Những dân tộc khác nhau, những phong cảnh, phong tục tập quán của các vùng khác nhau luôn khiến cho người ta trầm trồ thán phục và ngưỡng mộ.

Những truyền thuyết thần bí và kỳ diệu của các dân tộc, những phong tục truyền thống của các nước khác luôn khiến tâm hồn chúng ta vấn vương. Milan Kundera đã nói: Hãy thể nghiệm cuộc sống ở nơi khác.

Khi chúng ta bước vào khu dân cư của các dân tộc thiểu số hoặc gia đình của một người bạn nước ngoài, bạn sẽ hiểu rõ hơn ý nghĩa tuyệt vời của câu nói này.

Muốn hiểu được hệ thống của cuộc sống bản thân mình, trước tiên cần phải tìm một cộng đồng người có tập quán cuộc sống khác với mình để quan sát thực địa. Xét từ một ý nghĩa khác, đến làm khách tại một gia đình dân tộc thiểu số hoặc một gia đình người nước ngoài vừa có thể thấy được phương thức sống khác mình lại vừa có thể nhận biết được phương thức sống của mình thông qua so sánh.

***

Hai bên là những cây Vân Sam cao vút. Tôi cứ đi về phía trước, bỗng đâu đây vang lên tiếng nói cười trong trẻo thánh thót như chuông bạc của lũ trẻ.

“Ông ơi, ông ơi!”, tôi nghe thấy có tiếng gọi, tiếng gọi đó ngay ở trên đầu tôi. Có lẽ vừa nãy do quá mệt, mắt hoa lên, bây giờ ngẩng đầu lên nhìn mãi mới phát hiện ra hai đứa trẻ đang lấp ló trên ngọn cây cao ngang với ngôi nhà 3 tầng. Thế là ông Aili bắt chuyện với chúng.

Đó là 2 đứa trẻ Ca Dắc, một nam và một nữ (tộc người thiểu số ở Tân Cương, Cam Túc và Thanh Hải của Trung Quốc). Cô bé mặc chiếc áo váy như hình quả bóng rất nhiều tầng, màu sắc rực rỡ, cái mũ đội trên đầu của hình tròn màu sắc sặc sỡ. Cậu bé thì ăn mặc hết sức đơn giản, có lẽ chỉ mặc mỗi một bộ quần áo mỏng, nhưng trông nó rất linh hoạt và nhanh nhẹn giống như là những con khỉ, chúng cảm thấy rất đắc ý khi đứng ở trên cao nhìn xuống dưới và nói chuyện với chúng tôi.

Sau khi chúng trả lời hết các câu hỏi của ông Aili, tôi chỉ nghe được lõm bõm chúng nói với ông Aili là nhà chúng ở đâu, có những ai ở nhà thế thôi.

Tôi hỏi: “hai cháu trèo lên trên cao thế để làm gì?”

Tôi dùng tiếng của dân tộc tôi để nói nên chúng không hiểu, vì vậy Aili phải làm phiên dịch cho tôi.

“Đi bẻ cành cây khô làm củi”, chúng trả lời.

“Tại sao không bẻ ở chỗ thấp mà lại leo lên cao như vậy?” Tôi hỏi chúng.

“Chỗ thấp đều đã bẻ hết rồi”

“Vậy thì tại sao không đến cây khác mà chỗ thấp của nó có cành khô? Sống ở giữa rừng thế này tại sao lại lo không có củi đun?”. Tôi hỏi tiếp

Sau khi ông Aili dịch thành tiếng của dân tộc chúng, hai đứa bé cười khanh khách. Aili liền giải thích: “Chúng thích nghịch mà, trẻ con thuộc tộc người Ca Dắc trong núi nếu không trèo cây thì biết chơi cái gì? Không có câu lạc bộ, không có sân chơi, cũng chẳng có vườn trẻ…”.

Tôi gật gật đầu. Lúc sắp sửa đi tôi còn lo lắng dặn dò chúng: “Phải cẩn thận đấy nhé”.

Hai đứa vừa cười vừa nói, không cần ông Aili phiên dịch tôi cũng hiểu được chúng đang cười tôi. Đúng là trẻ con vùng núi có khác.

Đi được một quãng không xa chúng tôi tìm thấy một cái lều của một mục dân Ca Dắc trong một cái thung lũng nhỏ khuất gió – một túp lều – ngôi nhà của những đứa trẻ. Chỉ có cô chủ ở nhà, nghe thấy tiếng chó sủa, cô chủ nhà bèn ra nghênh đón chúng tôi, chúng tôi không nói gì mà đi thẳng luôn vào trong túp lều. Cô chủ nhà cũng không nói gì cả, mà đi pha trà sữa, mang bánh ra, sau khi trải xong khăn bàn, cô chủ nhà bắt đầu rót trà từ trong cái bình trà bằng đồng ra, cho sữa, muối vào rồi pha chế, sau khi pha chế xong bê lên mời chúng tôi uống. Trông cô chủ nhà vẫn còn khá trẻ, hai hàng lông mi thô và rậm đã che mất ánh mắt của cô ta. Cô chủ nhà rất nhiệt tình đón tiếp chúng tôi, mặc dù chúng tôi là hai người đàn ông lạ mặt, lại không cùng dân tộc, trông vẻ ngoài lại rất khả nghi. Tôi lại còn đeo chiếc kính mà chỉ có những kẻ xấu trong phim mới đeo, nhưng cô chủ không có một chút nghi ngờ nào cả. Tôi hơi có cảm giác gò bó, nhưng ông Aili lại cảm thấy rất thoải mái. Ông ta cứ tự nhiên như là ở nhà ấy, cười nói vui vẻ, ăn uống tự nhiên, uống hết bát này lại uống bát khác, cô chủ cứ phải phục vụ ông như là con gái phục vụ bố chồng ấy.

Hết 3 tuần trà, ông Aili hỏi: “Xin hỏi, con gái của ta, gần đây các con có mổ dê không? Các con có thịt gì? Thịt sống, thịt muối, thịt nướng, thịt luộc không?

Nghe xong mấy câu nói này của ông Aili tôi giật mình kinh sợ muốn bỏ chạy. Ông Aili nhìn tôi với ánh mắt tự tin nhưng đầy uy lực, ánh mắt ông dường như có một sức mạnh thần bí giữ chặt tôi lại.

Cô chủ nhà thấp giọng vẻ e thẹn giải thích với ông Aili. Cô ta nói đêm qua hai vợ chồng bẫy được một con báo, con báo đã giết và lột da rồi, thịt của con báo để dành cho người lái xe Ca Dắc của vùng này.

“Thôi, thôi, chúng ta đi thôi” tôi vừa nói vừa nhỏm dậy kéo ông Aili. Ông Aili vỗ vỗ vào vai tôi biểu thị không nên vội vã.

Bỗng có tiếng động rồi tiếng nói cười, thì ra hai đứa trẻ đã hoàn thành nhiệm vụ kiếm củi trở về. Cô bé béo mập, khuôn mặt tròn trĩnh đáng yêu, cậu bé tiến vào trong nhà ngồi bên bếp sưởi. Mẹ cậu ta bỏ thêm củi vào bếp, rồi cúi xuống thổi cho bếp cháy to. Sau đó ba mẹ con nói chuyện say sưa với nhau cứ như là không có hai người chúng tôi ấy.

Ông Aili không hề tỏ vẻ lúng túng, ngược lại ông còn hào hứng lắng nghe câu chuyện của họ, ông nói với tôi là họ đang thảo luận về hai vấn đề: một là hai chúng tôi làm gì; hai là chúng tôi là người dân tộc Hán hay dân tộc Duy Ngũ.

Hơi ấm của bếp củi lan tỏa ra làm cho ông Aili ngáp ngủ, ba mẹ con họ nói thêm vài câu nữa rồi vào trong lấy ra hai cái gối, một cái cho ông Aili, một cái cho tôi.

Ông Aili không hề để ý đến thái độ của tôi, ông kê đầu lên gối duỗi thẳng hai chân ra rồi bắt đầu cất tiếng ngáy vang nhà. Tôi dở khóc dở cười, chẳng biết làm gì cả. Hay là quay về một mình? Nhưng lại không thuộc đường, không cẩn thận bị sập vào bẫy rồi làm mồi cho lũ sói, nếu không thì cũng lạc vào khu rừng rậm mênh mông không biết đường nào mà ra nữa.

Tôi quyết định nằm xuống trong đầu nghĩ ngợi miên man.

Lúc sắp đi, cô chủ nhà đưa cho chúng ta một miếng thịt báo tươi mềm. Tôi móc tiền ra định trả, ông Aili ngay lập tức giữ tay tôi lại, ông