Bùi Tam Đồng người làng Thượng Hộ, tổng Thượng Hộ, huyện Duyên Hà, nay thuộc xã Minh Hồng, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình, đậu cử nhân khoa Bính Tý (1876).   

Bùi Tam Đồng có thời làm huấn đạo huyện Duyên Hà, Hưng Nhân; có thời gian được Tự Đức cử làm Hà đê phó sứ chuyên lo chỉ huy đắp đoạn đê Văn Giang. Ông là một nhà Văn thân chống Pháp. Khi ông làm Huấn đạo huyện Duyên Hà, nghe đồn về cậu bé kỳ tài Nguyễn Văn Cẩm, ông đã cùng hai người bạn đến xem mặt và thử tài. Khách đến nhà, Kỳ Đồng đang chơi trò thuyền vỏ trứng ở ngoài ao. Thấy Kỳ Đồng có cái chỏm và hai trái đào ông Huấn đạo liền đọc: “Một thằng ba chỏm tóc”’. Không cần suy nghĩ, Nguyễn Văn Cẩm ứng khẩu đáp: “Ba cụ chín chòm râu”. Cử nhân Bùi Tam Đồng phải phục là tài. Từ đó cử nhân Bùi Tam Đồng cùng với Phó bảng Trần Xuân sắc, cử nhân Nguyễn Bá Ôn đã cùng nhau dạy dỗ, giúp cho tài năng thần đồng của Kỳ Đồng Nguyễn Văn Cẩm ngày càng bay cao, bay xa.

Trong đám giỗ do Kỳ Đồng tổ chức, đã tụ họp các văn thân, phát động nhân dân các tỉnh đồng bằng khởi nghĩa và đưa ra việc mở đồn điền ở chợ Kỳ (Yên Thế, Bắc Giang), các ông đã phân công Bùi Tam Đồng giúp Kỳ Đồng vận động người và của đi mở đồn điền, còn Nguyễn Bá Ôn, Phan Cung giúp Nguyễn Khắc Tỉnh xây dựng lực lượng vũ trang.

Việc Kỳ Đồng trở về nước, mở đồn điền ở chợ Kỳ, Yên Thế và cùng những sĩ phu ủng hộ Kỳ Đồng đi khắp các tỉnh tập hợp quần chúng, làm cho nhà cầm quyền Pháp lo lắng, tìm mọi cách để bắt. Bùi Tam Đồng hiểu rõ việc Kỳ Đồng lập đồn điền chỉ là cái cớ để xây dựng căn cứ quân sự ở Yên Thế bên cạnh căn cứ của Đề Thám. Bùi Tam Đồng còn hiểu rõ ý nghĩa này trong bài thơ: “Niềm vui vỡ đồn điền” trong đó có câu: “Lấy Nông nghiệp tạo thành quân nghiệp”. Vì vậy Bùi Tam Đồng đã cùng các nhà nho ở trong nhóm văn thân trước đây như các ông Trần Hữu Giảng, Trần Văn Gia, Trần Xuân Tuyên ở thôn Quần Anh… (nay thuộc xã Hải Trung, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định tuyên truyền vận động nông dân và cả các nho sĩ, nghĩa quân của các cuộc khởi nghĩa trước, một số tổng lý yêu nước có những nhà rất giàu, tham gia.

Khi Kỳ Đồng bị nhà cầm quyền Pháp bắt đày ở đảo Hahiti, cuộc khởi nghĩa do Mạc Đình Phúc lãnh đạo bị đàn áp, thực dân Pháp điên cuồng khủng bố bắt những người có liên quan, cử nhân Bùi Tam Đổng cũng bị bắt giam giữ một thời gian dài, sau không đủ chứng cớ buộc tội, chúng phải thả.