284 Anh Hùng Hào Kiệt Của Việt Nam

LÃNH CỒ



   Lãnh Cồ còn gọi là Quận Cồ, tên chính là Phùng Văn Minh, người thôn Thanh Chiểu, xã Sen Chiểu, huyện Phúc Thọ, tỉnh Sơn Tây, nay thuộc tỉnh Hà Tây.

   Căm thù giặc Pháp và vua quan triều đình Huế, phong trào khởi nghĩa nổ ra ở khắp nơi. Phùng Văn Minh cũng giương cao cờ nghĩa chống Pháp. Vì nhà nghèo, lại không phải là người xuất thân khoa bảng, nên ông khởi nghĩa với hai bàn tay trắng. Nhưng do lòng yêu nước thiết tha và chí căm thù giặc sâu sắc, kiên quyết chiến đấu, nên dân nghèo gia nhập rất đông.

   Phùng Văn Minh lập căn cứ chống Pháp ở vùng rừng núi huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Yên, nay thuộc tỉnh Vĩnh Phúc. Để thu hút đông đảo nhân dân tham gia kháng chiến ông đã thành lập các đội tuyên truyền đi khắp nơi dịch loa tố cáo tội ác của giặc Pháp xâm lược nước ta và triều đình nhà Nguyễn đầu hàng giặc.

   Nghĩa quân và nhân dân phong ông là Lãnh Cồ, còn giặc lại gọi ông là Quận Cồ. Lãnh Cồ đã phát Hịch chống Pháp, thường gọi là Hịch Lãnh Cồ. Nhân dân theo lời phát động của ông đã hăng hái tham gia rất đông.

   Sau đây chúng tôi đăng nguyên văn:

         HỊCH LÃNH CỒ

      Tỉnh thành thất thủ, lệnh rút lui thực đã đắng cay;
      Quân thứ triệt phòng, chiếu ban xuống càng thêm chua chát.
      Như tằm ăn lá, gớm mưu quân Phú Lãng Sa
      Là giòi trong xương, mạt kiếp thằng Lương Văn Đạt
      Nên nỗi:
      Tình thế gian nguy;
      Cơ đồ tan nát,
      Cũng vì triều đình nhu nhược, tham sinh nên đã đầu hàng;
      Để cho quân giặc tung hoành, thừa thế ra tay tàn sát!

      Nhưng chúng ta
      Ở nước phải lo giữ nước, không nên giương mắt ngồi nhìn.
      Có thân thì quyết hiến thân, đâu nỡ co vòi chịu nhát.
      Có người có ta,
      Còn nước còn tát,
      Đọc chiếu Bình Ngô
      Noi gương Sát Thát
      Góp gió làm bão, đấu gạo, đồng tiền
      Chụm cây lên rừng, gậy tầy giáo vạt,
      Chí đã quyết sống còn với địch, chớ lo châu châu đá voi,
      Việc phải tin thành bại ở người, há sợ dã tràng xe cát.
      Nhớ những trận Cổ Đằng, Vân Mộng, chị ngã em nâng
      Ôn những lời Tòng Lệnh, Đông Viên con khen mẹ hát,
      Giữ dân làm gốc, chớ mong đục nước béo cò.
      Nuôi sức đợi thời, đừng có tham miếng bỏ bát,
      Những kẻ hại nòi, hại nước, xác xẻ thây vằm,
      Cùng ai đồng chí, đồng cừu, vai kề cánh sát.
      Vết xe cũ lìa đàn bên bị diệt, Đốc Khoát, Đề Công
      Tấm gương soi hợp lực dễ thành công, rừng Thông, Cầu Giáp
      Mấy lòng thiết tha
      Tỏ lòng khao khát.

(Tập san Văn Sử Địa số 35 tháng 12 năm 1957)

(- Phú Lãng Sa: Phiên âm Hán – Việt tiếng Francaice ( Pháp )
– Lương Văn Đạt : Tên Việt gian đã lẻn vào thành Sơn Tây cắm cờ tam tài trên cột cờ
– Cổ Đằng, Vân Mộng : Những địa điểm chiến đấu của nghĩa quân hồi đó.
– Tòng Lệnh, Đông Viên : Địa bàn hoạt động của nghĩa quân nay thuộc huyện
Ba Vì, Hà Tây.
– Đốc Khoát , Đề Công: Các thủ lĩnh nghĩa quân hồi ấy đã bị thất bại.
– rừng Thông, Cầu Giáp : Địa điểm chiến đầu của nghĩa quân).

   Nghĩa quân Lãnh Cồ lập được nhiều chiến công oanh liệt. Ông bị giặc Pháp bắt ba lần, cả ba lần ông đều vượt ngục trở về chiến đấu. Ông duy trì cuộc chiến đấu gần bẩy năm. Giặc Pháp gài tên Bình, tay sai của chúng vào hàng ngũ nghĩa quân. Trong trận chiến đấu ở làng Vật Lại ngày 13/6/1889, tên Bình bắn trộm vào sau lưng ông. Ông hy sinh ngay hôm đó. Nhưng trong truyền thuyết dân gian kể: “Trong một trận chiến đấu đẫm máu ở vùng thuộc xã Tiền Phong, tỉnh Sơn Tây, ông bị quân giặc chém gần đứt cổ. Ông giữ cổ cưỡi ngựa chạy đến một quán nước hỏi bà già: “Đầu tôi như thế này liệu sống hay chết?”. Bà hàng nước lắc đầu: “Đầu ông thế này thì chết!”. Thế là đầu Lãnh Cồ tự nhiên rơi xuống đất và ông hoá tại đó. Nhân dân vô cùng thương tiếc người anh hùng, chôn cất tử tế, lập miếu thờ cúng.


Bạn có thể dùng phím mũi tên để lùi/sang chương. Các phím WASD cũng có chức năng tương tự như các phím mũi tên.