Như trên đã nói, Côdét không sợ.

Người ấy bắt chuyện với nó; ông nói khẽ, hầu như thầm thì:

Này cháu, cháu xách cái này chắc nặng lắm nhỉ? Côdét ngẩng đầu lên đáp:

Thưa ông, vâng.

Người ấy lại tiếp:

– Đưa đây, ông mang đỡ cho.

Côdét buông tay ra. Người kia đi từ từ bên cạnh, nói khe khẽ:

– Nặng thật.

Rồi người ấy bảo:

Cháu lên mấy?

Thưa ông, lên tám.

Cháu đi từ đâu, có xa không?

Cháu ở suối về, trong rừng kia.

Nhà cháu còn xa nữa không?

Đi độ mười lăm phút nữa thì đến.

Người lạ mặt im lặng một lúc rồi đột nhiên hỏi:

Thế cháu không còn mẹ ư? Đứa bé trả lời:

Cháu không biết.

Không đợi người kia kịp nói, nó tiếp luôn:

Hình như không có. Đứa nào cũng có mẹ, mà cháu thì không có. Một lát sau, nó lại nói:

Hình như trước kia cũng không có.

Người lạ dừng lại, đặt thùng nước xuống đất, cúi xuống đất, cúi xuống rồi đặt hai tay lên vai con bé: người ấy cố nhìn kỹ nó, nhìn tận mặt nó trong bóng tối.

Khuôn mặt gầy gò, quắt queo của Côdét mờ mờ dưới ánh sáng nhợt nhạt của bầu trời.

Người kia hỏi:

Tên cháu là gì?

Côdét.

Người ấy như bị điện giật; lão nhìn kỹ nó lượt nữa rồi tay buông vai con bé, lại xách thùng nước, cất bước đi.

Một lúc sau lão hỏi:

Bé này, nhà cháu đâu?

Ở Môngphécmây, ông có biết không?

Bây giờ cháu về đấy phải không?

– Thưa ông, vâng.

Ngừng một lát, lão lại hỏi:

Ai sai cháu vào rừng lấy nước khuya thế này?

Bà Tênácđiê ạ.

Người lạ cố hết sức lấy giọng tự nhiên mà hỏi, song nghe như có vẻ run run khác thường:

Bà Tênácđiê nhà cháu làm gì? Con bé đáp:

Bà ấy là bà chủ cháu. Nhà bán quán.

Quán à? Thế thì ta lại đấy trọ đêm nay. Cháu dẫn ta lại nhé.

Đi đường này đấy ạ.

Người lạ đi khá nhanh. Côdét nhanh nhẹn theo sau. Nó không thấy mệt nữa. Thỉnh thoảng nó lại ngước mắt nhìn người ấy, ra vẻ bình tĩnh và tin cậy vô cùng. Chưa ai dạy nó ngước lên Chúa và cầu nguyện bao giờ. Thế mà lúc này nó cảm thấy có cái gì giống như niềm hy vọng và nỗi sung sướng được hướng về Thượng đế.

Mấy phút trôi qua. Người kia lại hỏi:

Nhà bà Tênácđiê không mượn người ở à?

Thưa không ạ.

Chỉ có một mình cháu thôi ư?

Vâng ạ.

Lại im lặng. Côdét lên tiếng:

Cũng còn hai đứa con gái nữa.

Hai đứa nào?

Con Pônin với con Denma.

Côdét gọi gọn như vậy hai cái tên đặc tiểu thuyết mà mụ Tênácđiê đặt cho con:

Pônin với Denma là ai?

Là hai cô nhà bà Tênácđiê. Con gái bà chủ đấy.

Hai cô ấy làm gì?

Ấy, các cô có những con búp bê đẹp ghê, cả những vật có vàng nữa, bao nhiêu thứ. Các cô ấy được chơi, được nô đùa.

Cả ngày à?

Vâng ạ.

Thế cháu?

Cháu thì bận, cháu làm việc.

Suốt ngày à?

Con bé ngước đôi mắt to, long lanh giọt nước mắt, tối quá không trông thấy. Nó dịu dàng đáp:

– Vâng ạ.

Lặng im một lát, nó lại tiếp:

– Cũng có khi làm lụng xong xuôi đâu đó mà được phép thì cháu cũng chơi.

Cháu chơi gì?

Chơi gì thì chơi. Người ta mặc cháu. Nhưng làm gì có lắm đồ mà chơi. Con Pônin với con Denma không cho cháu chơi chung búp bê. Cháu chỉ có một thanh gươm bằng chì, dài bằng này.

Con bé xòe ngón tay út ra.

Thế không cắt được chứ?

Có ông ạ… cắt được lá rau và đầu ruồi.

Đã đến đầu làng. Côdét dẫn người kia qua các phố. Qua cửa hàng bánh nhưng Côdét quên bẵng phải mua bánh về cho mụ chủ. Người lạ không hỏi chuyện nó nữa, cứ lầm lì đi. Vừa đi khỏi nhà thờ, người ấy thấy tất cả những quán dựng ngoài trời, liền hỏi Côdét:

Ở đây mở chợ phiên đấy à?

Không ạ. Lễ Giáng sinh đấy ạ.

Gần đến quán ăn, Côdét khẽ sờ tay người kia:

Thưa ông…

Gì thế cháu?

Gần đến nhà rồi.

Thế thì làm sao?

Bây giờ ông cho cháu xin lại cái thùng nước.

– Sao thế?

Cháu chỉ sợ bà chủ trông thấy có người xách hộ, cháu lại phải đòn. Người kia đưa thùng cho nó. Chỉ một lát sau đã đến cửa hàng ăn.