Tôn trọng và giữ đúng một lời hứa có lẽ còn khó hơn cả leo núi.

Hoa là lời hứa của mùa xuân, nước lũ là lời hứa của đại dương, phương xa là lời hứa của các con đường. Thế giới vì giữ được nhiều lời hứa mà trở nên trang nghiêm nhưng chứa chan tình cảm.

Một lời hứa thực sự giống như một ngọn núi cao. Nhưng thật là bi thương và đáng tiếc là rất nhiều người chúng ta bị vây khốn trên các đỉnh núi đó.

***

Thời còn con gái, đã từng có một người bạn trai học cùng lớp mượn tiền tôi, mà lại mượn những hai đồng, lúc đấy, số tiền này tương đương với số tiền tiêu vặt của tôi trong vòng 2 tháng. Lúc đó tôi hơi lưỡng lự, vì ai cũng biết là nhà cậu bạn này nghèo lắm, mẹ anh ta cứ như là người đi đẻ thuê ấy, dường như mỗi năm anh ta đều có thêm một cậu em trai hoặc là một cô em gái. Ấn tượng của mọi người đối với mẹ anh ta là: hoặc là đang mang cái bụng to hoặc là vừa đẻ xong, trên trán quấn chiếc khăn đỏ bế đứa trẻ sơ sinh đang ngồi phơi nắng trước cửa nhà.

Sự chần chừ của tôi khiến cho cậu bạn trai ấy cảm thấy ngượng ngùng cúi đầu xuống, cậu ta nói có việc dùng gấp, và hứa là sẽ trả tôi trong vòng 5 ngày. Lúc đó tôi không biết làm thế nào để từ chối được nên đành cho cậu ta vay.

Thời gian cứ trôi đi, bước sang ngày thứ 5, cậu bạn trai ấy đột nhiên không đến lớp. Cả ngày hôm ấy tôi cứ thầm trách cậu ta, nguyền rủa cậu ta đã không giữ lời hứa, ấm ức muốn khóc to lên cho đỡ bực.

Buổi tối hôm ấy khi tôi đang chuẩn bị đi ngủ thì nghe ngoài cửa sổ có tiếng gọi, tôi bèn mở cửa sổ ra thì nhìn thấy cậu ta, mặt cậu ta đẫm mồ hôi, hai tay nắm chặt, vừa thở dốc vừa nói: “Hãy nhìn mình làm phép nhé!” Nói rồi cậu ta đặt hai nắm tay lên bục cửa sổ rồi bất ngờ xoè tay ra, bàn tay cậu ta xòe ra như những bông hoa nở, trong tay cậu ta là số tiền 2 đồng.

Tôi mừng rỡ kêu lên, cậu ta cười khoái chí, dường như hai chúng tôi vừa hoàn thành một việc lớn. Cậu ta nói: “Mình chạy từ cầu Hãn Kiều đến”.

Sau này từ trong tác phẩm đoạt giải của cậu ta tôi mới biết số tiền mà cậu ta vay tôi là dùng để chữa bệnh cho mẹ, vì muốn trả đúng hẹn, đêm nào cậu ta cũng phải đến khu Hãn Kiều gần Ga phía bắc để hái rau thuê. Đến rạng sáng ngày thứ 5 thì cậu ta đã kiếm được số tiền cần phải trả, nhưng do mệt quá cậu ta chui vào gầm cầu ngủ một giấc. Không ngờ lại ngủ quên đi mất lúc tỉnh dậy thì trời đã mờ tối nên cậu ta phải chạy thục mạng cho kịp, mọi người trên đường đều không hiểu sao cậu ta lại chạy như vậy trong màn đêm.

Đó là lần duy nhất tôi chơi với cậu ta, nhưng ấn tượng mà cậu ta để lại cho tôi lại vô cùng sâu sắc, cả đời không quên. Sau này cứ mỗi lần nhìn thấy chữ “ưu tú” hoặc “giữ lời hứa”, tôi lại liên tưởng đến cậu ta, bởi vì trên người cậu ta toát lên một vẻ tôn nghiêm lời hứa đáng giá ngàn vàng khiến cho người ta phải cảm phục.

Nghe nói sau này cậu ta đã thành đại nghiệp, có lẽ cậu ta đã quên đi chuyện giữa hai chúng tôi, nhưng tôi luôn cảm thấy đó là khởi nguồn dẫn đến thành công của cậu ta.

***

Giữ lời hứa là sự tích luỹ tình cảm, còn phản bội lời hứa là sự phân tán tình cảm. Trên thực tế điều làm mất đi nhiều tình cảm nhất không gì bằng đưa ra một lời hứa sống chết nhưng lại không thể thực hiện được lời hứa đó. Vì vậy, phải hết sức thận trọng khi đưa ra lời hứa, cần phải suy nghĩ kỹ đến các nhân tố có thể bị thay đổi hoặc những sự việc có thể xảy ra bất ngờ để tránh xảy ra những tình trạng bất lợi cản trở đến việc thực hiện lời hứa. Dù đã cố gắng hết sức, nhưng đôi khi sự việc diễn ra theo chiều hướng khác khiến cho bạn không tiện hoặc không thể tiếp tục giữ lời hứa đến cùng. Nhưng nếu như bạn là người trọng chữ tín thì bạn sẽ phải hoặc là tìm mọi cách để duy trì lời hứa hoặc là xin rút lại lời hứa. Nếu như bạn tạo cho mình thói quen giữ lời hứa, người khác vì thấy bạn trưởng thành và có tài dự đoán mà sẽ lắng nghe lời khuyên và ý kiến của bạn. Trung thành sẽ đem lại cho bạn sự tin cậy, phản bội sẽ phá vỡ mọi nỗ lực nhằm xây dựng lòng tin với người khác. Một người nếu như tâm khẩu bất nhất sẽ mất đi sự tín nhiệm đối với mình.

Lời hứa sở dĩ trở thành nguồn sức mạnh to lớn là bởi vì chữ tín là vô giá. Trật tự xã hội được xây dựng trên cơ sở sự tôn trọng những quy ước giữa con người với con người. Có giữ được lời hứa hay không là tiêu chuẩn để đánh giá tinh thần của con người có cao thượng hay không. Đạo nghĩa, đạo đức đều được biểu hiện bằng cách giữ chữ tín. Nếu như mọi người không coi giữ chữ tín là nguyên tắc để khống chế hành vi của mình, thì ảnh hưởng của nó là vô cùng tồi tệ, mọi phương diện trong xã hội đều bị tổn hại. Mọi người đều phải tuân thủ lời hứa của mình, lời hứa là thiêng liêng, tuân thủ lời hứa là vàng.