Ông muốn gặp tôi à?” Nat hỏi, từ ngưỡng cửa văn phòng hiệu phó McConnell. Ông ta đã để lại lời nhắn cho cô sáng nay, và cô đến ngay lập tức, tình huống quen thuộc này khiến cô có cảm giác ngờ ngợ.
“Vâng, xin mời, xin mời vào.” McConnell chỉ vào chiếc ghế lần trước cô đã ngồi, Nat bắt đầu nghĩ như thể chiếc ghế ấy là của mình. Cô ngồi xuống, phủi phủi chiếc váy len đen, vắt chéo chân mang đôi bốt đen cao cô đã giúp cô cao hơn ba phân. Giúp cô tự tin hơn nữa. Đột nhiên cô hiểu được vẻ cuốn hút của đôi bốt cao bồi.
“Cám ơn. Rất vui được gặp lại ông.”
“Tôi rất tiếc về vụ tai nạn mà cô và Angus đã vướng vào. Tuần này quả thật khó khăn cho cô. Cho cả hai người.” McConnell ngả người vào chiếc ghế da cổ kính của mình. Cửa sổ sau lưng ông trông xuống đường Sansom, đầy những con người tất bật qua lại đi đến sở làm trong buổi sáng lạnh lẽo, gió giật này. Gió thổi qua những cành cây mỏng manh, đe dọa sẽ bẻ gãy chúng như bẻ gãy những cọng xương khô cứng. Hay có lẽ đó chính là trạng thái tinh thần của Nat.
McConnell hỏi, “Angus thế nào rồi? Tôi không nghe thấy gì về anh ta từ tối qua.”
“Tôi không rõ nữa.” Nat thấy bồn chồn. Cô không thích nghĩ đến chuyện Angus nằm một mình trong bệnh viện. “Sáng nay tôi đã gọi nhưng không có ai trong phòng anh ấy trả lời, và người ta không chịu cho tôi biết tin tức gì qua điện thoại cả, vì tôi không phải gia quyến của anh ấy.”
“Anh ta bị vài nội thương, tôi được biết thế.”
“Vâng. Hôm nay chúng ta sẽ biết chi tiết.”
“Vậy à.” McConnell đặt vài tờ giấy sang một bên. “Đấy không phải lý do tôi muốn nói chuyện với cô. Tôi nhận được một cuộc gọi từ viên tổng quản giáo về cô và Angus. Có vẻ như là, hai người đã tra hỏi không phù hợp một viên sĩ quan cai ngục về việc điều hành trại giam.” McConnell tìm kiếm vài mảnh giấy ghi chú viết tay trên bản ghi chú. “Sĩ quan Tanisa Shields gì đấy?”
“Hả? Chúng tôi chẳng tra hỏi gì cô ấy cả.”
“Thế viên tổng quản giáo nói sai à? Không có hỏi han gì hết à?” McConnell cau mày.
“Chúng tôi nói chuyện, nhưng đấy không phải là tra hỏi, mà chỉ là trò chuyện.”
“Dù sao đi nữa, cô ta đã bị tạm đình chỉ công tác vì việc này.
“Cô ấy chẳng làm gì sai cả.” Nat cảm thấy thật có lỗi. Cuối cùng thì cô là người đem rắc rối đến cho Tanisa.
“Cô không có tư cách đâu Nat à. Chúng ta đâu có điều hành trại giam.”
“Nhưng cô ấy bị trừng phạt không vì gì cả.”
“Cô đang không hiểu ý tôi.” Tia nhìn của McConnell đanh lại sau cặp kính. “Viên tổng quản giáo đã yêu cầu rằng cô hay Angus đều không được quay trở lại trại giam, cho đến khi có thông cáo nào khác.”
“Gì chứ? Ông ta không thể làm thế được.” Nat đón nhận tin này như một đòn chí mạng, cho Angus. “Anh ấy dạy lớp ấy và có những tù nhân đang được thụ lý.”
“Viên tổng quản giáo đã liên hệ với trường luật Widener, trường này đồng ý tiếp nhận những vụ án còn treo.”
“Nhưng Angus quan tâm đến các tù nhân. Đến lớp của anh ấy. Bọn họ biết anh ấy. Ở đấy họ yêu mến anh ấy.”
“Bọn họ phải làm quen với luật sư khác thôi. Khách hàng thay đổi người đại diện luôn ấy mà.” McConnell ngả người vào ghế, nhìn vào cô như thể cô ở cách xa. Ông ta mặc nguyên bộ quần áo như hôm qua, với một chiếc cà vạt khác. “Cho phép tôi nói riêng với cô nhé?”
Không. “Vâng.”
“Năm nay gần như là năm cô được bổ nhiệm chính thức rồi Nat. Chúng tôi sẽ nhanh chóng tổ chức họp. Lúc chúng ta đang nói chuyện đây thì các bản đánh giá đang được thu hồi.” McConnell lại chồm người về trước. “Tôi đã đọc những bài báo của cô về lịch sử tư pháp và tôi luôn nghĩ về cô như là một trong những học giả tư pháp trẻ tuổi giỏi giang của chúng tôi. Trong khoa này chúng tôi trân trọng những đầu óc uyên thâm thực thụ. Trường này là một trong những trường luật ưu tú nhất trên toàn quốc, chúng tôi tạo dựng tên tuổi dựa trên những bằng cấp học thuật xuất sác, chứ không phải là các chương trình thực nghiệm.”
Cảm ơn nhỉ? Nat không thích tìm được người ủng hộ bằng cái giá là Angus.
“Tôi thừa nhận, tôi không thích lắm bài giảng của cô hôm trước, mấy cái trò hòa trang gì đấy. Không phải sở thích của tôi. Nhưng tôi hiểu nhu cầu của việc phải liên quan liên đới với thực tế. Tôi không phải là kẻ cổ hủ.”
Có đấy, ông là người cổ hủ đấy.
“Những việc đang diễn ra gần đây, nơi trại giam ấy.” McConnell khịt mũi. “Không phải là kiểu của cô đâu, Nat à. Không một chút nào.”
“Có lẽ tôi đang thay đổi đấy.” Ai nói thế ấy nhỉ?
“Có lẽ cô cần phải suy xét lại việc ấy có khôn ngoan không, cô gái thân mến ạ. Đặc biệt là trong thời điểm này của sự nghiệp.” McConnell lịch sự mỉm cười, và Nat hiểu được ý của ông ta.
Tránh xa hạt Chester.
“Để tôi kể cho các bạn nghe một câu chuyện,” Nat bắt đầu, đứng trên sân khấu trước lớp cô giảng dạy. Đây là lớp thứ ba trong ngày, nhưng cô cảm thấy sung sức lạ kỳ, vẫn còn lâng lâng sau cuộc nói chuyện với McConnell. Cô đã cố gọi cho Barb Saunders và Angus lần nữa, nhưng chẳng được. Lúc này đây, cô gạt mọi chuyện sang một bên.
“Vào một ngày tháng Một, năm 1962, một tù nhân ở nhà tù bang Florida ngồi xuống cùng một cây bút chì và một mẩu giấy viết thư. Ông ta năm mươi mốt tuổi, người da trắng, nghèo, không học hành nhiều, là một ngư dân, và theo như người ta kể thì còn là một người cực kỳ ngoan cố. Ông ta bị kết án là đã đột nhập vào phòng chơi bi-a Bay Harbor ở thành phố Panama, bang Florida lấy trộm tiền từ máy bán thuốc lá và máy chơi nhạc tự động.”
Anderson gõ lách cách trên máy tính, cả Carling, Chu, Gupta và Wykoff cũng thế.
“Chờ chút, ngưng đánh máy lại.” Nat giơ lòng bàn tay lên. “Mọi người ngưng đánh máy và nhìn lên đây nào. Đây là một câu chuyện. Chỉ lắng nghe thôi.”
Anderson nhướn mắt lên, và những người khác cũng thế, từng người một, bắt đầu chú ý vào câu chuyện.
“Tốt. Cảm ơn. Như tôi đang nói, tù nhân ấy không có tiền trang trải cho luật sư, thế cho nên tại phiên sơ thẩm, ông ta yêu cầu chánh án bổ nhiệm một luật sư cho mình. Quan tòa nói không và bảo với ông ta rằng theo pháp luật, người nghèo chỉ được quyền có luật sư trong những vụ trọng án hay trong những hoàn cảnh đặc biệt. Viên chánh án nói không sai, bởi vì lúc ấy luật pháp là như thế. Vì vậy, người tù nhân tự bào chữa cho mình trong phiên sơ thẩm, phạm một loạt sai lầm, như là cho gọi nhân chứng lại chính là viên cảnh sát đã bắt giữ mình. Ông ta bị kết án năm năm tù giam.”
Wykoff cau mày, và Chu chớp chớp mắt. Tay Warren không lướt trên bàn phím để chát chít nữa. Tuyệt.
“Nhưng tù nhân đó đã đọc các sách về luật trong thư viện nhà tù, và cho dù ông ta đã đọc đi đọc lại nhiều lần bản Tu chính Thứ sáu, ông ta vẫn không thể lý giải một cách công bằng việc quan tòa từ chối chỉ định luật sư cho ông ta. Thế là ông ta tự viết đơn thỉnh nguyện đình chỉ lệnh giam giữ gửi cho Tòa án Tối cao bang Florida, và bị từ chối, rồi sau đó, không hề nản lòng, ông viết thư tay gửi cho chính Tòa Thượng thẩm.”
Gupta và McIlhargey đang chú ý, hay ít ra là có vẻ chú ý. “Tòa Thượng thẩm thụ lý vụ án, và theo như thông lệ của họ, chỉ định một luật sư cho ông ta, một người hoàn toàn khác biệt với tù nhân. Abe Portas là một nhà báo kiệt xuất của tờ Washington Insider, là một đối tác quan trọng trong một công ty luật danh giá. Ông ta lái một chiếc Rolls Royce, và người hùng của ông ta là thẩm phán Brandeis. Fortas sẽ nói về Brandeis như sau, “Ông ấy là một con người phẫn nộ – phẫn nộ vì những điều bất công.”
Cả Bischoff và Warren cũng đang lắng nghe.
“Fortas cũng phẫn nộ khi có bất công, và ông ta đã tranh cãi về trường hợp của người tù trước Tòa Thượng thẩm. Ông ta cãi rằng bản Tu chính Thứ sáu đòi hỏi cho người nghèo được chỉ định luật sư bào chữa trong mọi phiên xét xử tội hình sự toàn liên bang. Người tù nhân và viên luật sư yêu cầu Tòa Thượng thẩm cải tổ luật pháp của quốc gia. Và Tòa Thượng thẩm đã trả lời, đồng ý.”
Nat nói mà không cần bài giảng vì vụ kiện này luôn luôn nằm trong đầu cô, cho dù hôm nay cô được nạp thêm năng lượng vì một điều gì đấy khác nữa. Một điều gì đấy mà cô chưa thể thực sự tìm ra.
“Cuối cùng, người tù đó có được công đạo. Ông ta được tái xét xử trong tòa án bang Florida, và một luật sư được chỉ định để bào chữa cho ông. Luật sư của ông phát hiện ra rằng nhân chứng chủ đạo của bang, là viên cảnh sát, đã bị bắt bên ngoài phòng chơi bi-a ấy vì tội đánh đập và cướp bóc một người đàn ông khác. Người tù được xử là vô tội. Tên ông ta là Clarence Earl Gideon. Đấy là vụ Gideon chống lại Wainwright.”
Gupta và Anderson liếc nhìn nhau, và một nụ cười chậm rãi giãn ra trên gương mặt của Chu.
“Trong một lá thư gửi cho Abe Fortas vào ngày 13 tháng Mười một, Gideon đã viết, ‘Tôi tin rằng mỗi thời kỳ đem lại một cải tiến trong pháp luật, mỗi năm mang đến một điều mới mẻ cho nhân loại. Có lẽ đây sẽ là một trong những bước tiến nhỏ nhoi ấy’.” Nat ngưng lại. “Clarence Earl Gideon tin rằng một cá nhân có thể thay đổi thế giới, nếu như công lý đứng về phía họ. Ông ta đã làm nên lịch sử, bởi vì ông ta đã đúng.”
Giảng đường mênh mông trở nên im lặng. Đám sinh viên vẫn nhìn vào cô. Nat đã đứng giảng trong hai năm và chưa bao giờ nhận được phản hồi như thế này. Nó làm cô kích động, làm cô thêm tin tưởng vào mình, vào lớp học, và vào Clarence Earl Gideon, trong cùng một lúc. Khoảnh khắc kế tiếp, cô đã tìm ra được cái điều gì khác ấy.
Và rốt cuộc bắt đầu học được điều mà cô đã cố gắng giảng dạy bao lâu nay.