Điều cần thiết nhất đối với một nhà quản lý là có cặp mắt sáng suốt nhận biết phát hiện và sử dụng nhân tài.

Cổ nhân đã dạy: Nghìn quân dễ tìm, một tướng khó kiếm. Bởi vì nhân tài là nhân tố quyết định sự phát triển của doanh nghiệp, người lập nghiệp đồng thời là nhà lãnh đạo, điều cần thiết nhất đối với một nhà quản lý là có cặp mắt sáng suốt nhận biết phát hiện và sử dụng nhân tài. Nếu thực sự làm tốt khâu này, thì có thể thẳng tiến đến thành công.

Đương nhiên phát hiện và sử dụng nhân tài là một vấn đề khó khăn.

Con người trước hết phải chấn chỉnh quan điểm sống của mình, không coi trọng tầng lớp đẳng cấp, không thành kiến về thiện ác, không lệ thuộc vào quan hệ máu mủ thân quen, không câu nệ cảm tình ân oán cá nhân. Chỉ riêng những yêu cầu trên đây đã rất khó thực hiện, bởi vì con người vốn dĩ là như vậy, không ai muốn hành động ngược lại với tình cảm trong lòng, không ai muốn tuyển dụng một người mình không ưa hoặc cất nhắc họ lên hàng ngũ lãnh đạo kế cận, có điều vì thành công sự nghiệp lớn, hãy đặt lợi ích chung lên trên hết.

Vì vậy ngay từ những ngày đầu gây dựng cơ đồ, ông chủ cần xác định cho mình một quan điểm, đó là không chỉ dựa vào sức lực đơn lẻ của bản thân, mà phải tìm cho được những trợ thủ giỏi kỹ thuật, và những trợ thủ giỏi quản lý, đề cao vai trò của họ, đặt họ vào cương vị lãnh đạo, đó chính là đường hướng để bạn đi lên làm ăn lớn.

Theo kinh nghiệm thiết thân của rất nhiều nhân vật thành đạt, nói chung trong giai đoạn đầu dựng nghiệp, trình độ năng lực của ông chủ về chuyên môn kỹ thuật cũng như về kinh doanh và quản lý đều rất hạn chế, mà đây lại là những yếu tố mang tính quyết định nhất. Theo đà phát triển của xí nghiệp, thì trình độ các mặt sẽ được nâng cao, tuy nhiên tiền đề thành công chính là nhận biết và sử dụng nhân tài, và tổ chức động viên nhân viên trong đơn vị. Thành công lớn là tinh hoa trí tuệ và sức lực của cả một tập thể lớn.

Tháng 9 năm 1957, ở vùng gần nhà ga Chisin trên tuyến đường sắt từ Tokyo đi Osaka, có một cửa hàng diện tích khoảng 50m2, trong cửa hàng có ba người làm, hàng hoá bán ra chủ yếu là thuốc chữa bệnh và thực phẩm, đặt tên là cửa hàng Ohi Sau đó 50 năm, nhờ tài kinh doanh của ông chủ, tiền vào như nước, quy mô không ngừng mở rộng, năm 1972 doanh số bán hàng mỗi năm của cửa hàng này đã vượt qua con số 100 tỷ Yên, xếp hàng đầu trong hàng ngũ các doanh nghiệp bán lẻ trên đất nước Nhật, đến năm 1984 doanh số bán hàng mỗi năm vượt mức 1000 tỷ Yên, Đến năm 1990 cửa hàng này chiếm vị trí đầu bảng trong ngành bán lẻ ở Nhật, và cũng trở thành đơn vị thương mại tầm cỡ trên thế giới.

Người lập được kỳ tích đó, tức là nhà sáng lập Công ty hữu hạn cổ phần Ohi, hiện nắm giữ cương vị Chủ tịch Hội đồng quản trị là ông Chunaiko, ở Nhật người ta tôn vinh ông là thương gia siêu cấp, là ngọn cờ đầu trong cuộc cách mạng lưu thông.

Nguyên nhân thành công chủ yếu của ông Chunaiko là rất giỏi nhận biết và sử dụng nhân tài, ông rất coi trọng khâu sử dụng và bồi dưỡng nhân tài, ông vận dụng kinh nghiệm trong thời gian phục vụ trong quân đội, xây dựng được một đội ngũ cốt cán, theo cách nói của ông là “Phép kinh doanh hạ sĩ quan”, tức là phát huy năng lực tác dụng của tầng lớp cán bộ cơ sở, mà tại cửa hàng là các chủ nhiệm, huy động tối đa tính tích cực năng nổ của họ, theo đà phát triển nghiệp vụ của Công ty, Chunaiko thường xuyên cảm thấy thiếu nhân tài, mỗi lần triển khai nghiệp vụ, ông đều mở một đợt tuyển chọn nhân tài, tìm người giỏi về mặt quản lý, rất nhiều trường hợp xảy ra giống như chuyện Lưu Bị ba lần đến túp lều tranh để mời Khổng Minh. Kể từ thập kỷ 60 thế kỷ 20, ông đã nhận rất nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học vào làm và trọng dụng họ, hiện nay những người đó đang nắm nhiều cương vị lãnh đạo từ chóp bu đến cơ sở, trở thành lực lượng nòng cốt trong công ty cống hiến rất lớn cho thắng lợi huy hoàng của công ty.

Ngày nay Ohi có tất cả 14000 nhân viên, Chunaiko chú ý đào tạo từng người một, vì ông nhận thức rất rõ, tố chất con người có mối quan hệ mật thiết với tương lai tiền đồ của công ty, hàng năm có hơn 1000 người được đi đào tạo ở nước ngoài theo những chương trình nghiêm ngặt, ông trích từ tài sản riêng ra một khoản trị giá 18 tỷ Yên thành lập Trường Đại học Giao thông đầu tiên ở Nhật, ở đây sinh viên được học tập các môn như kinh tế cổ điển, kinh tế hiện đại, thương phẩm học, tâm lý tiêu dùng v.v… nhằm đào tạo nhân tài về lĩnh vực sản xuất và tiêu thụ. Không những thế ông còn đưa ra yêu cầu “4C” đối với tất cả công nhân viên trong công ty, đó là Change (thay đổi), Chance (cơ hội),

Challenge (thách thức), Competion (cạnh tranh). Nhờ thành công về mặt quản lý mà Chunaiko mới xây dựng thành công sự nghiệp to lớn như vậy.

GỢI MỞ NĂNG LỰC:

Một người đàn ông thành đạt không chỉ vận dụng tài năng và trí tuệ của mình mà chủ yếu là nhờ dựa vào tài năng và trí tuệ của nhiều người, thì mới làm nên sự nghiệp huy hoàng.
Tiên sinh Nam Quách là người không biết thổi vu, nhưng lại trà trộn vào đội vu trong hoàng cung, cách nói này dùng để ám chỉ người không có thực lực nhưng trà trộn vào những người rất có thực lực hòng chuộc lợi cho bản thân.

Eugénie Grandet là một tiểu thuyết của Balzac. Nhân vật lão Grandet trong tiểu thuyết là người nổi tiếng keo kiệt. Cầu thủ bóng rổ chuyên nghiệp của Trung Quốc với chiều cao 2m29. Điền Kị tự là Kì, lại còn gọi là Kì Tư, được đất phong Từ Châu nên còn gọi là Từ Châu Tử Kì, xuất thân từ tông tộc Điền Tề danh giá và là danh tướng nước Tề đầu thời Chiến Quốc. Tôn Tẫn (khoảng thế kỉ IV TCN), người nước Tề, là một nhà chỉ huy quân sự nổi tiếng thời Chiến Quốc. Tương truyền, Tôn Tẫn là cháu của Tôn Tử, cùng với Bàng Quyên là học trò môn binh pháp của Quỷ Cốc Tử. Tôn Tẫn đã để lại một bộ binh pháp nổi tiếng lấy tên: Binh Pháp Tôn Tẫn gồm 89 chương, nhưng hiện chỉ còn đọc được 30 chương. Asch: Tên đầy đủ là Solomon Asch (1907-1996), một nhà tâm lí học xã hội người Mỹ và là người tiên phong trong tâm lý học xã hội. Các công trình nghiên cứu của ông tập trung vào việc phân tích những phẩm chất, các yếu tố, các khía cạnh của việc chuẩn bị thử nghiệm và các yếu tố văn hóa và sự khác biệt giữa các nhóm xã hội. Tên đầy đủ là Sigmund Schlomo Freud (1856 – 1939) nguyên là một bác sĩ về thần kinh và tâm lí người Áo. Ông được công nhận là người đặt nền móng và phát triển lĩnh vực nghiên cứu về Phân tâm học. Cho đến ngày nay, mặc dù lí thuyết về phân tâm học của ông còn gây nhiều tranh cãi và người ta còn đang so sánh hiệu quả của các phương pháp phân tâm học của ông với các phương pháp điều trị khác, nhưng cũng phải thừa nhận rằng ông là một nhà tư tưởng có ảnh hưởng lớn trong thế kỉ XX. (Nguồn: Wikipedia) Tục ngữ Trung Quốc: “Nhân tranh nhất khẩu khí, phật thiêu nhất trụ hương” ý muốn nói con người phải có ý chí vươn lên, không được để thua kém người khác. Tái Ông thất mã, yên tri phi phúc: Họa phúc ở đời khó mà lường trước được. Đường lang bộ thiền, hoàng tước tại hậu: Bọ ngựa rình bắt ve sầu, chim sẻ chờ sẵn ở phía sau. Ý chỉ những người muốn làm một chuyện gì đó nhưng lại bị người khác lợi dụng cơ hội để làm hại. Trên đây là hai thành ngữ thường gặp của người Trung Hoa, khi nhắc tới vế trước, những người biết được sự tích sẽ lập tức có thể nói ra vế sau. Mâu: là cây xà mâu, cây giáo, có cán dài, mũi nhọn, dùng để đâm. Thuẫn: cái khiên, cái mộc, có hình tròn hay bầu dục, bên trong có tay cầm, dùng để che đỡ. Mỗi ngành nghề đều có những chuyên môn riêng của mình, đều chỉ có thể giải quyết những vấn đề liên quan đến chuyên môn của mình mà thôi. Xuất phát từ câu thành ngữ “Ngư dữ hùng chưởng, bất khả kiêm đắc”: Cá và tay gấu, không thể có cả hai. (Cá và tay gấu, là hai món trong Bát trân – tám món ăn quý hiếm và chế biến cầu kì chỉ dành cho bậc vua chúa ngày xưa.), ý muốn nói con người ta một khi

đã lựa chọn một thứ rồi thì cần phải biết buông bỏ thứ khác, không thể tham lam cùng lúc muốn chọn tất cả những thứ tốt về mình được. Tâm lí đám đông (hay còn gọi là tâm lí bầy đàn): Theo giải thích của Wikipedia thì đây là một sự mô tả cách một số người bị ảnh hưởng bởi những người thân cận của họ thông qua những hành vi nhất định, theo xu hướng, hoặc theo những điểm tựa. Loại hành động tâm lí này sẽ được giải thích rõ hơn trong các chương sau của cuốn sách này. Robert Cialdini tên đầy đủ là Robert Beno Cialdini, một nhà tâm lí học nổi tiếng, giáo sư môn Tâm lí học và Marketing trường Đại học Bang Arizona, Mỹ. Ông là cha đẻ của những bộ sách về việc tạo ảnh hưởng và marketing. Nổi tiếng nhất trong số đó chính là bộ sách Influence: The Psychology of Persuasion (tạm dịch: Gây ảnh hưởng – Thuyết phục bằng tâm lí) từ năm 1984, đã tạo ra 6 nguyên tắc vàng trong việc thuyết phục khách hàng. DM: Direct mail: quảng cáo bằng cách gửi thư trực tiếp, là một hình thức quảng cáo qua đường thư với hiệu quả cao và chi phí vừa phải. Khi sử dụng direct mail, doanh nghiệp có thể xác định chính xác đối tượng nhận thư: khách hàng và khách hàng tiềm năng của mình. Phương pháp này giúp doanh nghiệp giới hạn được đối tượng tiếp nhận thông điệp quảng cáo, những người có khả năng sử dụng sản phẩm dịch vụ của mình nhất. (Nguồn: Internet) NLP là viết tắt của Neuro-Linguistic Programming (Lập Trình Ngôn Ngữ Tư Duy). Nó chứa đựng ba thành tố có ảnh hưởng lớn nhất đến việc hình thành những kinh nghiệm cá nhân của mỗi chúng ta: thần kinh học, ngôn ngữ học, và các mô thức được lập trình sẵn. Theo wikipedia, NLP nghiên cứu tỉ mỉ về cách mỗi cá nhân hành xử theo thói quen như thế nào. Với NLP, chúng ta có thể học hỏi từ người khác những mô thức nào có ích và phục vụ chúng ta. Sau đó chúng ta có thể luyện tập những mô thức mới cho hành vi của mình (giống như tái lập trình não bộ) nhằm tiến bộ hơn trong những trường hợp mà trước kia chúng ta đã ứng xử không hiệu quả. Tạp gia: Biết căn bản nhưng không cần hiểu quá sâu như những chuyên gia về một lĩnh vực nào đó. Bao gồm 2 tỉnh Hồ Bắc và Hồ Nam ở trung du Trường Giang (Trung Quốc). Đơn vị tiền tệ Trung Quốc từ Nhân dân tệ trở xuống được chia theo bậc 10: 1 tệ = 10 giác = 100 phân tiền. Câu tục ngữ ý muốn nói rằng con người luôn có mơ ước muốn nổi trội hơn đồng loại của mình, luôn hướng về phía trước, đây chính là bản tính của con người. Abraham (Harold) Maslow (1/4 /1908 – 8/6/1970) là một nhà tâm lí học người Mỹ. Ông được thế giới biết đến qua mô hình nổi tiếng Tháp nhu cầu và được coi là cha đẻ của tâm lí học nhân văn. Hệ thống Phân cấp Nhu cầu hay còn gọi là Tháp Nhu cầu (Tên tiếng Anh là Maslow’s hierarchi of needs) được ông đưa ra vào năm 1943 trong bài viết A Theory of Human Motivation là một trong những lí thuyết quan trọng nhất của quản trị kinh doanh; đặc biệt là các ứng dụng cụ thể trong quản trị nhân sự và quản trị marketing. Theo đó, Maslow cho biết về căn bản, nhu cầu của con người được chia làm hai nhóm chính: nhu cầu cơ bản (basic needs) và nhu cầu bậc cao (meta needs). Cấu trúc của Tháp nhu cầu có 5 tầng, trong đó những nhu cầu của con người được liệt kê theo một trật tự thứ bậc hình tháp kiểu kim tự tháp. (Nguồn: Wikipedia) (1) Bạn bè liên kết và bênh vực nhau vì lợi ích riêng, để làm những việc không chính đáng. (*) Hai năm trước đó có chiến tranh và nhà máy làm việc trong hoàn cảnh chiến tranh. 1. Một thành phố phía nam Michigan. 1. Burroughs, John 1837–1921: nhà văn và nhà tự nhiên học người Mỹ. 2. Wordsworth, Christopher, 1774–1846: nhà văn và nhà giáo dục người Anh. 3. Thoreau, Henry David 1817–1862: nhà văn người Mỹ. Một người có ảnh hưởng lớn trong lịch sử Mỹ. Các tác phẩm của ông bao gồm cả cuốn “Civil Disobedience” (1849) và Walden (1854). 4. Ralph Waldo Emerson (1803–1882): nhà văn và triết gia nổi tiếng của Mỹ. Những bài thơ, bài hùng biện và đặc biệt là các bài luận của ông như tập Tự nhiên (1836) được coi là những dấu mốc trong sự phát triển cách thể hiện văn học và tư duy của người Mỹ. 1 Enrico Caruso (1873–1921): ca sĩ ô-pe-ra giọng têno nổi tiếng người Italia, người với chất giọng mạnh, tình cảm và thuần khiết đã được coi là một trong những ca sĩ vĩ đại nhất thế giới. 1. Sing Sing là một nhà tù nổi tiếng tại Ossining, tại Quận Westchester (Mỹ) cách thành phố New York 40 dặm về phía Bắc. 19. Yankee Group: công ty phân tích và tư vấn thị trường viễn thông, công nghệ thông tin. (B.T) 20. Chia nhỏ cổ phiếu: là hành động của công ty làm gia tăng số cổ phiếu lưu hành bằng cách chia nhỏ từng cổ phiếu ra, qua đó làm giảm giá cổ phiếu của công ty đó. Tuy nhiên, tổng giá trị vốn hóa thị trường của cổ phiếu vẫn giữ nguyên. (N.D) 21. Quỹ tương hỗ: một dạng quỹ đầu tư được quản lý chuyên nghiệp bởi một công ty đầu tư, huy động vốn từ nhiều nhà đầu tư khác nhau (trong đó có các nhà đầu tư nhỏ) để mua chứng khoán. Nhờ đó, các nhà đầu tư nhỏ có điều kiện tiếp cận với một danh mục đầu tư đa dạng và sự đầu tư của họ được quản lý tốt hơn.

(B.T) 22. Đầu tư tư nhân vào cổ phần đại chúng (PIPE): bao gồm việc bán các cổ phiếu phổ thông hay một số dạng cổ phiếu ưu đãi, chứng khoán chuyển đổi

cho các nhà đầu tư tư nhân. Đây là một hình thức phân phối cổ phần trong các

công ty đại chúng mà không thông qua các đợt chào bán ra công chúng trên

thị trường chứng khoán. (B.T) 23. Hosting: dịch vụ lưu trữ nội dung trang tin

điện tử, website, các thông tin tư liệu, hình ảnh,… của khách hàng trên một

máy chủ Internet. (N.D) 24. Cổ phiếu ba xu: nguyên văn là “penny stocks”.

Trong tiếng Việt, “penny stocks” còn được dịch ra là cổ phiếu thị giá thấp, là

loại cổ phiếu có mệnh giá nhỏ (thấp hơn 5 đô la ở thị trường chứng khoán Mỹ).

Đây là loại chứng khoán có độ rủi ro rất cao, nhất là khi được mua bán với số

lượng nhỏ mà không có giấy tờ chính thức. (B.T) 25. Jive: nhạc nhảy. (N.D) 26.

Thread (hay còn gọi là tiểu trình/luồng): là một thuật ngữ lập trình. Thread

cho phép chương trình thực hiện đồng thời nhiều tác vụ, và giúp quá trình

tương tác với người dùng không bị gián đoạn. (N.D) 27. West Point: tên gọi tắt

của Học viện Lục quân Hoa Kỳ (United States Military Academy), học viện

quân sự lâu đời nhất và nổi tiếng nhất tại Mỹ. Trường có yêu cầu tuyển chọn và

quá trình đào tạo rất khắt khe, là nơi từng cho ra lò nhiều danh nhân và CEO

nổi tiếng. (B.T) 28. Giá trị vốn hóa thị trường (market capitalization): là thước

đo quy mô của công ty, tức tổng giá trị thị trường của công ty, được xác định

bằng số tiền bỏ ra để mua lại toàn bộ công ty này trong điều kiện hiện tại.

(N.D) 29. COBRA (Consolidated Omnibus Budget Reconciliation Act): Đạo

luật về bồi thường lao động tổng hợp. Là một đạo luật của Mỹ, cho phép người

lao động mất quyền lợi bảo hiểm y tế (trong những trường hợp như bị cho nghỉ

việc bất ngờ, bị giảm giờ làm, tử vong, ly dị, và các sự cố khác) tiếp tục được

hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế của công ty trong một thời gian nhất định. (N.D)

30. Nguyên văn tựa đề của phần này là “survival the fittest”, là một cách nói khác trong tiếng Anh của khái niệm “chọn lọc tự nhiên”, một phần trong học thuyết của nhà tự nhiên học người Anh Charles Darwin. Đó cũng là lý do để dự án mới của Opsware mang tên Dự án Darwin. (B.T) 31. M&A: viết tắt của cụm từ tiếng Anh “merges and acquisitions”, nghĩa là “mua lại và sáp nhập”. (N.D)

32. Thuyết thị trường hiệu quả: Là một giả thuyết của lý thuyết tài chính, trong đó khẳng định rằng “các thị trường tài chính là hiệu quả”, rằng giá của chứng khoán trên thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường chứng khoán, phản ánh đầy đủ mọi thông tin đã biết. Do đó, không thể kiếm được lợi nhuận bằng cách căn cứ vào các thông tin đã biết hay những biến động của giá cả trong quá khứ. (N.D) 33. Công nghệ ảo hóa (virtualization): là công nghệ tạo ra nhiều máy ảo nhưng có đặc điểm và tính năng sử dụng tương tự như các máy chủ thật và chạy trên một máy chủ duy nhất. (N.D) 34. Nhà hoạt động quyền cổ đông (shareholder activist): từ này xuất phát từ thuật ngữ “shareholder activism” (hoạt động quyền cổ đông). Đây là những hoạt động nhằm bảo vệ lợi ích và quyền lợi cho những cổ đông có phần sở hữu nhưng không trực tiếp điều hành công ty. Trong các trường hợp như tình hình hoạt động của công ty đi xuống, lương thưởng của ban quản trị quá cao, báo cáo tài chính không rõ ràng,… thì những nhà hoạt động cổ đông sẽ tìm cách gây sức ép để ban quản trị thay đổi. Thường thì họ cũng là cổ đông trong công ty. (B.T) 35. EMC: công ty đa quốc gia trong lĩnh vực công nghệ thông tin của Mỹ, chuyên cung cấp các dịch vụ và sản phẩm thuộc các ngành lưu trữ dữ liệu, bảo mật thông tin, ảo hóa, phân tích và điện toán đám mây. (B.T) 36. Oracle: công ty công nghệ khổng lồ do tỷ phú

Larry Ellison sáng lập, chuyên phát triển và kinh doanh các hệ thống phần cứng máy tính và phần mềm doanh nghiệp. (B.T) 37. BMC Software: công ty phần mềm chuyên về các sản phẩm quản lý dịch vụ kinh doanh (business service management). (B.T) 38. Đường cong chuông: là tên gọi khác của phép phân phối chuẩn hay phân phối Gauss, một phép phân phối xác suất cực kỳ quan trọng trong nhiều lĩnh vực. 39. Võ sĩ đạo: tức Bushido, là những quy tắc đạo đức mà các võ sĩ (samurai) ở Nhật Bản thời Trung cổ phải tuân theo. (B.T)

40. Jack Dorsey: người đồng sáng lập mạng xã hội Twitter. (B.T) 41. Còn được gọi là “Luật Linus”, là câu nói nổi tiếng của lập trình viên Eric Raymond nhằm ủng hộ cho các phần mềm mã nguồn mở (tức là phần mềm được cung cấp dưới cả dạng mã và nguồn, không chỉ miễn phí giá mua mà còn miễn phí cả về bản quyền; người dùng có quyền sửa đổi, cải tiến, phát triển, nâng cấp theo một số nguyên tắc chung được quy định trong giấy phép phần mềm mã nguồn mở), theo đó thì nếu cài đặt mã nguồn mở vào cho phần mềm để nhiều người cùng sử dụng thì họ có thể phát hiện ra các sai sót trong phần mềm, từ đó góp phần hoàn thiện cho phần mềm. (N.D) 42. Up in the air: bộ phim của Mỹ, nói về một nhân vật kiếm sống bằng việc đến các công ty và thay mặt cho những ông chủ không đủ dũng khí thông báo cho nhân viên của mình là họ đã bị cho thôi việc. (N.D) 1. Hit: từ tiếng Anh, dùng để chỉ các bài hát được nhiều người ưa thích. (B.T – Chú thích của biên tập viên) 2. NFL: Giải bóng bầu dục nhà nghề Mỹ. (N.D – Chú thích của người dịch). 43. Viên đạn bạc: nguyên văn là “silver bullet”. Trong tiếng Anh từ này ám chỉ những cách tiếp cận và giải quyết vấn đề theo kiểu đi vòng, tránh né đối đầu trực tiếp với nguyên nhân gây ra vấn đề đó. Còn viên đạn chì (“lead bullet”) thì ngược lại, là cách đối diện trực tiếp với vấn đề để tìm ra cách giải quyết triệt để. (B.T) 1. Tướng Patton: tên đầy đủ là tướng George Smith Patton, Jr. (1885-1945) là vị tướng nổi tiếng của quân đội Hoa Kỳ vào thời Chiến tranh thế giới thứ Hai. (B.T) 2. PTC: tên viết tắt của Parametric Technology Corporation, một công ty chuyên về xây dựng các phần mềm thiết kế 2D và 3D, có trụ sở tại Needham, Masachusetts, Mỹ. (B.T) 3. Xen: phiên âm tiếng Việt của “cent”. 100 xen thì đổi được 1 đô la. (B.T) 4. Jim Barksdale: cựu CEO của Netscape từ năm 1995 đến năm 1999. (B.T) 5. NBA: viết tắt của National Basketball Association, Hiệp hội Bóng rổ Nhà nghề Mỹ. (B.T) 3. Jackie Robinson (1919-1972) là cầu thủ bóng chày gốc Phi đầu tiên chơi trong giải MBL – giải bóng chày hàng đầu thế giới. (N.D) 4. Nhà ở xã hội: là chung cư do nhà nước sở hữu, được nhà nước cho thuê với giá rẻ hoặc sử dụng làm nơi ở cho người nghèo/người vô gia cư. (N.D) 5. Queens: một trong năm khu đô thị lớn ở thành phố New York (N.D) 6. Joseph McCarthy (1908-1957): Thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa, là nhân vật nổi tiếng đi theo đường lối

chống cộng. (N.D) 7. Cánh tả mới: đề cập tới những nhà hoạt động, nhà giáo dục… trong thập niên 1960-1970 với phong trào đòi thực hiện một loạt những cải cách trên nhiều vấn đề như quyền lợi của người đồng tính, nạo phá thai, bình đẳng giới… (N.D) 8. Nguyên văn: nigger (đồ mọi đen). Từ này là từ miệt thị dùng để chỉ người da đen. (N.D) 6. Chiếc gậy khúc côn cầu: là một thuật ngữ dùng để chỉ các đồ thị có hình dạng khá bằng phẳng, ít thay đổi trong phần lớn thời gian được biểu thị (giống như phần cán dài của gậy khúc côn cầu), nhưng có sự gia tăng mạnh, gần như thẳng đứng ở thời điểm cuối thời gian được biểu thị (tạo thành phần lưỡi của gậy khúc côn cầu). Thuật ngữ này ban đầu được sử dụng trong ngành khí hậu học vào năm 1998, bởi nhà khí hậu học người Mỹ Jerry Mahlman. (B.T) 7. “Hộp đen” (black box) và “hộp trắng” (white box) là tên hai phương pháp kiểm thử (testing) trong ngành công nghiệp phần mềm. Black box testing là phương pháp kiểm thử phần mềm trong đó xem phần mềm như một hộp đen, không biết gì về hoạt động bên trong nó và việc kiểm thử chỉ dựa vào các đặc tả bên ngoài, cũng giống như ở đây người quản lý chỉ coi trọng kết quả đạt được sau cùng mà không quan tâm tới quá trình đạt được kết quả đó. Còn với white box testing, hoạt động bên trong, chủ yếu là mã nguồn (code) mới là đối tượng quan tâm chính. (B.T) 8. Wiki (có thể gọi là một công trình mở, bắt nguồn từ tiếng Hawaii “wikiwiki”, nghĩa là “nhanh”) là một ứng dụng, thông thường là ứng dụng web, được sử dụng để xây dựng các trang thông tin cho phép nhiều người cùng tham gia biên tập, chỉnh sửa, mở rộng hoặc xóa bỏ thông tin trên đó. (B.T) 9. Hội chứng Tourette: bệnh liên đới thần kinh, có những biểu hiện như lặp đi lặp lại một số cử động hoặc âm thanh hoàn toàn không chủ ý. (N.D) 10. Nguyên văn: Cupcakes. Trong tiếng Anh, “cupcake” nghĩa là loại bánh nướng nhỏ, đựng trong những khay giấy có hình như cái tách (cup). Trong bộ phim Short Eyes mà tác giả nhắc đến, Cupcakes là biệt danh của một thanh niên trẻ mới 21 tuổi, thường bị bạn tù lạm dụng tình dục. (B.T) 11. COO: tên viết tắt tiếng Anh của chức danh “giám đốc tác nghiệp” (“chief operating officer” hay “chief operations officer”). Đây là chức danh được định nghĩa khá lỏng lẻo, thường được xem như là cấp phó hay cánh tay phải của Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc giám đốc điều hành (CEO). Chức danh này thường chỉ có ở các công ty lớn. (B.T) 12. “Tối ưu hóa toàn cục” (global optimization) và “tối ưu hóa địa phương” (local optimization): đây là hai khái niệm toán học. Tối ưu hóa toàn cục tập trung tìm kiếm các cực đại và cực tiểu trên mọi phần tử của tập nguồn, trong khi tối ưu hóa địa phương chỉ tìm kiếm các cực đại và cực tiểu địa phương. (B.T) 13. Tiến sĩ Seuss (Dr. Seuss): bút danh của nhà văn kiêm họa sĩ vẽ minh họa người Mỹ Theodor Seuss Geisel. Ông nổi tiếng với nhiều tác phẩm dành cho thiếu nhi, nhưng cũng bao hàm nhiều bài

học khiến người lớn phải suy ngẫm. (B.T) 14. Cuốn sách này có tên tiếng Anh

là The Peter Principle: Why Things Always Go Wrong. (B.T) 15. P&L (Profit &

Loss): báo cáo lãi lỗ trong kinh doanh. (N.D) 16. Jenny Rogers: một trong

những cố vấn nghề nghiệp hàng đầu trên thế giới. (N.D) 17. Rối loạn lưỡng cực:

Một chứng bệnh tâm thần, trong đó người bệnh thường trải qua hai trạng thái

đối nghịch nhau. Họ có thể trải qua thời kỳ sung mãn một vài ngày hoặc vài

tuần rồi rơi vào chu kỳ trầm cảm. (N.D) 18. Terrell Owens: cầu thủ bóng bầu

dục tài giỏi nhưng cũng lập dị không kém. Anh là một trong những cầu thủ giỏi

nhất lịch sử giải NFL và giữ nhiều kỷ lục của giải đấu sau 15 mùa bóng. Tuy

nhiên cá tính mạnh mẽ và lập dị của cầu thủ này khiến cho T.O (biệt danh của

Terrell Owens) không ở lại được đội bóng nào quá lâu và thường xuyên dính

án phạt của Ban tổ chức giải đấu. (B.T) 19. Dennis Rodman: cầu thủ bóng rổ

lắm tài nhiều tật người Mỹ. Khởi đầu sự nghiệp vào năm 1986, Rodman đã 5

lần giành chức vô địch NBA, 7 lần nhận được danh hiệu Vua bắt bóng bật bảng

của giải và 2 lần được tôn vinh là Cầu thủ phòng ngự xuất sắc nhất. Nhưng

Rodman cũng nhiều lần làm khổ đội bóng của mình khi có hành vi bạo lực với

đối thủ và trọng tài. Ngoại hình của Rodman cũng rất khác người với mái tóc

được nhuộm sặc sỡ, nhiều hình xăm và cơ thể xỏ khoen khắp nơi. (B.T) 9.

Horned Frogs: tên các đội thể thao của trường Đại học Texas Christian. (N.D)

20. “Thịt-và-trứng”: nguyên văn là “bacon-and-egg”, vốn là tên một món ăn sáng nổi tiếng của người Mỹ. Có một câu chuyện ngụ ngôn trong kinh doanh kể rằng Gà đề nghị hợp tác cùng Heo để mở một nhà hàng chuyên bán món ăn này, trong đó Gà sẽ sản xuất trứng còn Heo sẽ góp thịt. Sau một hồi suy nghĩ, Heo quyết định từ chối vì nếu làm thế, nó sẽ phải hy sinh mạng sống, còn Gà thì chỉ cần đẻ trứng mà thôi. (B.T) 21. Sáu Sigma: một hệ phương pháp cải tiến quy trình dựa trên thống kê nhằm giảm thiểu tỷ lệ sai sót hay khuyết tật bằng cách xác định và loại trừ các nguồn tạo nên dao động (bất ổn) trong các quy trình kinh doanh. “Sigma” có nghĩa là độ lệch chuẩn (standard deviation) trong thống kê, nên Sáu Sigma đồng nghĩa với sáu đơn vị lệch chuẩn. (B.T) 1. Jolly Ranchers: một nhãn hiệu kẹo nổi tiếng của Mỹ. (B.T) 2. Cuốn sách này do hai tác giả viết, là Kenneth Blanchard và Spencer Johnson. (B.T) 3. Draper Fisher Jurvetson: hãng đầu tư mạo hiểm của Mỹ, đã và đang đầu tư vào những công ty khởi nghiệp rất thành công như Baidu, Twitter, Tesla Motors, Tumblr, Yammer,… (B.T) 4. “Hộp đen” và “hộp trắng”: xin xem chú thích ở trang 224. (B.T) 5. Bầu trời tím ngắt: bầu trời màu tím thường là biểu hiện trước khi một cơn bão ập đến. (B.T) 6. R&D: viết tắt của “research and development”, có nghĩa là “nghiên cứu và phát triển”. R&D là một trong những chìa khóa thành công của nhiều tập đoàn và công ty lớn trên thế giới. (B.T) 7. Xả láng: nguyên

văn là “all-in”, một thuật ngữ của trò chơi bài Poker, nghĩa là đặt tất cả tiền trong tay vào một lần “tố”. “All-in” dịch ra tiếng Việt là “xả láng” hoặc “tố xả láng”. (B.T) 1. Peyton Manning (chơi cho đội Denver Broncos) và Tom Brady (chơi cho đội New England Patriots) là hai cầu thủ chơi ở vị trí hậu vệ (quarterback) xuất sắc nhất của môn bóng bầu dục tại Mỹ hiện nay và là hai kỳ phùng địch thủ mỗi khi đội bóng của họ đối đầu nhau. (B.T) 2. Nguyên văn: “to pursue what looked like a windmill tilt”, nghĩa là “theo đuổi một ‘cuộc đấu thương với cối xay gió’”. Câu này bắt nguồn từ câu chuyện ngụ ngôn về chàng hiệp sĩ Don Quixote của văn hào Tây Ban Nha Miguel Cervantes. (B.T) 3. Dustin Hoffman: diễn viên kỳ cựu người Mỹ, từng giành 2 giải Oscar và 6 giải Quả cầu vàng. (B.T) 4. I18N: danh từ “quốc tế hóa” trong tiếng Anh là internationalization, bắt đầu bằng chữ “i”, được theo sau bởi 18 ký tự khác trước khi kết thúc bằng chữ “n”. (B.T) 5. Babe Ruth: cựu danh thủ bóng chày của Mỹ, người được xem là huyền thoại vĩ đại nhất của môn thể thao này. (B.T) 10. Thế giới thương mại không có ma sát: nguyên văn “a world of a frictionless commerce”. Thương mại không có ma sát là hoạt động mua bán không có sự tiếp xúc trực tiếp giữa người bán hàng và người mua, chẳng hạn như các hình thức bán lẻ ở siêu thị hay thương mại điện tử. (B.T) 11. Chiến lược “ôm lấy và mở rộng”: chiến lược này có tên gọi đầy đủ là “ôm lấy, mở rộng và tiêu diệt” (embrace, extend and extinguish), được Microsoft sử dụng để đánh bại các đối thủ cạnh tranh trên nhiều lĩnh vực, trong đó có cuộc chiến trình duyệt giữa Internet Explorer và Netscape Navigator. Sử dụng lợi thế gần như tuyệt đối về thị phần hệ điều hành, Microsoft tìm cách mở rộng các tiêu chuẩn về chương trình máy tính, Internet theo hướng mà các đối thủ không đáp ứng được để triệt tiêu khả năng cạnh tranh của họ. (B.T) 12. Nhà phát triển: ở đây là các nhà phát triển phần mềm và web, là những người xây dựng (lập trình) và phát triển các ứng dụng, phần mềm trên máy tính, Internet. Trong tiếng Anh, nhà phát triển được gọi là “developer”. (B.T) 13. LDAP (Lightweight Directory Access Protocol): Giao thức truy cập nhanh các dịch vụ thư mục. (N.D) 14. Trong tiếng Anh, đám mây là “cloud”. Còn “loud” có nghĩa là ồn ào, ầm ĩ. Vì thế Loudcloud có nghĩa đen là “đám mây ồn ào”. (B.T) 15. Taj Mahal: tên một ngôi đền cổ ở Ấn Độ. (N.D) 16. NASDAQ: sàn giao dịch chứng khoán điện tử tại Mỹ. (N.D) 17. Dotbomb: cách chơi chữ trong tiếng Anh. Bomb là quả bom. (N.D) 18. Series C: thuật ngữ dùng trong hoạt động đầu tư mạo hiểm, dùng để chỉ đợt đầu tư thứ ba, giai đoạn cuối cùng trong chu kỳ đầu tư cho công ty mới thành lập, trước khi công ty này được chào bán ra công chúng. Có thể coi series C là giai đoạn đầu tư gia hạn cho công ty. (N.D) 1\. Phiên âm theo tiếng Pháp ‘nouillage’ (‘nu-i-az’). (Tất cả các chú thích đều là của người dịch). 2\. Franz

Kafka (1883-1924) là một nhà văn tiếng Đức, xuất thân trong một gia đình gốc

Do Thái. Ông là một trong số những nhà văn phương Tây lớn của thế kỷ XX.

3\. Hoóc môn giao tiếp. 4\. Cách nấu ăn cho nhiều tỏi và mùi tây. 5\. Một

trong những thành phần chính tạo nên bộ xương ngoài của côn trùng và một

số loài ngành chân khớp. 6\. Giày thể thao cao làm bằng vải bền, đế dày, dùng

để đi bộ. 7\. Đơn vị nhiệt lượng. 8\. Tiếng Tây Ban Nha: Bọn nước ngoài, bọn

nước ngoài, chú ý! 9\. PJ (Police judiciaire): Cảnh sát tư pháp. 10\. Kiến có hai

dạ dày, một dạ dày cá nhân và một dạ dày tập thể. Thức ăn chứa trong dạ dày

tập thể có thể dùng để trao đổi dinh dưỡng với con khác cùng bầy đàn. 11\.

Hannibal Barca (247-183 trước CN) là một tướng lĩnh và nhà chiến thuật quân

sự người Carthage, đã từng đem quân đi chiếm thành Rome. 12\. ‘Tôi biết gì’ là

câu khẩu hiệu nổi tiếng của Michel Eyquem de Montaigne (1533-1592), nhà

triết học, nhà văn, chính trị gia nổi tiếng người Pháp thời Phục hưng. 13\.

Phiến đá Rosette được tìm thấy năm 1799 tại thành phố cảng Rosette, châu thổ

sông Nil, trong chiến dịch của Napoléon Bonaparte. Phiến đá này được coi là

chìa khóa để giải mã chữ Ai Cập tượng hình, trên đó có một bản văn được viết

bằng ba hệ thống ký tự (tượng hình Ai Cập, Ai Cập cổ và Hy Lạp). (1) Chiến

tranh 1866 là giai đoạn cuối cùng trong sự nghiệp của người Ý chống nền đô hộ

của nước Áo và đem đến việc giải phóng xứ Vênêzia. Thái tử Umbectô sau lên

ngôi quốc vương Ý năm 1878. (1) Trường tiếu học ở Ý có hai lớp một: mới vào

thì học một dưới là lớp vỡ lòng, rồi lên một trên. (1) Báo không đăng trọn tên,

chỉ đăng tên viết tắt đế giữ danh dự cho người túng thiếu. (1) Ở các nước ôn đới,

trẻ con nghèo thường đi làm nghề nạo ống khói lò sưởi, nhà bếp, vì thân hình

nhỏ dễ chui vào ống khói. (1) Ở trên có nói là ”quân đoàn của thái tử Umbectô’

xem nhật kí ngày 25 tháng mười. (1) Năm 1848, cách mạng nổ ra ở nhiều

thành phố Ý: Palecmô, Napôli, Vênêzia, Milanô, rồi nhanh chóng chuyến

thành chiến tranh giải phóng dân tộc, chống nền thống trị của triều đình Áo.

(1) Người Lômba ở miên bắc Ý, quê hương của họ gọi là xứ Lômbacđia.

(2) Triều đình Áo thống trị một phần đất Ý, năm 1859 hoàng đế Pháp Napôlêông III giúp người Ý tiến hành chiến tranh giải phóng, và ngày 24 tháng sáu 1859, quân Pháp và Ý đánh bại quân Áo gân thị trấn Xônphêrinô. Triều đình Áo phải kí hòa ước và cắt cho Pháp hoàng xứ Lômbacđia, rồi Napôlêông III nhường đất ấy lại cho Ý. (1) Xứ Calabrica ở tận cùng phía Nam bán đảo Ý, không mấy khi có tuyết rơi. (2) Ngày trước, ở nhiều nước ôn đới như Ý, Pháp, các trường học nông thôn mùa đông có tục lệ học trò mỗi người mang củi đến đế đốt sưởi lóp học. (3) Tuyết đổ là tai nạn rất khủng khiếp thường xảy ra ở miền núi các nước ôn đới. (1) Rigôléttô là một người hề gù lưng, nhân vật chính trong vở nhạc kịch nối tiếng của nhà soạn nhạc Ý vĩ đại Vecđi, nhan đề là

Rigôléttô. Chủ đề của nhạc kịch này lấy từ vở kịch Nhà vua vui chơi của thi hào

Pháp Victo Huygô, mà nhân vật hề gù tên là Toribulê, đúng tên thật của người

hề nối tiếng nhất ở triều đình nước Pháp trong thế ki XVI. (1) Lóp số 3 tức là

lóp c. (1) Lớp số bốn tức là lóp D. (2) Phirenze – mà các ngôn ngữ Âu châu

thường phiên âm theo tiếng Pháp là Phờlôrăngxa – là một trong những thành

phố tiếng tăm lừng lẫy nhất nước Ý, cực kì nổi tiếng vì các công trình vĩ đại về

hội họa, điêu khắc và kiến trúc từ thời Phục hưng. (3) Lira là đơn vị tiền tệ Ý

như đồng tiền của ta. (4) Người hiền từ, dịu dàng hết sức, chẳng khác gì những

hài đồng làm thiên sứ bên cạnh Chúa Trời, trong quan niệm của đạo Thiên

Chúa. (1) Xem chú thích trang nhật kí ngày 11 tháng mười hai. (1) Đất Ý ngày

ấy bị chia làm bảy nước mà nhiều nước thuộc quyền thống trị của triều đình Áo.

Vương quốc Xacđênha là nước đầu tiên nối lên, năm 1848, chống lại Áo; triều

đình Xacđênha lãnh đạo cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc giành độc lập và

thống nhất cho toàn thế nhân dân Ý. (1) Trong lịch sử đấu tranh giành độc lập

của nhân dân Ý có hai trận nối tiếng đã diễn ra ở Cutxtotza, một ngôi làng

trong xứ Vênêzia; đây là trận thứ nhất năm 1848, còn trận thứ hai diễn ra ngày

24 tháng sáu năm 1866, tác giả De Amicis có tham dự. (3) Lính cưỡi ngựa đeo

súng trường và kiếm. (1) Bản dịch này dựa vào bản dịch ra tiếng Pháp của Nhà

xuất bản Delagrave 1 950, có đối chiếu với nguyên bản Cuore; tên người, tên

đất phiên theo ngữ âm học Ý, lại có chú thích những chỗ khó hiểu và những

chỗ cần lưu ý đế hiếu đúng ý nghĩa chân chính của nguyên tác. Lời chú thích

đều là của dịch giả tiếng Việt . (1) Tiếng trẻ con gọi bố, theo phương ngôn vùng

Napôli. (2) Napôli là một thành phố nối tiếng về công trình nghệ thuật và một

thương cảng lớn của nước Ý, ở trên bờ biển Tyrênô. (1) Các giám mục đạo Thiên

Chúa được cầm một cái gậy dài đầu uốn cong, là biếu hiện quyền lực của chức

vụ giám mục. (2) Hội Hóa trang là hội dân gian ở các nước châu Âu, bắt nguồn

từ nước Ý, nối tiếng về trò chơi đeo mặt nạ và mặc quần áo giả làm hạng người

này người nọ, đi diễu ngoài phố và múa nhảy. (1) Hội này tiếng các nước Âu

châu đều gọi theo tiếng Ý là carnevale, diễn ra từ 6 tháng giêng ngày lễ Chúa

hiến hiện, và kéo dài nhiều ngày, cho đến ngày thứ tư, bắt đầu kiêng ăn thịt,

mà có năm là trong tháng hai có năm đến tận 9 tháng ba, tùy theo ngày lễ

Phục sinh năm ấy sớm (22 tháng ba) hay muộn (25 tháng tư). (2) Tiếng Ý,

nghĩa là nhảy trên ván, chi người làm xiếc. (3) Quảng trường lớn nhất ở thành

phố Torino, mang tên quốc vương Vittôriô Emmanuêlê li (1820 \- 1878) nước

Xacđênha, người có công lớn trong sự nghiệp giành độc lập, thống nhất cho

nước Ý, và lên ngôi quốc vương đầu tiên của nước Ý thống nhất năm 1861. (1)

Vào đầu những năm 80 của thế ki XIX, khi tác giả viết trang sách này thì dân

số nước Ý độ trên hai mươi sáu triệu người; thế là trung bình trong số một

nghìn người ở nước Ý đã có một người mù. (1) Bậc sở đẳng tương đương với cấp

một của ta ngày nay. (1) Tác giả nhầm, vì Enricô học lớp ba ở khu Baretti ca

mà (xem nhật kí tháng mười, ngày thứ hai 17.). (1) Tôrinô, thành phố lớn ở

Bắc Ý, trung tâm công nghiệp và văn hóa quan trọng, trước là thủ đô vương

quốc Xacđênha, rồi thủ đô vương quốc Ý cho đến năm 1864. (1) Còn gọi là lóp

sơ đẳng hoặc lớp một dưới. (1) Nhà giam để giáo dục và cải tạo những trẻ phạm

pháp. (1) Các trường học ở Ý phát phân thưởng vào giữa năm học, còn cuối

năm thì chi thi lên lớp thôi (xem nhật kí tháng bảy, ngày 4). (2) Khu này

mang tên đại thi hào Ý thời Phục hưng Toocquatô Tátxô (1544\- 1595) tác giả

thiên anh hùng ca nối tiếng nhất của văn học Ý Giêruxalem giải phóng. (3)

Khu này mang tên nhà bác ngữ và chính trị gia người Ý nổi tiếng trong thời

cận đại (1802\- 1874). (1) Xứ Rômanha ở miền trung Ý, đất đai khô xấu nghèo

nàn, dân cư thưa thớt, xưa kia nổi tiếng vê sào huyệt của quân trộm cướp. (2)

Tiếng Ý, trẻ con gọi bà là nonna. (1) Hoa đồng thảo là hoa của một thứ cây nhỏ

mọc tự nhiên ngoài đồng ở các nước ôn đới, cánh tím đậm, nhị vàng và rất

thơm, cũng thường gọi là hoa tím. (1) Trong các trường ở các thành phố nước

Ý, theo lệ thì đến lúc hết hết giờ học, người gác cống đến từng lớp, nói một

tiếng La tinh Finis, nghĩa là hết giờ, chứ không đánh trống hay kẻng (1) Ở Ý

thuở ấy các thầy giáo, cô giáo không có lệ phải về hưu, vì kinh nghiệm và lương

tâm của các nhà giáo càng thâm niên lại càng quý; nên cụ giáo Crôxetti dạy

đến tám mươi hai tuổi, và do cụ có xin, mới được về hưu, sau sáu mươi năm dạy

học. (2) Chú ý: Ông Bôttini nhiêu lúc nói đã học với cụ giáo bốn mươi bốn năm

về trước, có lúc nói bốn mươi năm; còn cụ giáo thì lúc nào cũng nói bốn mươi

năm. (1) Trung học có hai cấp, tương đương với cấp hai và cấp ba của ta ngày

nay. (1) Ở các nước phương Tây, để tang người thân người ta mặc quần áo màu

đen. (1) Cơ quan hành chính của một thành phố. (2) Người giữ cửa và đưa

khách vào ra ở các nha môn, dinh thự. (3) Những người có chức vụ đại diện cho

chính quyền đeo băng màu quốc kì. (4) Cũng thường gọi theo tiếng Pháp là

hoa ‘păngxê’. (5) Cũng thường gọi theo tiếng Pháp là hoa ‘macgorit”. (1) Việc

thật đã xảy ra ở Tôrinô đêm 27 tháng giêng năm 1880. (2) Banbô là tên một

người yêu nước Ý, bá tước Banbô, sinh ở Torino, một trong những lãnh tụ của

phong trào Phục sinh \- Risorgimento \- đòi độc lập, thống nhất cho nước Ý,

dẫn đến Cách mạng 1848. Để vận động quần chúng, Banbô đã viết tập sách nổi

tiếng và có tác động rất lớn là Những mối hi vọng của nước Ý \- Speranze

d’ltalia (1844). (1) Appeninô là mạch núi chạy suốt nước Ý. Anđetx là mạch núi

chạy suốt bề dài của châu Nam Mỹ. Đây là truyện cậu bé từ nước Ý sang tận

Nam Mỹ tìm mẹ. (2) Giênôva, thủ phủ của xứ Ligiria, quê hương của tác giả De

Amicis, là một hải cảng lớn của đất Ý, từ thời Trung cổ đã buôn bán thịnh

vượng vào hạng nhất châu Âu, cạnh tranh với Vênêzia, thuyền buôn đi khắp nơi; nhiều nhà hàng hải nổi tiếng trong lịch sử quê ở đấy, như Côlômbô người tìm ra châu Mỹ. (3) Buênôt Airetx ở Nam bán cầu, các mùa ngược lại chúng ta, tháng năm là cuối thu bắt đâu sang đông, là mùa mưa, ‘buổi rạng đông rực rỡ’ như thế này thật là hãn hữu! (4) Senor, tiếng Tây Ban Nha nghĩa là ngài, dùng đế đặt trước họ tên những người mà người ta tôn trọng. (5) Tiếng Tây Ban Nha nghĩa là: Ôi! Tội nghiệp cậu bé! Cụ già buột miệng nói ra bằng tiếng Tây Ban Nha là tiếng mẹ đẻ của mình. (6) Một dặm là 4.444m, một trăm dặm là gần

445 km. 7) Nghĩa là ‘Cửa sông’ bằng tiếng Tây Ban Nha. (8) Nghĩa là ‘từ biệt’, ông cụ lại nói tiếng Tây Ban Nha xen với tiếng Ý. (9) Sông Pô dài nhất nước Ý có 670 km, sông Parana dài 4.700 km chạy qua một đồng bằng mênh mông của nước AcHentina, rồi hợp với sông Uruguay làm thành sông Riôđê la Plata. (10) Nam Mỹ không có cọp, chỉ con Jaguar là một thứ báo, và con Puma hơi giống cọp, nhưng da không có vằn và quen ở trên cây. (11) Tiếng Ý nghĩa là ‘cậu con trai’. (12) Rôxariô là thành phố lớn, cảng sông sầm uất của tỉnh Xantaphê nông nghiệp rất phát đạt. (13) Đất nước Ý nghèo, cuối thế kỉ XIX, mỗi năm có đến nửa triệu người phải di cư đi tha phương cầu thực, phần lớn là sang châu Mỹ La Tinh, nhất là sang AcHentina, và lắm nơi họ bị hắt hủi, bạc đãi. Chi tiết này rất hiện thực. (14) Ở Lômbacđia, người ta nói một thứ thổ ngữ là tiếng Lômba, khác tiếng Ý phố thông, vì đó là tiếng của những bộ lạc người Lômba, gốc Giec\-manic đem theo vào miên Bắc Ý khi họ tràn vào, trong thế ki VI. (15) Dặm ở đây là đơn vị đo lường của Anh, bằng 1.609m. (16) Buenas noches là tiếng Tây Ban Nha chúc ngủ ngon. (17) Pèon là người Tây Ban Nha, hoặc làm người dẫn đường, hoặc chăn súc vật, hoặc chở xe bò trong những miền núi ở châu Mỹ La Tinh, Pèones là nhiều người pèon. (18) Mạch Anpi ở miền Bắc nước Ý, sừng sững trên đồng bằng sông Pô, nơi đã bắt đầu những cuộc đấu tranh giành độc lập và thống nhất của dân tộc Ý. (19) Mạch Anđetx chi chạy từ Đất Lửa lên đến eo Panama trên 7500km, chỉ hơn sau mươi độ vĩ tuyến thôi, nghĩa là làm cột xương sống cho châu Nam Mỹ; còn xương sống của châu Bắc Mỹ chạy lên đến gần Bắc Cực được gọi là mạch núi Tây, trong ấy có mạch Núi Đá ở Hoa Kì và Canada. (20) Thổ dân châu Mỹ, thường cũng gọi là da đỏ. (21) Tiếng Tây Ban Nha gọi phụ nữ một cách cung kính. (22) Tên bà mẹ Maccô là Giuxêppa, gọi theo tiếng Tây Ban Nha là Hôxêpha, vì ông bà chủ là người Achentina và nói tiếng Tây Ban Nha. (1) Xcôtlen, một xứ ở miền Bắc nước Anh, nổi tiếng về những thứ vải kẻ ô, kẻ sọc màu sặc sỡ. Những vải như thế thường được gọi là vải Xcôlen. (2) Quả của một loài cây thuộc họ hoa hồng, gần với cây mận, bé bằng đầu ngón tay cái, màu đỏ tươi, rất thơm ngon, gốc ở miền Tiếu Á và phố biến ở các miền khí hậu cận nhiệt đới; ở Đà Lạt cũng trồng

được nhiều. (1) Xem chú thích ở trang nhật kí ngày thứ ba 18 tháng mười. (1)

Màu đen là màu tang phục. (1) Họ của Enricô. (1) Bis tiếng La tinh nghĩa là

lần thứ hai. (1) Enricô là học sinh lớp ba, nhưng trường sa đẳng có hai lớp một

– một trên và một dưới – nên cậu đã học ở trường hết năm thứ tư rồi. (1) Livocpun là thương cảng lớn thứ nhì của nước Anh, sau Luân Đôn. (2) Manta là một hòn đảo ở quãng giữa đảo Xixilia của Ý và châu Phi, ngày nay độc lập, nhưng từ năm 1800 đến 1964 là thuộc địa của Anh. (3) Thủ đô đảo Xixilia. (1) Calabrica là xứ ởphía nam, nơi tận cùng bán đảo Ý. (2) Retjiô đê Calabrica là thủ phủ của xứ Calabrica, ở trên eo biển Metxina, trông sang đảo Xixilia. (3) Piêmôntê là một xứ ở miền Bắc nước Ý. (4) Tôrinô là thủ phủ của xứ Piêmôntê.

(5) Đầu thế kỉ XIX, đất của người Ý bị chia làm bảy nước, phần lớn do triều đình Áo thống trị. Người Ý phải khởi nghĩa liên tiếp và tiến hành chiến tranh giải phóng, đến năm 1870 mới hoàn thành thống nhất được đất nước. Đây thây giáo dạy cho học sinh một bài học yêu nước và đoàn kết dân tộc giữa những người dân Ý trước đây thuộc các vương quốc khác nhau do các thế lực phong kiến ngoại lai chia cắt. (6)Quốc kì nước Ý ba màu: đỏ, trắng, lục. 5. Một nhân vật trong phim hoạt hình cùng tên do Đức sản xuất. 6. Một nhân vật trong tiểu thuyết Ỷ thiên đồ long ký của nhà văn Kim Dung, nhân vật này là chưởng môn đời thứ ba của phái Nga Mi. Cô này dung mạo rất đẹp, võ công cao cường, tính tình khí khái, ra tay cực kỳ hiểm độc, đồng thời vì muốn giữ thể diện cho môn phái của mình, đã tỏ ý bao che những sai trái của đệ tử. 7. Trương Kỷ Trung sinh năm 1951, là một đạo diễn, diễn viên, nhà sản xuất, nhà giáo, tác giả nổi tiếng người Trung Quốc. 8. Đường Uyển Như hiểu nhầm từ Mc là viết tắt của Menstrual Cycle. 9. Cảnh Đại Ngọc chôn hoa nằm trong hồi 27 của Hồng lâu mộng. 10. Một loại khúc nghệ của Trung Quốc dùng những câu nói vui, hỏi đáp hài hước hoặc nói, hát để gây cười, phần nhiều dùng để châm biếm thói hư tật xấu và ca ngợi người tốt việc tốt. 11. Tứ hóa gồm hiện đại hóa công nghiệp, nông nghiệp, quốc phòng và khoa học kỹ thuật. 12. Có nghĩa là nắng gắt cuối Thu. 13. Mạnh Khương Nữ là một nhân vật trong truyện cổ tích dân gian Mạnh Khương Nữ khóc Trường Thành của Trung Quốc. Chuyện kể rằng, thời Tần Thủy Hoàng, ngay trong đêm tân hôn của Mạnh Khương Nữ với tân lang là thư sinh Giang Nam tên Phạm Hỷ Lương, chồng Mạnh Khương Nữ bị triều đình bắt đi xây Vạn Lý Trường Thành. Đến mùa Đông, Mạnh Khương Nữ đan áo cho chồng và lặn lội tìm chồng để trao áo. Mạnh Khương Nữ đã đi theo chiều dài của Trường Thành, hỏi thăm nhiều người và cuối cùng nhận được hung tin chồng mình bị chết vùi thây dưới Trường Thành. Nàng Mạnh Khương đau buồn than khóc thảm thiết 3 ngày 3 đêm, nước hòa lẫn máu. Tiếng khóc của Mạnh Khương vang xa 800 dặm Trường Thành, làm sụp đổ một khúc thành,

để lộ xác chết của chồng mình. Nàng an táng cho chồng xong liền nhảy xuống

biển tự vẫn. 14. Món này giống như thịt kho tàu, ăn khi còn nóng, với nguyên

liệu chính là thịt ba rọi, vị ngọt chứ không mặn, ăn rất ngậy. 15. Có nghĩa: số

một và duy nhất. 16. Người trong các nha môn thời phong kiến chuyên lo việc

truy nã bọn tội phạm. 17. Tam muội chân hỏa, chính là hỏa trong mộc + hỏa

trong đá + hỏa trong không khí, hay nói cách khác, trên là lửa của vua, giữa là

lửa của bề tôi, dưới là lửa của dân. Muốn dập lửa này phải dùng chân thủy, tức

là ngọc lộ của trời đất, hoặc là nước của bốn biển mới dập được. Người xưa dùng

từ này để ám chỉ ngọn lửa thành thánh, uy lực vô cùng, có thể thiêu đốt hết

mọi sự xấu xa. Trong truyện Tây Du Ký cũng có nhắc đến thứ lửa này, và đây

cũng là bảo bối của Hồng Hài nhi. 18. Mạch Nhâm là mạch của các kinh âm,

mạch Đốc là mạch của các kinh dương. Trong quan điểm của y khoa cổ truyền

phương Đông thì hai mạch này là hai mạch chính trong cơ thể con người. 19.

Những người đó bị làm sao vậy? 20. Trong Tây Hồ truyện, sư Pháp Hải trong

chùa Kim Sơn cho rằng Bạch Nương là yêu quái sẽ làm hại dân hại nước và

thông báo cho Từ Tiên biết. Vào tết Đoan Ngọ, Từ Tiên bắt ép Bạch Nương

uống rượu hùng hoàng, sau khi uống rượu nàng lập tức hiện nguyên hình là

rắn. 21. Niêm hoa nhi tiếu hay Niêm hoa vi tiếu nghĩa là cầm hoa mỉm cười,

đây là một giai thoại thiền, ghi lại sự kiện Đức Phật Thích-ca Mâu-ni đưa cành

hoa lên khai thị, tôn giả Ca Diếp phá nhan mỉm cười. 22. Ăn bữa sáng kiêm

bữa trưa. 23. Từ dùng chỉ những loại thuốc khi dùng vào sẽ gây kích thích ham

muốn tình dục. 24. Vô sự bất đăng tam bảo điện, Bất thị Diêm Vương bất xao

môn: Không có chuyện gì hệ trọng thì không đến điện Tam Bảo, không phải

Diêm Vương không gõ cửa. Ý nói không lo chuyện bao đồng, làm đúng phận

sự, không phải việc của mình không xen vào, không làm việc không đúng lúc

đúng chỗ. 25. Ở đây dùng với ý giễu cợt, kiểu như đồ mặt dơ. 26. Ý nói lanh lẹ

thông minh tinh quái. 27. Bị thương nhẹ thì không lùi khỏi trận tiền. Ý nói

chiến đấu kiên cường đến cùng không nản chí. 28. Parvenu, còn gọi là người

giàu mới nổi, từ này được dùng chỉ những người giàu lên nhanh chóng trong

một khoảng thời gian rất ngắn. Thường trước khi được chụp mũ là một

Parvenu, những người này đa phần sống dưới đáy xã hội, họ đem những khoản

tiền mà họ có được ném vào những món hàng xa xỉ hoặc cuộc sống hoang

đường mà trước đây họ không dám mơ đến. Từ này cũng được dùng để chỉ

những tên trọc phú, giàu nhưng kém hiểu biết và kiến thức. 29. Bộ phim truyền

hình ăn khách của Mỹ, ở Việt Nam phim này có tựa đề là “Thế giới của nàng”.

30. Một loại nước sốt gia vị dùng để ướp, làm tăng vị đậm đà của món ăn, đặc biệt là các món thịt, thành phần cơ bản gồm chất điều vị, muối, bột ngọt và một số nguyên liệu khác. 31. Đẹp trai nam tính, ra dáng đàn ông, bảnh trai. 32.

Một loài thú có hình dáng gần giống với lạc đà, lại vừa giống ngựa, tên tiếng Anh là Grass Mud Hors, còn người Trung Quốc gọi nó là Thảo Nê Mã. 33. Lời chú mà Quan Âm Bồ Tát đã chỉ cho Đường Tam Tạng dùng để khống chế Tôn Ngộ Không bằng chiếc vòng kim cô trên đầu, mỗi lần niệm chú này thì chiếc vòng siết lại, khiến đầu Tôn Ngộ Không đau đớn như muốn chết. 34. Loại chó có màu lông vàng, giống như chó cỏ phổ biến ở Việt Nam, nhiều nơi người dân gọi chúng là chó dách hay chó vàng. 35. Tên bản gốc là Giới hạn thẳng đứng, ở Việt Nam nó được biết đến với tên Bão Tuyết. 36. Cách sơn đả ngưu tương truyền là một loại võ thuật đứng ở khoảng cách xa dùng quyền chưởng có thể đánh ngã được đối phương. Loại võ thuật này có nhiều tên gọi khác như Cách không đả nhân, Ấn chưởng, Bách bộ thần quyền. Đến nay, môn võ thuật này có thật hay không vẫn đang là đề tài tranh cãi. Nhưng nó thường xuất hiện trong các tác phẩm văn nghệ. Ở đây dùng ý như giận cá chém thớt. 37. Tạm dùng bản dịch của nhóm Vũ Bội Hoàng. 38. Diêu Minh (sinh ngày 12 tháng 9 năm 1980) là một cầu thủ bóng rổ chuyên nghiệp đang chơi cho đội tuyển Houston

Rockets của National Basketball Association (NBA). Hiện anh là cầu thủ có

chiều cao cao nhất chơi cho NBA, 2.29m. 39. Viết tắt của Photoshop, một phần

mềm đồ họa với các ứng dụng chỉnh sửa hình ảnh được dùng phổ biến hiện

nay. 40. Thời Tây Tấn, đô thành Lạc Dương có một nhà văn lớn tên là Tả Tư.

Ông này rất tài hoa, văn chương sắc bén. Qua mười năm dốc lòng sáng tác,

cuối cùng ông này đã hoàn thành được một tác phẩm lớn tên gọi Tam Đô phú.

Vì được các nhà phê bình nổi tiếng khen ngợi, cho nên tác phẩm này nhận

được sự đón nhận nồng nhiệt của mọi người, nhà nhà đều muốn có một quyển.

Nhưng thời đó kỹ thuật in ấn còn chưa được như ngày nay, việc truyền bá ấn

phẩm, hoàn toàn phải dựa vào in ấn thủ công. Vì ai ai cũng cần mua giấy để sao

tác phẩm, cho nên giấy Lạc Dương không thể nào thỏa mãn hết nhu cầu ấy,

thành ra giá giấy tăng cao chưa từng thấy. Sau này, thành ngữ “đắt như giấy

Lạc Dương” dùng để ca ngợi tác phẩm nhận được sự yêu mến vô cùng của độc

giả, bán rất chạy. 41. Tên tiếng Anh là Friends. 42. Giày thể thao đế bằng hiệu

Adidas. 43.Lục vị địa hoàng hoàn và Phòng thủy sang khả thiếp đều là tên

những bài thuốc Đông Y. 44. Nghĩa tiếng Việt là “Bão Tuyết”. 1. Nay là Iran. 2.

Usain Bolt là vận động viên điền kinh người Jamaica, người giữ kỷ lục thế vận

hội và thế giới ở các nội dung chạy 100 mét, 200 mét và 4×100 mét tiếp sức

đồng đội. 3. “Hướng cành đông nam treo” trích từ bài thơ Khổng tước đông

nam phi: “Phủ lại nghe sự việc, Thấu hiểu, mãi xa nhau. Cây bên đình bước tới,

Hướng cành đông nam treo.” Ý là tự đem mình treo lên cành cây hướng về

phía đông nam, tức là treo cổ tuẫn tiết. 4. Ngoại Than, tên tiếng Anh gọi là The

Bund, vị trí nằm ở bờ sông Hoàng Phố của khu Hoàng Phố thuộc trung tâm

Thượng Hải, nó là tuyến đường phong cảnh của Thượng Hải, xung quanh còn có tháp truyền hình Thượng Hải vốn được mệnh danh là hòn ngọc phương Đông, Jin Mao Tower của Phố Đông nằm ở bờ đối diện của sông Hoàng Phố, đây là nơi ngắm cảnh mà du khách đến Thượng Hải không thể bỏ qua.