Trong biển cả tri thức, không những chứa nhiều nước sạch mà cũng chứa không ít đất bùn cặn bã, kể cả chất thải độc hại của sinh vật, nếu ví sự học như bơi lặn trong đại dương tri thức, thì cũng cần tỉnh táo phân biệt thật giả và dám nghi ngờ mọi thứ, sàng lọc lấy cái tinh, loại bỏ cái thô.

Ví tri thức với biển cả thật xác đáng, giúp ta hình dung được tri thức rất rộng lớn phong phú, mặt khác cách nói ví von này còn giúp ta hiểu thêm một khía cạnh khác, là ai muốn xuống biển thì phải biết bơi, nếu không thì sẽ bị nhấn chìm, vì trong biển cả tri thức hiển nhiên là có cả nước sạch lẫn nước bẩn, thậm chí lẫn bùn đất cặn bã độc hại, do vậy khi bơi cần tỉnh táo phân biệt sạch bẩn, trong đục, và dám nghi ngờ mọi thứ, nhằm tiếp thu tinh hoa, thải loại cặn bã.

Chuyện ngụ ngôn kể về con chồn đến mừng tuổi con gà, trong bụng sắp sẵn mưu gian, đã trở nên quá quen thuộc với mọi người, thuộc tính của chồn là ăn thịt gà, là kẻ thù không đội trời chung của gà. Một vị giáo sư môn sinh vật học tại Trường đại học sư phạm Hoa Đông thành phố Thượng Hải chắc chắn từng biết câu chuyện này, nhưng trong lòng ông vẫn thấy nghi ngờ, ông quyết định dùng thực nghiệm khoa học để nghiệm chứng câu chuyện ngụ ngôn đó.

Thực nghiệm của ông gồm hai nội dung, một là chứng minh, bằng cách trong vòng hơn 20 năm, ông mổ bụng hơn 1000 con chồn để xem trong dạ dày nó chứa thức ăn gì, kết quả thật đáng ngạc nhiên, ông chỉ phát hiện thấy thịt chuột và một số loài sâu bọ côn trùng, chưa một lần phát hiện thấy trong dạ dày chồn chứa thịt gà, xương gà hoặc lông gà. Hai là nhiều lần nhốt chung gà với chồn trong cùng một chuồng, ông nhận thấy chồn không hề khiêu khích tấn công gà, mà hai bên sống với nhau khá chan hòa thân ái, mỗi con ăn phần thức ăn riêng của mình, không ai xâm phạm vào ai. Tuy nhiên một trường hợp ngoại lệ đã xảy ra, sau khi bắt con chồn nhịn đói nhiều ngày rồi thả vào chuồng gà, thì nó lập tức vồ chết và ăn thịt con gà.

Dưới đây chúng ta xem xét thêm một ví dụ khác về câu danh ngôn của nhân vật nổi tiếng. Nhân vật nổi tiếng trong trường hợp này chính là nhà vật lý học nước New Zealand người được tôn vinh là cha đẻ của ngành vật lý hạt nhân nguyên tử, một trong số ít đại biểu vĩ đại mở ra thời đại vật lý học mới tên là Ernest Rutherford, chính ông đã đề xướng kết cấu nguyên tử theo mô hình hệ mặt trời, đặt cơ sở cho các nhà khoa học thăm dò kết cấu nguyên tử, ông còn dự báo về hạt Netron, cuối cùng đã được phát minh, ông đã tạo điều kiện thuận lợi cho loài người lợi dụng sức mạnh của năng lượng nguyên tử. Thế nhưng người có uy tín hàng đầu trong khoa học đó lại cả quyết rằng: “Xét về mặt giải phóng năng lượng, nếu làm thực nghiệm với hạt nhân nguyên tử, thì chắc chắn là phí công vô ích” ông thậm chí còn bổ sung thêm: “Nếu ai đó hy vọng thu được nguồn năng lượng khi phá vỡ hạt nhân nguyên tử thì đúng là một kẻ hồ đồ”. Giả sử rằng giới khoa học hồi đó hoàn toàn tin lời nói của ông, chịu bó tay không tiếp tục nghiên cứu thực nghiệm, thì loài người có lẽ không biết đến sức mạnh nguyên tử, tổn thất to lớn biết ngần nào. Đương nhiên ai cũng có thể phát biểu sai lầm, làm hỏng việc, ngay cả những nhân vật lỗi lạc, điều đó không làm chúng ta ngạc nhiên, mặt khác cũng không vì thế mà đánh giá thấp cống hiến tiếng tăm của họ.

Những ví dụ đại loại như ngụ ngôn hoặc danh ngôn, sau này được chứng minh là sai khá nhiều. Tuy nhiên chúng ta ít thấy đăng tải trên báo chí sách

vở, vì khoa học không ngừng tiến lên, người ta chỉ chú trọng nắm bắt kiến thức mới, không hoài hơi và cũng không cần thiết đi phê phán các sai lầm trong quá khứ, mặt khác trên tiến trình phát triển nền khoa học cho thấy, chính sai lầm thường gợi mở ra cách chỉnh lý khắc phục, từ đó tìm đến chân lý, vì vậy trên dòng sông tri thức lẫn lộn một ít rác rưởi lầm lạc, cũng là chuyện thường tình, chúng ta chẳng cần để tâm đến chuyện đó.

GỢI MỞ NĂNG LỰC

Trên thế gian không hề tồn tại chân lý tuyệt đối, kể cả trong kho tàng kiến thức. Vì vậy cần lao vào học tập với thái độ khiêm tốn nhưng cần biết nghi ngờ tất cả, bạn sẽ thu hái được những kiến thức đúng đắn, bổ ích để chuyển hóa thành sức mạnh giúp bạn xây dựng cơ đồ sự nghiệp.