biết sắc bén đâu là khoản đầu tư sẽ giúp con làm giàu và khoản nào sẽ đẩy con đến chỗ nguy hiểm. Đơn giản là hầu hết mọi người đều không có vốn liếng kiến thức và kinh nghiệm như thế. Này Mike, con hãy mang ra đây hồ sơ đầu tư mới nhất mà chúng ta đang xem xét.”

Mike vào phòng làm việc của mình và mang ra một xấp hồ sơ đầy ắp những hình vẽ, bảng biểu và bản đồ.

“Đây là một dự án đầu tư mà mình đang xem xét bỏ vốn vào,” Mike vừa nói vừa ngồi xuống. “Đó còn được gọi là một chứng khoán chưa đăng ký, có khi được gọi là
4
hình thức gọi vốn tư. ”

Đầu óc tôi trở nên tê liệt khi Mike đưa cho tôi lướt qua các trang tài liệu chi chít những chữ, hình vẽ và bảng biểu tính toán mức độ rủi ro và lợi nhuận đầu tư. Tôi thừ người ra khi Mike cố giải thích với tôi những gì anh suy nghĩ và cho đây là một cơ hội đầu tư tuyệt vời.

Nhận thấy tôi bị quay cuồng trong mớ thông tin quá tải và đầy những thuật ngữ lạ lẫm, người bố giàu liền cắt ngang lời Mike và nói với tôi. “Đó là những gì mà ta muốn Robert thấy.”

Ông chỉ vào một đoạn văn nhỏ in trên bìa trước xấp hồ sơ và đọc lên thành tiếng.

“Miễn áp dụng Luật chứng khoán năm 1933”.

“Ta muốn con nắm được chuyện này,” ông nói.

Tôi nhoài người tới trước để có thể đọc rõ hơn những dòng chữ li ti trong đoạn văn mà Người chỉ cho tôi. Những dòng chữ như thế này:

“Hình thức đầu tư này chỉ dành cho các nhà đầu tư đủ điều kiện. Một nhà đầu tư được coi là đủ điều kiện nếu người đó:

Có tài sản thực trị giá từ một triệu đô trở lên; hoặc

Có nguồn thu nhập mổi năm từ 200.000 đô trở lên trong những năm liên tiếp vừa qua (hoặc 300.000 đô nếu có chổng hay vợ), và có nguồn thu nhập tương đương trong năm hiện tại.”

Tôi ngã người vào ghế và nói: “Điều đó giải thích tại sao bố bảo con không thể đầu tư cùng với bố. Dự án đầu tư này chỉ dành cho người giàu.”

“Hoặc người có thu nhập cao,” Mike nói.

“Không chỉ những điều kiện đó khắt khe thôi đâu, mà khoản đầu tư tối thiểu yêu cầu phải có là 35.000 đô. Đó là giá một cổ phần đầu tư đòi hỏi cho dự án này.”

“35.000 đô!” tôi há hốc miệng. “Thật là quá nhiều tiền và quá nhiều rủi ro. Cậu bảo đó là số tiền tối thiểu mà một nhà đầu tư phải có kia à?”

Người bố giàu gật đầu. “Thế chính phủ trả lương phi công cho con bao nhiêu?”

“Con được trả mức lương 12.000 đô một năm, cộng thêm các khoản trợ cấp bay và tác chiến. Thế nhưng hiện tại con không biết mức lương của con bao nhiêu khi đóng quân tại Hawaii này. Con có thể hưởng trợ cấp sinh hoạt, nhưng chắc chắn không nhiều đâu, và cũng chẳng thấm gì với mức sinh hoạt thực tế ở Hawaii.”

“Như vậy khoản tiền tiết kiệm 3.000 đô của con thật là một cố gắng rất đáng khen đấy,” người bố giàu, vừa nói vừa động viên tôi. “Con đã để dành được gần 25% thu nhập của con rồi còn gì.”

Tôi gật đầu, nhưng từ trong thâm tâm tôi biết rõ mình còn ở phía sau xa lắm so với mức một nhà đầu tư được liệt vào hàng có đủ điều kiện.

“Thế thì con nên làm gì đây?” tôi hỏi: “Con có thể đưa 3.000 đô này cho bố để nhập vào vốn đầu tư và sau dó chúng ta sẽ chia lợi nhuận một khi đầu tư thành công?”

“Chúng ta có thể làm như vậy,” Người nói. “Thế nhưng chúng ta không muốn đề nghị con cách đó và sẽ không bao giờ dùng cách đó đối với con cả.”

“Tại sao? Tại sao lại không đối với con?” tôi gặng hỏi.

“Con đã được ta trang bị một nền tảng kiến thức khá vững về tài chính. Và con có thể vượt xa mức của nhà đầu tư đủ điều kiện, trở thành một tay đầu tư lão luyện nếu con muốn. Khi đó, con sẽ giàu có vượt xa gấp ngàn lần những giấc mơ lớn nhất của con.”

“Thế giữa nhà đầu tư đủ điều kiện và nhà đầu tư lão luyện có gì khác nhau hở bố?” tôi hỏi và cảm thấy một ngọn lửa hy vọng ấm áp nhen nhúm trong lòng.

“Cậu hỏi đúng lắm,” Mike mỉm cười nói và nhận ra bạn mình đã thoát khỏi những mặc cảm tự ti.

“Một nhà đầu tư đủ điều kiện theo định nghĩa là một người có đủ điều kiện về tiền bạc. Nhà đầu tư này còn được gọi là nhà đầu tư chuyên nghiệp,” người bố giàu giải thích. “Nhưng chỉ có tiền bạc không thôi không làm cho con trở thành một nhà đầu tư lão luyện.”

“Khác nhau thế nào hở bố?” tôi gặng hỏi.

“Con có xem trên báo hôm qua đưa tin về một ngôi sao điện ảnh Hollywood vừa mới bị lỗ hàng triệu đô trong một vụ đầu tư bê bối không?” ông hỏi.

Tôi gật đầu và nói: “Con có đọc. Anh ta không chỉ lỗ hàng triệu đô, mà còn phải trả thuế cho những khoản thu nhập không thuế trước đây từ vụ đầu tư đó.”

“Đó là ví dụ về nhà đầu tư đủ điều kiện dó con à,” ông tiếp tục giải thích. “Không nhất thiết có nhiều tiền con mới trở thành một tay đầu tư lão luyện. Chúng ta thường nghe có biết bao nhiêu bác sĩ, luật sư, ca sĩ bị thua lỗ trong những lần đầu tư không đâu. Những người đó có nhiều tiền nhưng không có sự lão luyện. Họ không biết đầu tư vào đâu cho an toàn mà vẫn có lãi cao. Mọi khoản đầu tư đối với họ đều giống như nhau. Họ không biết vụ đầu tư nào là tốt hay xấu. Những người như thế tốt hơn là nên mua những khoản đầu tư ‘sạch sẽ’, còn không thì nên mướn một vị quản lý tài chính chuyên nghiệp mà họ tin tưởng để đầu tư giùm họ.”

“Thế bố định nghĩa một tay đầu tư lão luyện là thế nào?” tôi hỏi.

“Một nhà đầu tư lão luyện cần phải có 3K,” ông ữả lời.

“3K à? 3K là gì?”

Ông rút một tờ giấy từ xấp hồ sơ và viết những chữ này.

1. Kiến thức

2. Kinh nghiệm

3. Khoản tiền dư dồi dào

“Đó chính là 3K,” ông nói. “Đạt được ba thứ đó, con sẽ trở thành nhà đầu tư lão luyện.”

Tôi vừa nhìn vào những dòng chữ của ông vừa nói: “Như vậy vị diễn viên đó có thừa tiền nhưng lại không có kiến thức và kinh nghiệm.”

Ông gật đầu. “Và cũng có nhiều người có kiến thức nhưng lại thiếu kinh nghiệm, và vì không có kinh nghiệm thực tế nên lại không có khoản tiền dư thừa để đầu tư.”

“Những người đó hay nói “Tôi biết mà” khi cậu giải thích một điều gì đó với họ,

thế nhưng họ lại không thực hiện những gì họ biết,” Mike thêm vào. “Một vị giám đốc ngân hàng hay nói “Tôi biết rồi” với mình và bố, nhưng vì một lý do nào đó ông ta lại không làm được những gì ông ta biết.”

“Và điều đó giải thích tại sao ông ta không có nhiều tiền dư,” tôi nói.

Người bố giàu và Mike đều gật đầu.

Cuộc đối thoại tạm dừng và căn phòng chìm vào sự yên lặng.

“Con đang suy nghĩ gì thế?” người bố giàu hớp xong một ngụm cà phê và hỏi tồi.

“Con đang suy nghĩ con sẽ muốn trở thành ai khi đã trưởng thành,” tôi trả lời.

“Cậu muốn trở thành ai thế?” Mike hỏi.

“Mình đang nghĩ có lẽ mình sẽ trở thành một nhà đầu tư lão luyện,” tôi nhanh miệng trả lời. “Cho dù cấp bậc đó được định nghĩa như thế nào đi nữa.”

“Rất khôn ngoan,” người bố giàu lên tiếng. “Con đã có một bước khởi đầu khá tốt, đó chính là nền tảng kiến thức tài chính của con. Giờ đây chi cần tốn thời gian để tích lũy kinh nghiêm.”

“Làm thế nào biết dược mình đã có đủ cả hai hở bố?” tôi hỏi.

“Khi mà con có nhiều tiền dư trong tay,” ông mỉm cười.

Khi ấy, cả ba chúng tôi đều nâng ly nước của mình lên, cụng nhau và nói: “Vì những khoản tiền dư.”

Người bố giàu tiếp tục: “Và vì tương lai một nhà đầu tư lão luyện.”

“Vì tương lai một nhà đầu tư lão luyện và vì những khoản tiền dư,” tôi lặng lẽ lặp đi lặp lại những câu nói ấy trong đầu mình. Tôi thấy thích, những từ đó cứ mãi ngân nga bên tai tôi.

Giờ đây đã đến lúc tôi tự quyết định cuộc đời. Ý tưởng học hỏi để trở thành một tay đầu tư lão luyện thật hấp dẫn đối với tôi. Tôi có thể tiếp tục học hỏi ở người bố giàu vì tôi đã có những kinh nghiệm cần thiết. Lần này, người bố giàu sẽ hướng dẫn tôi như những người lớn với nhau.

HAI MƯƠI NĂM SAU

Vào khoảng năm 1993, tài sản đồ sộ của người bố giàu được chia cho con cái và cháu chắt của ông. Trong vòng hàng trăm năm tới, những người thừa kế tài sản của

Người sẽ không cần phải lo lắng về tiền bạc. Mike đã tiếp nhận những tài sản kinh doanh chính yếu và đã xuất sắc phát triển, mở rộng vương quốc tài chánh của người bố giàu – một vương quốc mà Người đã lập nên từ đôi bàn tay trắng. Tôi đã chứng kiến vương quốc đó từ lúc thành lập cho đến lúc phát triển vững mạnh trong suốt cuộc đời tôi.

Tôi phải mất 20 năm mới đạt được những gì mà tôi nghĩ chỉ mất trong khoảng 10 năm. “Một triệu đô đầu tiên kiếm được bao giờ cũng là phần khó khăn nhất.”

Nhưng khi hồi tưởng lại, tôi nhận thấy kiếm được một triệu đô đầu tiên không khó, mà khó khăn ở chỗ giữ được số tiền đó và bắt nó làm việc lại cho bạn. Tôi đã có thể về hưu vào năm 1994 ở tuổi 47, hoàn toàn tự do về tài chính và thụ hưởng cuộc sống tự do của mình. Nhưng về hưu sớm đối với tôi không thú vị bằng đầu tư như một tay lão luyện. Có thể cùng tham gia đầu tư với Mike và người bố giàu là một mục đích mà tôi khao khát đạt được. Cái ngày mà Mike và người bố giàu bảo tôi không đủ giàu để đầu tư với họ năm 1973, là một ngày quan trọng nhất trong đời tôi, và cũng là ngày tôi đặt ra mục tiêu trở thành một nhà đầu tư lão luyện cho mình.

Dưới đây là danh sách những khoản đầu tư được coi như dành cho những nhà đầu tư đủ điều kiện và lão luyện:

1. Gọi vốn đầu tư

2. Các gói đầu tư địa ốc và hợp tác có trách nhiệm hữu hạn

3. Gọi vốn trước khi niêm yết ra công chúng lần đầu

4. Chứng khoán niêm yết ra công chúng lần đầu (IPO – mặc dù hình thức này mọi nhà đầu tư đều có thể mua nhưng không phải dễ tiếp cận với các khoản này)

5. Sát nhập doanh nghiệp; mua lại doanh nghiệp

6. Cho vay vốn để bắt đầu kinh doanh

7. Các quỹ bảo hiểm tài chính

Đối với một nhà đầu tư trung bình, các hình thức đầu tư kể trên mang quá nhiều tính rủi ro. Rủi ro ở đây không phải do bản chất của các khoản đầu tư đó, mà do người đầu tư trung bình không có kiến thức, kinh nghiệm hay khoản tiền dư để có thể hiểu rõ cơ chế hoạt động của những hình thức đầu tư này. Hiện tại, tôi hoàn toàn ủng hộ SEC trong việc bảo vệ hạn chế các nhà đầu tư không đủ điều kiện đối với những hình thức đầu tư ấy, bởi vì chính tôi đã phạm nhiều lỗi lầm và tính toán sai trong suốt con đường học hỏi của mình.

Ngày nay, tôi đang đầu tư vào những khoản đầu tư ấy như một nhà đầu tư lão luyện. Và những người giàu trên thế giới đầu tư tiền của của họ vào chính những hình thức đầu tư đó.

Mặc dù đôi khi tôi bị lỗ, nhưng lợi nhuận kiếm được từ những khoản đầu tư thành công khác dư sức trang trải những khoản lỗ ấy. Tôi đạt được mức lợi nhuận 35% là chuyện bình thường, nhưng ít khi đạt được mức lợi nhuận 1.000%. Tôi tập trung đầu tư vào những hình thức đó bởi vì chúng rất sôi động và đầy thách thức. Đó không phải đơn thuần là chuyện mua 100 cổ phiếu này hay bán đi 100 cổ phiếu khác. Cũng
5
không phải là chuyện quan tâm đến mức cao thấp của tỷ số p/e .

Quyển sách này không nói về các khoản đầu tư.

Quyển sách này nói về bản thân người đầu tư.

CON ĐƯỜNG

Quyển sách này không bàn về các khoản đầu tư, mà chủ yếu nói về người đầu tư và con đường trở thành một nhà đầu tư lão luyện. Quyển sách này sẽ giúp bạn khám phá bản thân mình để tìm ra con đường đạt đến 3K: kiến thức – kinh nghiệm – và khoản tiền dư dồi dào.

Quyển I đề cập đến con dường học hỏi của tôi khi còn nhỏ. Quyển II bàn đến việc tích lũy kinh nghiệm của tôi khi đã trưởng thành từ năm 1973 đến năm 1994. Quyển sách này được viết trên cơ sở những bài học tôi thu thập được từ những thực tế sống động, và chuyển những bài học tích lũy đó thành 3K để có thể trở thành một nhà đầu tư lão luyện.

Vào năm 1973, toàn bộ vốn liếng của tôi chỉ có 3.000 đô để đầu tư và không hề có một tí kiến thức hay kinh nghiệm thực tế nào. Đến năm 1994, tôi đã trở thành một tay đầu tư lão luyện.

Cách đây hơn 20 năm, người bố giàu đã nói: “Cũng như có nhiều kiểu nhà khác nhau dành cho người giàu, người nghèo và người trung lưu, các khoản đầu tư cũng vậy. Nếu con muốn đầu tư vào những thứ mà người giàu đầu tư, con không phải chỉ giàu mà thôi. Con cần phải trở thành một nhà đầu tư lão luyện, chứ không chỉ một người giàu bỏ tiền đầu tư.”

5 GIAI ĐOẠN TRỞ THÀNH MỘT NHÀ ĐẦU TƯ LÃO LUYỆN

Người bố giàu đã chia chương trình phát triển của tôi thành 5 giai đoạn riêng biệt mà tôi sẽ thể hiện qua các bài học ở các chương trong quyển sách này. Năm giai đoạn đó là:

1. Bạn có sẵn sàng trở thành nhà đầu tư chưa?

2. Bạn muốn trở thành nhà đầu tư loại nào?

3. Làm cách nào xây dựng cho mình một việc kinh doanh vững mạnh?

4. Ai là nhà đầu tư lão luyện?, và

5. Trả lại

Quyển sách này được viết dưới hình thức hướng dẫn, chứ lchông đưa ra một câu trả lời cụ thể. Mục đích của quyển sách là nhằm giúp cho bạn hiểu được những câu hỏi nào cần hỏi. Người bố giàu nói: “Con không thể dạy cho một ai đó trở thành nhà đầu tư lão luyện. Nhưng một người có thể học hỏi để trở thành nhà đầu tư lão luyện. Điều đó cũng giống như việc tập xe đạp vậy. Ta không thể dạy con đạp xe, nhưng con vẫn có thể học cách đạp xe. Tập xe đạp đòi hỏi phải chịu rủi ro, phải dám thử, sửa dần dần và có hướng dẫn rõ ràng. Đầu tư cũng như thế. Nếu con không dám chấp nhận rủi ro, con sẽ nói là con không muốn học. Và nếu như con không muốn học, làm thế nào ta có thể dạy con được.”

Nếu bạn tìm kiếm một quyển sách về những mách nước đầu tư, cách làm giàu chụp giựt hay một bí quyết đầu tư nào đó của người giàu, thế thì quyển sách này không dành cho bạn. Quyển sách này thực sự đề cập đến quá trình học hỏi hơn là đầu tư đơn thuần. Đối tượng của quyển sách là những người muốn học hỏi về đầu tư, những người muốn tự tìm kiếm cho mình một con đường làm giàu riêng hơn là đi tìm một con đường làm giàu bằng phẳng, trơn tru.

Nếu mục đích của bạn là sự học hỏi và tìm kiếm, bạn sẽ nhận thấy năm giai đoạn của người bố giàu chính là năm giai đoạn mà những nhà đầu tư tỷ phú trên thế giới đã trải qua. Bill Gates – cha đẻ tập đoàn Microsoft, Warren Buffet – nhà đầu tư giàu nhất của Mỹ; Thomas Edison – người sáng lập tập đoàn General Electric, tất cả họ đều đi qua những giai đoạn phát triển này. Cũng chính những giai đoạn đó mà các nhà triệu phú, tỷ phú trẻ tuổi của ngành công nghiệp Internet hay “chấm com” hiện đang trải qua ngay trong lứa tuổi hai mươi hoặc ba mươi. Sự khác nhau duy nhất giữa hai thế hệ đó là trong thời đại thông tin các thanh niên đó đi qua năm giai đoạn ấy nhanh hơn. Và có lẽ bạn cũng có thể làm được chuyện đó.

BẠN CÓ DÁM LÀ MỘT PHẦN CỦA CUỘC CÁCH MẠNG HAY KHÔNG?

Những gia đình thật sự giàu có đã ra đời trong thời đại Công nghiệp. Điều đó cũng đang xảy ra tương tự trong thời đại thông tin ngày nay.

Hiện tại, tôi nhận thấy có một hiện tượng tương phản là xã hội chúng ta càng có nhiều thanh niên trở thành triệu phú hay tỷ phú trong độ tuổi hai mươi, ba mươi và bốn mươi, trong khi vẫn có những người bốn mươi tuổi hay hơn sống chật vật trên từng đồng lương ít ỏi kiếm được của mình. Một nguyên nhân của khoảng cách này chính là sự giao ca giữa thời đại Công nghiệp và thời đại Thông tin. Người ta thường nói rằng khi thời cơ thích hợp đến, một ý tưởng có thể đạt được một sức mạnh quyền lực vô song. Và cũng chẳng có gì tệ hại hơn khi một người nào đó vẫn khư khư bám giữ những tư tưởng hay suy nghĩ đã lỗi thời.

Đối với bạn, quyển sách này có thể là một cách nhìn về những tư tưởng cũ và tìm kiếm những tư tưởng mới mẻ đối với sự giàu có. Quyển sách cũng có thể là một mô-típ để đổi đời bạn. Sự đổi đời đó có thể là một bước chuyển biến triệt để và quyết liệt giống như sự lột xác xã hội khi thời đại Công nghiệp nhường vị trí lịch sử cho thời đại Thông tin. Quyển sách cũng có thể là tấm gương soi chiếu lại chính bạn để bạn có thể tự tìm ra một hướng đi tài chính mới cho cuộc đời mình. Quyển sách sẽ giúp bạn tập cách suy nghi như một nhà kinh doanh và một nhà đầu tư hơn là một người làm công hoặc một người làm tư.

Tôi đã mất rất nhiều năm để đi qua những giai đoạn đó, và hiện tại tôi vẫn còn trong cuộc hành trình ấy. Sau khi đọc quyển sách này, bạn có thể xem xét việc đi qua năm giai đoạn này, hoặc bạn có thể cho là con đường phát triển đó không phù hợp với mình. Tuy nhiên, nếu bạn chọn đi qua năm giai đoạn, cuộc hành trình sẽ nhanh hay chậm hoàn toàn tùy thuộc vào bạn. Hãy nên nhớ quyển sách này không dạy cho bạn cách làm giàu nhanh. Sự chọn lựa có nên đi qua quá trình phát triển tính cách cá nhân và hiểu biết của mình hay không, bạn có thể quyết đinh ngay sau khi đọc hết phần 1 của quyển sách – phần chuẩn bị tư tưởng và tình thần trước khi bạn dám đặt đôi chân bé bỏng của mình lên cuộc hành trình kỳ diệu đó.

BẠN CÓ SẲN SÀNG TRỞ THÀNH NHÀ ĐẦU TƯ CHƯA?

Người bố giàu thường nói: “Tiền sẽ là bất cứ thứ gì con muốn.”

Ý của ông là tiền xuất phát từ chính tư tưởng và suy nghĩ của mình. Nếu một người hay nói: “Kiếm tiền không dễ tí nào cả”, thế thì người đó có thể sẽ kiếm tiền khó khăn thật. Nếu người khác nói: “Ồ tôi sẽ không bao giờ giàu được”, hoặc “Làm giàu thật khó”, những điều đó có thể trở thành số phận thực sự của người đó. Còn nếu một người nói: “Cách duy nhất làm giàu là làm việc cực nhọc””, người đó có thể làm việc quần quật thật. Nếu một người nói: “Nếu tôi có nhiều tiền, tôi sẽ bỏ vào ngân hàng bởi vì tôi không biết làm gì với nó cả”, có thể điều ấy sẽ xảy ra y như vậy. Bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy có biết bao nhiêu người trên thế giới hiện đang suy nghĩ và hành dộng y như thế.

Người bố giàu từng cảnh cáo tôi việc chuẩn bị tinh thần để trở thành một nhà đầu tư lão luyện cũng giống như quá trình chuẩn bị tâm lý trong cuộc chinh phục đỉnh núi Everest hay xuống tóc đi tu. Ông so sánh hài hước như thế, thế nhưng ông muốn tôi lưu ý không nên coi nhẹ tí nào việc chuẩn bị tư tưởng để làm giàu. Ông nói với tôi: “Sự bắt đầu của con y như ta. Con khởi sự mà trong tay không có một đồng nào cả. Những gì con có chỉ là niềm tin mãnh liệt và một ước mơ làm giàu khát khao bỏng cháy. Mặc dù có biết bao người mơ ước điều đó, nhưng ít ai có thể biến nó thành hiện thực. Hãy tập trung suy nghĩ và chuẩn bị tâm lý của mình bởi vì con sẽ học cách đầu tư mà rất ít người được cho phép đầu tư. Con sẽ nhìn thấy thế giới đầu tư từ bên trong nó chứ không phải từ bên ngoài. Có biết bao con đường đời dễ dàng hơn và những cách đầu tư nhẹ nhàng hơn cho con chọn lựa. Cho nên, hãy suy nghĩ thật kỹ và hãy sẵn sàng nếu con quyết chọn nó là con đường của chính cuộc đời con.”