Mùa hè năm 1993, trận lũ lụt từ dòng sông Mississippi đe dọa tàn phá một số thành phố thuộc vùng Miền Tây trong đó có cả thành phố Quincy, bang Illinois. Để đối phó với những nguy hiểm cận kề, hàng trăm người dân Quincy đã làm việc cả ngày lẫn đêm với hàng ngàn bao cát để cứu những khu vực dễ bị sụt lở nhất. Mọi điều có vẻ như đang trở nên khó khăn hơn đối với người dân Quincy, nguồn tiếp tế và lương thực cạn kiệt dần trong khi sự mệt mỏi, ý nghĩ tiêu cực và tồi tệ hơn cả là mực nước sông không ngừng dâng lên. Tuy nhiên, niềm hy vọng của người dân Quincy và những tình nguyện viên được thắp sáng trở lại khi họ biết rằng cư dân một thành phố nhỏ bang Massachusetts đã quyên góp được một lượng lớn thực phẩm, tất cả đều đang trên đường đến với họ.

Điều gì đã khiến cư dân của một thành phố dường như xa lạ với một thị trấn cách đó hàng nghìn kilômét lại hành động hào hiệp đến vậy? Và tại sao lại giúp thành phố Quincy, chứ không phải bất cứ một thị trấn hay thành phố khác cũng đang bị nước lũ đe dọa?

Một lượng đáng kể các nghiên cứu tâm lý đã chỉ ra rằng chúng ta có xu hướng làm theo hành động của những người có chung điểm tương đồng với chúng ta chẳng hạn như: giá trị, niềm tin, độ tuổi và giới tính. Tuy nhiên, câu trả lời cho câu hỏi đặc biệt này lại nằm ở sự tương đồng, nhạy cảm và dường như không liên quan giữa hai thành phố này. Đơn giản là, dựa trên cơ sở có cùng một tên chung, những cư dân của thành phố Quincy, Massachusetts nhận thấy có sự gắn kết với các cư dân của thành phố Quincy, Illinois, điều đó đủ lớn để tạo động lực cho hành động hào hiệp kể trên.

Chúng ta có thể giải thích sự việc này thế nào? Các nhà tâm lý xã hội đã phát hiện ra rằng chúng ta có xu hướng cảm thấy đặc biệt phấn khích với một vài điều tinh tế liên quan đến chính chúng ta, ví như việc tên gọi. Xu hướng này tự bộc lộ theo những cách thức mạnh mẽ đầy bất ngờ. Ví dụ, các bằng chứng cho thấy mọi người giường như sẵn sàng làm theo yêu cầu của một người xa lạ khi mà cả hai đều có cùng ngày sinh.

Một trong những nghiên cứu mà nhà nghiên cứu Randy Garner đã thực hiện gửi một số bản điều tra đến những người không quen biết. Đính kèm theo bản điều tra là yêu cầu hoàn thành và gửi lại chúng cho một người có tên giống hoặc không giống với người nhận. Ví dụ, trong trường hợp yêu cầu của thí nghiệm là tên hai người gần giống nhau, một người có tên là Robert Greer sẽ nhận được bản điều tra từ người có tên Bob Gregar hay một phụ nữ có tên Cynthia Johnston có thể nhận được một bản điều tra từ người có tên Cindy Johanson. Những cái tên được dùng trong trường hợp không giống nhau là một trong năm cái tên của những phụ tá cùng tham gia nghiên cứu này.

Những người đã nhận được bản điều tra từ những người có tên phát âm gần giống nhau có tỷ lệ hoàn thành và hoàn trả bản điều tra gần gấp đôi những người nhận được bản điều tra từ những ai có tên phát âm không giống (56% so với 30%). Hơn nữa, sau khi hoàn thành giai đoạn thứ nhất của cuộc điều tra, tất cả những ai đã hoàn thành và hoàn trả bản điều tra lại nhận được phiếu điều tra khác đánh giá những yếu tố có vai trò trong quyết định gửi lại bản điều tra của họ. Đối với nghiên cứu này, gần nửa số người được hỏi đã hồi âm, nhưng không ai trong số họ thừa nhận rằng tên của người gửi đã ảnh hưởng tới quyết định hoàn thành bản điều tra của họ. Phát hiện này cho thấy sức mạnh và sự tinh tế của tính tương đồng như một dấu hiệu khiến mọi người quyết định ai sẽ là người họ trợ giúp.

Một trong các ứng dụng của những phát hiện về tâm lý xã hội và sự tương đồng này là lượng khách hàng tiềm năng có thể sẽ tỏ thái độ dễ tiếp nhận lời mời của những nhân viên bán hàng có một số điểm tương đồng với họ hơn. Chẳng hạn như sự tương đồng trong tên gọi, tín ngưỡng, quê quán, trường học… Chỉ ra những nét tương đồng có thể là bước đi đầu tiên trong việc giải quyết những mâu thuẫn dai dẳng với đồng nghiệp hay hàng xóm láng giềng. Tất nhiên, chúng tôi không tán thành việc người ta tự sáng tạo ra những đặc điểm, những thuộc tính giống người khác nhằm đạt được sự đồng thuận từ người đó. Nhưng cái chúng tôi gợi ý ở đây là nếu thực sự có những nét tương đồng với người khác, bạn nên đề cập đến những điểm đó trong khi bàn luận, trước khi đưa ra bất cứ một yêu cầu hay bài diễn thuyết nào.